Ο Δαρείος ήταν γιος του Πέρση σατράπη της Παρθίας, Υστάσπη (Vistaspa), του γένους των Αχαιμενιδών και βασίλεψε από το521 π.Χ.για 36 συνεχή χρόνια, έως το485 π.Χ.. Το όνομά τουστα περσικά ήταν Dārayawuš και σημαίνει: «αυτός που παρέχει το καλό». Όταν ήταν στρατηγός, κατέπνιξε μια εξέγερση στη δυτική Περσία που είχε ξεσπάσει εναντίον του θρησκευτικού ηγέτη Γαυμάτα. Το522 π.Χ. δολοφόνησε τονΣμέρδι, τον αδερφό τουΚαμβύσηπου είχε σφετεριστεί τον περσικό θρόνο, μαζί με άλλους συνωμότες και ανέβηκε στον περσικό θρόνο. Ο Καμβύσης είχε πεθάνει όταν ένα παλιό του τραύμα μολύνθηκε καιο Σμέρδις ήταν δολοφονημένος από τον Δαρείο, οπότε καιοι δύο γιοιτου Κύρου ήταν νεκροί καιο νέος αυτοκράτορας έπρεπε κάπως να συνδέσει την καταγωγή τουμετην καταγωγή της βασιλικής οικογένειας, παρότι ήταν ήδη μακρινός συγγενής των δολοφονημένων. Οι μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Δαρείος σε συνδυασμό μετην άδικη δολοφονία της βασιλικής οικογένειας δημιούργησαν επαναστατικά κινήματα στηνΑίγυπτο, στοΕλάμ, στηΜηδία, στηνΠαρθία, στηΒαβυλωνίακαιστηΜοργιανή. Στην τελευταία μάλιστα επέδειξε την ιδιαίτερη σκληρότητα που χαρακτήριζε τον Δαρείο, αφού σκότωσε 55.000 επαναστάτες ενώ στη Βαβυλώνα ανασκολόπισε τον αρχηγό-επαναστάτη Ναβουχοδονόσωρ Β΄ καιστηΜηδία έκοψε τα αυτιά, τη μύτη, τη γλώσσα και έβγαλε τα μάτια του ξεσηκωμένου ηγεμόνα Φραόρτη. Κατέγραψε τα γεγονότα αυτά αλλά καιτη βιογραφία του, με κάποια ψεύδη σε ορισμένα σημεία, σεμια πλάκα στην κοιλάδα Κερμανσάχ, στο βράχο Μπεχιστούν (Behistun), στα βόρεια του Ελάμ. Στα πρώτα αυτά γεγονότα αναφέρει ότι νίκησε σε 19 μάχες και θριάμβευσε εναντίον 9 ηγεμόνων. Ακόμα στην πλάκα αυτή κατέγραψε το γενεαλογικό του δένδρο καιτο πως ανέβηκε στο θρόνο (κατά την εκδοχή του Δαρείου, οΚαμβύσης σκότωσε τον Σμέρδι επειδή τον υπέσκαπτε στην εξουσία και ύστερα ο μάγος Γαυμάτας πήρε τη μορφή του Σμέρδι και ξεσήκωσε επανάσταση εναντίον του Καμβύση. Έτσι ο Δαρείος ουσιαστικά έσωσε την αυτοκρατορία. Όλα αυτά ήταν μυθεύματα του Δαρείου γιανα υπερτονίσει την ευγενική του καταγωγή καινα κάνει τους υπηκόους τουνατονδουν ως συνεχιστή της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Τέτοιες παρόμοιες μεθόδους χρησιμοποιούσαν από τα πανάρχαια χρόνια οι αρχαίοι λαοί της Μεσοποταμίας). Ο Δαρείος εγκαινίασε μια πολύ μεταρρυθμιστική, γιατην εποχή καιτον τόπο του, πολιτική. Πέθανε αιφνιδιαστικά το485 π.Χ.καιτον διαδέχθηκε ο γιος τουΞέρξης. Ο τάφος του είναι λαξευμένος σε ένα βράχο στηνΠερσέποληκαι σώζεται μέχρι σήμερα.
Ο Δαρείος διακατεχόταν από το πολεμικό δόγμα της αστραπιαίας επίθεσης. Ήθελε το στράτευμα να κινείται ταχύτατα, να πειθαρχεί στις εντολές του στρατηγού, ναδρα κάτω από αυστηρό έλεγχο καιναμη δείχνει έλεος.
Η πρώτη γνωστή πολεμική επιχείρηση του Δαρείου είναι όταν επαναστάτησε το ιερατείο του Αχούρα Μάζδα εναντίον της εξουσίας τουΚαμβύση, όποτε και πήρε μέρος στην κατάπνιξη της στάσης αυτής, φονεύοντας τους δυο αρχηγούς των επαναστατών, τον Γαυμάτα και Πατιζείθη.
Όταν ανέβηκε στον περσικό θρόνο κατέπνιξε πολλές επαναστάσεις στις περιοχές της Αιγύπτου, στοΕλάμ, στηΜηδία, στηνΠαρθία, στηΒαβυλώνακαιστη Μοργιανή. Το519 π.Χ. εισέβαλε με ισχυρό στρατό στη χώρα των Ορθοκορυβάντιων Σκυθών από τα ανατολικά της Κασπίας, με αποτέλεσμα να τους νικήσει καινα σκοτώσει τον αρχηγό τους, τον Σκούνκα.
Στα ανατολικά προς την κοιλάδα τουΙνδού ποταμού, εισέβαλε το513 π.Χ., υποτάσσοντας τις εκεί περιοχές αποφέροντας πιο πολλά έσοδα στο ταμείο του περσικού κράτους. Τα βουνά τωνΙμαλαΐωνκαιτο περίεργο, ασυνήθιστο για τους Πέρσες κλίμα της Ινδίας εμπόδισε τον Δαρείο να επεκταθεί προς τα ανατολικά. Αντίθετα η Δύση του προσέφερε μεγαλύτερο δέλεαρ.
Εφόσον ήταν κυρίαρχος στημια πλευρά τουΑιγαίου έπρεπε να αποκτήσει επιρροή καιστην απέναντι. Έτσι προσπάθησε να δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα στηΘράκηκαιστηΜακεδονία αλλά καινα προφυλάξει τα νώτα του από τα βόρεια της Βαλκανικής Χερσονήσου, όπου έκαναν επιδρομές οιΣκύθες. Έτσι το καλοκαίρι του512 π.Χ.ο στρατός του Δαρείου πέρασε πάνω από μια πλωτή γέφυρα, που κατασκεύασε οΣάμιος Μανδροκλής, τονΒόσπορομε 700.000 στρατιώτες, βοηθητικούς και μάχιμους, ενώ στις εκβολές τουΔούναβητον περίμεναν νατον συνδράμουν και 600 πλοία, κυρίως των υποτελών τουΦοινίκων. Ηγέτες του ελληνικού τμήματος στρατού που ακολουθούσε τον Δαρείο ήταν όλοι οι τύραννοι των πόλεων της Ιωνίας, δηλαδή οιο Ιστιαίος της Μιλήτου, οΜιλτιάδης (οΑθηναίος) της Καλλίπολης, ο Αρισταγόρας της Κυζίκου, ο Ίπποκλος της Λαμψάκου, ο Αιάκης της Σάμου, ο Λαοδάμας της Φώκαιαςκαιο Ηρόφαντος του Παρίου. Η Θράκη με τους λαούς των Κικόνων, των Αστών, των Παιόνων, των Καινών, των Θυνών καιτων Νιψαίων υποτάχθηκε στο Δαρείο, ο οποίος συνέχισε μέχρι τονΔούναβηκαι έχτισε μια δεύτερη γέφυρα γιανα περάσει ο στρατός του. Εκεί κατάφερε να νικήσει αρκετούς θρακοσκυθικούς πολιτισμούς (Αγαθύρσους, Κροβύσσους και Κιμμέριους) αλλά παρότι δεν κατάφερε να τους υποτάξει, κατάφερε να τους εμποδίσει να επιτεθούν όσο θα κατακτούσε την ηπειρωτική Ελλάδα. Στην επιστροφή τουστονΕλλήσποντο υπέταξε τις επαναστατημένες πόλεις τουΒυζαντίου, της Περίνθου και της Χαλκηδόνας και πέρασε στηνΑσία αφήνοντας 80.000 στρατιώτες υπό τις εντολές των στρατηγών Μεγάβαζουκαι Οτάνη. Οιδυο τους κατέλαβαν τηνΊμβρο, τηΛήμνοκαιτοβασίλειο της Μακεδονίας. Οι περιοχές της Θράκης (από τοΒόσπορο μέχρι το Δούναβη) άνηκαν διοικητικά στη σατραπεία τωνΣάρδεων.
Το499 π.Χ. ξέσπασε ηΙωνική Επανάστασητην οποία ο Δαρείος κατέπνιξε με συνεχόμενες αποστολές στρατηγών και ύστερα από πολλές μάχες και πολιορκίες το493 π.Χ.. Ο Δαρείος Α' ήταν αυτός που ξεκίνησε την εκστρατεία των Περσών εναντίον τωναρχαίων Ελλήνωνπου ήταν ο πρώτος από τους Περσικούς Πολέμουςγιανα τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς, που βοήθησαν τους Ίωνες να ξεσηκωθούν. Η πρώτη εκστρατεία του γαμπρού του, του στρατηγού Μαρδόνιου απέτυχε καθώς καταστράφηκε ο στόλος στο ακρωτήρι Άθωςκαιο στρατός ηττήθηκε από τους Βρύγες, θρακικό βαρβαρικό φύλο. Η δεύτερη εκστρατεία του, με επικεφαλής τονΔάτηκαιτονΑρταφέρνη, ηττήθηκε στημάχη του Μαραθώνα, το490 π.Χ., εναντίον της Αθήνας τουΜιλτιάδη.
Το 486 π.Χ. ξέσπασε επανάσταση στηνΑίγυπτοκαιτο484 π.Χ.στηΒαβυλώνα ως συνεπακόλουθο της ήττας των Περσών στοΜαραθώνα. Ο Δαρείος πέθανε προτού τελειώσει τις προετοιμασίες γιατην τρίτη εκστρατεία εναντίον της Ελλάδος.
ΟΔαρείος άφησε ευρεία νομοθετική μεταρρύθμιση το λεγόμενο «Διάταγμα των Ορθών Κανονισμών» ενώ και όλη η πολιτική που εφάρμοσε κινούταν γύρω από το δόγμα "Ειρήνη-Ευημερία-Δικαιοσύνη". Γιανα κρατήσει ενωμένη την αχανή αυτοκρατορία με τους πολλούς και διαφορετικούς λαούς αντέγραψε το σχέδιο των οδικών δικτύων τωνΑσσυρίων, συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του, εφάρμοσε τηναραμαϊκή ως επίσημη γλώσσα με δευτερεύουσα την ελαμίτικη, οργάνωσε έναν άτρωτο στην Ανατολή στρατό που ήταν πιστός στον αυτοκράτορα, απένειμε δικαιοσύνη όπως πρόσταζαν οι Ορθοί κανονισμοί, ήταν ανεκτικός με τις θρησκείες των άλλων λαών και βοήθησε πολύ την ανάπτυξη του εμπορίου. Έτσι η αυτοκρατορία τους ήταν ένα ψηφιδωτό λαών που συνυπήρχαν με πολιτισμένο τρόπο κάτω από τη διακυβέρνηση ενός άντρα, αλλά δεν κυριαρχούσε πάντα η ειρήνη.
Επέκτεινε το σύστημα των σατραπειών που είχε κληρονομήσει από τονΚύρο, συγκροτώντας 20 σατραπείες και διαιρώντας το κράτος σε αντίστοιχες φορολογικές περιφέρειες. Σε κάθε πρωτεύουσα κάθε σατραπείας ο ανώτερος διοικητής ήταν οσατράπης, το αξίωμα ήταν κληρονομικό ενώ συνήθως σατράπες γίνονταν οι παλαιοί ηγεμόνες μιας κατεκτημένης περιοχής. Επίσης υπήρχαν πολυάριθμοι διοικητικοί υπάλληλοι ενώ περιόδευαν σε αυτές και ορισμένοι ελεγκτές, που είχαν το όνομα "οφθαλμοί και ώτα του βασιλέα" και ήταν άτομα διορισμένα από τον ίδιο τον Δαρείο, επομένως ήταν της απολύτου εμπιστοσύνης του. Δουλειά τους ήταν να ελέγχουν την άρτια λειτουργία του διοικητικού συστήματος καιτην δίκαιη είσπραξη των φόρων. Ακόμα στην αυλή κάθε σατραπείας βρισκόταν ένας στρατιωτικός διοικητής, ο διοικητής των φρουρών των πόλεων, οι βασιλικοί αγγελιαφόροι, ο γραμματέας του σατράπη καιο οικονομικός αξιωματούχος (ganzabara). Με αυτό τον τρόπο κατόρθωσε να ρυθμίσει την είσπραξη των κανονικών και τακτικών εισφορών από τους «νομούς» της αυτοκρατορίας του. Στην εποχή τουοι εισφορές ανήλθαν στο υπερβολικό γιατην εποχή του ποσόν των 14.560 ευβοϊκών ταλάντων αργύρου τον χρόνο, δηλαδή περίπου 400 τόνους ασήμι. Γιατον λόγο αυτό οι Πέρσες του έδωσαν το προσωνύμιο «κάπηλος».
Εδώ αξίζει να συγκριθεί ο συνολικός ετήσιος φόρος στηΔηλιακή Συμμαχία, που ήταν 460 τάλαντα, μετον συνολικό ετήσιο φόρο στην Περσική Αυτοκρατορία, γιανα γίνει κατανοητό πόσο υπερβολικά μεγάλα ήταν τα κέρδη που απέφεραν οι επαρχίες στον Δαρείο.
Υιοθέτησε το λυδικό νομισματικό σύστημα, όπου απαιτούνταν συγκεκριμένο βάρος χρυσού στο κάθε νόμισμα. Τα νομίσματα, οιστατήρες, είχαν σε αναπαράσταση τον «Μεγάλο Βασιλέα» με τόξο. Ονομάστηκαν «δαρεικοί» από την ακαδική λέξη που σημαίνει «χρυσός» και αποτελούνταν κατά 98% από χρυσό ενώ είχανε βάρος 8,4 γραμμαρίων. Οι δαρεικοί δεν κυκλοφορούσαν μόνο στην περσική αυτοκρατορία αλλά καισε γειτονικά κράτη, δείγμα μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης της αυτοκρατορίας. Κατά τονSir Percy Sykesτο σύστημά του ήταν απόλυτα αντίστοιχο μετο βρετανικό και ένα τάλαντο χρυσού (3.000 δαρεικοί) άξιζε 3.313 λίρες Αγγλίας[6] Έτσι λοιπόν το εμπόριο με ξένα κράτη διευκολύνθηκε και δημιούργησε μια ευκατάστατη εμπορική τάξη μέσα στην αυτοκρατορία ενώ ο αυτοκράτορας ενθάρρυνε τις εξερευνητικές αποστολές και έκανε μεγάλα έργα που βοήθησαν ακόμα περισσότερο το εμπόριο, όπως την διάνοιξη της διώρυγας μεταξύ ΣουέζκαιΝείλου.
ΟΔαρείος είχε στείλει εξερευνητικό σώμα με αρχηγό τονΣκύλακα τον Καρυανδέα μέχρι και πέρα από τονΙνδό ποταμό, μια από τις πρώτες οργανωμένες εξερευνητικές αποστολές.
Αποκατέστησε τα προνόμια που είχε ο στρατός πριντη μεταρρύθμιση του Γαυμάτα καιγια αυτό όλη η στρατιωτική εξουσία τον υποστήριζε. Επίσης κατά εντολή του Δαρείου, σε κάθε σατραπεία έδρευε στρατιωτική δύναμη υπό την ηγεσία ενός στρατιωτικού ηγέτη και όχι τουσατράπη, έτσι ώστε ναμην υπάρχει πιθανότητα κάποιος σατράπης να προσπαθούσε να αποσχιστεί από την κεντρική εξουσία. Ακόμα, οι σατράπες καιοι στρατιωτικοί διοικητές κάθε σατραπείας αλληλοελέγχονταν μεταξύ τους γιανα μειωθούν οι πιθανότητες απόσχισης ή εξέγερσης. Οι στρατιωτικοί διοικητές λαμβάνανε διαταγές από ένα συμβούλιο πέντε ανώτατων στρατηγών. Σε περίπτωση πολεμικών επιχειρήσεων τα στρατεύματα ενημερώνονταν από αγγελιαφόρους και μετακινούνταν ταχύτατα από το μεγάλο και καλά οργανωμένο οδικό δίκτυο της αυτοκρατορίας. Η "βασιλική οδός" εκτεινόταν από τηνΈφεσο μέχρι ταΣούσακαι ανά τακτά διαστήματα υπήρχαν βοηθητικές εγκαταστάσεις με βασιλικούς αγγελιαφόρους και στρατιωτικά βοηθήματα.
Η Περσική Αυτοκρατορία την εποχή του Δαρείου
Η εξωτερική του πολιτική χαρακτηρίζεται από μια ιμπεριαλιστική τάση, που διακατείχε όλους τους αρχαίους λαούς της Μέσης Ανατολής, ενώ παρουσίαζε την αυτοκρατορία του ως συνέχεια των αρχαίων αυτοκρατοριών τωνΑιγυπτίωνκαιτων Βαβυλώνιων. Στην επιγραφή τουΝαξιστουρέμ καταγράφεται ότι ο Δαρείος κατέκτησε 7 λαούς όσο βασίλευε. ΟιΘράκες, οιΙνδοίκαιοιΚαυκάσιοι ήταν ορισμένοι από αυτούς. Ταυτόχρονα επειδή ήθελε να επεκταθεί η αυτοκρατορία στα δυτικά καινα μετατρέψει τοΑιγαίοσε "περσική λίμνη" κήρυξε το πόλεμο στις ελληνικές πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας, με αφορμή το ότι ηΑθήνακαιηΕρέτρια βοήθησαν τους ΊωνεςστηνΙωνική Επανάσταση. Τελικά η πρώτη του εκστρατεία, υπό το στρατηγό Μαρδόνιοκαι γαμπρό του Δαρείου, απέτυχε καθώς ο στόλος διαλύθηκε στοακρωτήριο Άθωςκαιο στρατός ηττήθηκε από άγριους λαούς της Θράκης. Επίσης, η δεύτερη υπό τους ΔάτηκαιΑρταφέρνη ηττήθηκε από τους Αθηναίους και τους Πλαταιείςστημάχη του Μαραθώνα.
Πέθανε έπειτα από ασθένεια, που κράτησε ένα μήνα, σε ηλικία 64 χρονών το485 π.Χ.. Στη διαμάχη της διαδοχής μεταξύ τωνγιωντου Αρτοβαζάνη καιΞέρξη Α΄ο Δαρείος επέλεξε ως διάδοχό τουτον δεύτερο, λόγω του ήταν γιος της κόρης τού Κύρου Β΄ του ΜεγάλουΆτοσσας.
Άλλα παιδιά του Δαρείου που κατέγραψε η ιστορία, είναι η Πανδουσία, η Ιστίνια καιη Αρταζόρτη, η γυναίκα του στρατηγού Μαρδόνιου.
Ο τάφος του είναι στοΝακσ-ι-Ρουστάμ (Naqsh-i-Rustam), ένα ταφικό μνημείο λαξευμένο στο βράχο, κοντά στηνΠερσέπολη.
Jürgen von Beckerath: Handbuch der ägyptischen Königsnamen. Münchner Ägyptologische Studien 49, Verlag Philipp von Zabern, 2. Aufl., Mainz 1999, S. 220-221. ISBN 3-8053-2591-6
Pierre Briant: Darius. Les Perses et l'Empire. Decouvertes Gallimard, Paris 1992, ISBN 2-07-053166-X. (Grundlegendes Werk über das Leben des Dareios und den Aufbau seines Reiches. Aufwändig illustriert, auch für Leser mit schwachen Französischkenntnissen empfehlenswert)
Gerd Gropp: Beobachtungen in Persepolis. in: Archäologische Mitteilungen aus Iran. Bd 4 (Sonderdruck). Herausgegeben vom Deutschen Archäologischen Institut Abteilung Teheran. Dietrich Reimer Verlag, Berlin 1971. (Forschungsanstöße zu der Bedeutung von Persepolis, insb. der vermutl. ägyptischen Einflüsse in der Architektur.)
Fritz Gschnitzer: Die Sieben Perser und das Königtum des Dareios. Ein Beitrag zur Achaimenidengeschichte und zur Herodotanalyse. Carl Winter Universitätsverlag, Heidelberg 1977, ISBN 3-533-02598-5. (Vortragsschrift über die Anfänge der Herrschaft des Dareios und die Analyse der hierzu zur Verfügung stehenden Quellen.)
Walther Hinz: Darius und die Perser. Eine Kulturgeschichte der Achämeniden. 2 Bde. Holle, Baden-Baden 1976. (Standardwerk. Grundlage für die neuere Achaimenidenforschung, insb. durch die Auswertung der elamitischen Tontafeln.)
Heidemarie Koch: Es kündet Dareios der König. Vom Leben im persischen Großreich. Philipp von Zabern, Mainz 1992. ISBN 3-8053-1347-0 (Umfassende, aber nicht unumstrittene Darstellung zum achaimenidischen Perserreich mit Hauptaugenmerk auf die Zeit Dareios’ I. und zahlreichen Illustrationen)
Josef Wiesehöfer: Der Aufstand Gaumātas und die Anfänge Dareios’ I. Diss. Bonn 1978.
Josef Wiesehöfer: Das antike Persien. Von 550 v.Chr. bis 650 n.Chr. Albatros, Düsseldorf 2005, ISBN 3-491-96151-3. (Gut geschriebenes Standardwerk zu der Geschichte des alten Persiens.)
Hanns Kneifel: Darius der Große. König der Perser. Lübbe, Bergisch-Gladbach 2001, ISBN 3-404-14465-1. (Roman über die Figur des Dareios.)
Gore Vidal: Ich Cyrus, Enkel des Zarathustra. (engl. Creation). Goldmann, München 2000, ISBN 3-442-42087-3. (Kritischer Roman über die Zeit des Achaimenidenreiches unter Dareios, Xerxes und Artaxerxes I. mit Darlegung verschiedener Sichtweisen auf das Reich und Studien über benachbarte Kulturkreise.)
Σχετικά πολυμέσα
