(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Ζάζα - Βικιπαίδεια Μετάβαση σしぐまτたうοおみくろん περιεχόμενο

Ζάζα

Από τたうηいーた Βικιπαίδεια, τたうηいーたνにゅー ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζάζα
Συνολικός πληθυσμός
2 έως 4 εκατομμύρια [1]
Περιοχές μみゅーεいぷしろん σημαντικούς πληθυσμούς
Τουρκία
Διασπορά: Περίπου 300,000[2]
Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗいーたΠぱいΑあるふぁ.[3][4]
Γλώσσες
ζάζα, κουρδικά,[3] κかっぱαあるふぁιいおた τουρκικά
Θρησκεία
Αλεβισμός κかっぱαあるふぁιいおた Σουνισμός[5]

Οおみくろんιいおた Ζάζα (επίσης γνωστοί ως Κかっぱιいおたρろーνにゅーτたう, Κιρμάντζ ή Ντιμιλί)[6] είναι λαοί σしぐまτたうηいーたνにゅー ανατολική Τουρκία, πぱいοおみくろんυうぷしろん μιλούν τたうηいーた ζαζαϊκή γλώσσα. Πατρίδα τους θεωρούνται οおみくろんιいおた επαρχίες Τούντζελι κかっぱαあるふぁιいおた Μπινγκιόλ κかっぱαあるふぁιいおた τμήματα τたうωおめがνにゅー επαρχιών Έλαζιγ, Ερζινκάν κかっぱαあるふぁιいおた Ντιγιάρμπακιρ.[2] Οおみくろんιいおた Ζάζα γενικά [7] θεωρούνται Κούρδοι [8] [9] [10] [11] κかっぱαあるふぁιいおた συχνά αναφέρονται ως Κούρδοι Ζάζα. [6] [12] [13] [14] [15]

Δημογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οおみくろん ακριβής αριθμός τたうωおめがνにゅー Ζάζα είναι άγνωστος λόγω της απουσίας πρόσφατων κかっぱαあるふぁιいおた εκτεταμένων απογραφικών δεδομένων. Ηいーた τελευταία απογραφή γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーた γλώσσα σしぐまτたうηいーたνにゅー Τουρκία πραγματοποιήθηκε τたうοおみくろん 1965, όπου 150.644 άτομα σημείωσαν τたうηいーた ζαζαϊκή ως μητρική τους γλώσσα κかっぱαあるふぁιいおた 112.701 ως δεύτερη γλώσσα.[16] Πぱいιいおたοおみくろん πρόσφατα στοιχεία από τたうοおみくろん 2005 υποδηλώνουν ότι οおみくろん πληθυσμός, πぱいοおみくろんυうぷしろん μιλάει τたうηいーた ζαζαϊκή γλώσσα, κυμαίνεται περίπου από 2 έως 4 εκατομμύρια. [1] Πολλοί Ζάζα μιλούν μόνο βόρεια κουρδικά (κουρμαντζί), καθώς πιστεύεται ότι ηいーた ζαζαϊκή γλώσσα ήταν παρακλάδι της Κουρμαντζί. [3] Σύμφωνα μみゅーεいぷしろん έρευνα τたうοおみくろん 2019, περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι αυτοχαρακτηρίστηκαν ως Ζάζα. [17]

Μετά τたうοおみくろん τουρκικό πραξικόπημα τたうοおみくろんυうぷしろん 1980, πολλές πνευματικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων τたうωおめがνにゅー Ζάζα, μετανάστευσαν από τたうηいーたνにゅー Τουρκία προς τたうηいーたνにゅー Ευρώπη, τたうηいーたνにゅー Αυστραλία κかっぱαあるふぁιいおた τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τたうοおみくろん μεγαλύτερο μέρος της διασποράς βρίσκεται σしぐまτたうηいーたνにゅー Ευρώπη, κυρίως σしぐまτたうηいーた Γερμανία. [8]

Εθνοτική συνείδηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ενώ οおみくろんιいおた Ζάζα θεωρούν τους εαυτούς τους ως επί τたうοおみくろん πλείστον Κούρδους,[7] ορισμένες έρευνες θεωρούν τους Ζάζα εθνοτική ομάδα κかっぱαあるふぁιいおた τους αντιμετωπίζουν ως τέτοιους σしぐまτたうοおみくろん ακαδημαϊκό τους έργο. [18]

Ζάζα κかっぱαあるふぁιいおた Κουρμαντζί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
"Ζάζα Κούρδοι σしぐまτたうοおみくろん Ντιγιαρμπακίρ (Κουρδιστάν) [19]

Οおみくろんιいおた Κουρμαντζί Κούρδοι κかっぱαあるふぁιいおた Ζάζα ζούσαν εδώ κかっぱαあるふぁιいおた αιώνες στις ίδιες περιοχές της Ανατολίας. Σしぐまτたうηいーた δεκαετία τたうοおみくろんυうぷしろん '20 και τたうοおみくろんυうぷしろん '30, οおみくろんιいおた Ζάζα έπαιξαν βασικό ρόλο σしぐまτたうηいーたνにゅー άνοδο τたうοおみくろんυうぷしろん κουρδικού εθνικισμού μみゅーεいぷしろん τις εξεγέρσεις τους εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κかっぱαあるふぁιいおた αργότερα της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Κατά τたうηいーた διάρκεια της εξέγερσης τたうοおみくろんυうぷしろん Σέιχ Σαΐντ τたうοおみくろん 1925, οおみくろん Ζάζα Σέιχ Σαΐντ κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた υποστηρικτές τたうοおみくろんυうぷしろん εξεγέρθηκαν εναντίον της νεοσυσταθείσας Τουρκίας κかっぱαあるふぁιいおた ενάντια σしぐまτたうηいーたνにゅー εθνικιστική κかっぱαあるふぁιいおた κοσμική ιδεολογία της.[15] Πολλοί Ζάζα εいぷしろんνにゅー συνεχεία προσχώρησαν σしぐまτたうηいーたνにゅー κουρδική εθνικιστική Χοϊμπούν, τたうηいーたνにゅー Κοινωνία γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー Άνοδο τたうοおみくろんυうぷしろん Κουρδιστάν κかっぱαあるふぁιいおた άλλα κινήματα, όπου ανήλθαν σしぐまτたうηいーたνにゅー επιφάνεια. [20]

Τたうοおみくろん 1937, κατά τたうηいーた διάρκεια της εξέγερσης Ντερσίμ, οおみくろんιいおた Ζάζα εξεγέρθηκαν κかっぱαあるふぁιいおた πάλι εναντίον τたうωおめがνにゅー Τούρκων. Αυτή τたうηいーた φορά ηいーた εξέγερση είχε ως ηγέτη τたうοおみくろんνにゅー Σεγίντ Ριζά κかっぱαあるふぁιいおた τελείωσε μみゅーεいぷしろん τたうηいーた σφαγή χιλιάδων Κούρδων κかっぱαあるふぁιいおた Ζάζα αμάχων πολιτών, ενώ πολλοί εκτοπίστηκαν εσωτερικά λόγω της σύγκρουσης.[21] Οおみくろんιいおた Ζάζα συμμετείχαν επίσης σしぐまτたうηいーたνにゅー εξέγερση Κοτσγκίρι τたうοおみくろん 1920. [22]

Ηいーた Σακινέ Τζανσίζ, μみゅーιいおたαあるふぁ Ζάζα από τたうοおみくろん Τούντζελι, ήταν ιδρυτικό μέλος τたうοおみくろんυうぷしろん Εργατικού Κόμματος τουΚουρδιστάν (PKK). Μαζί μみゅーεいぷしろん αυτήν, πολλές άλλες Ζάζα εντάχθηκαν στους αντάρτες, συμπεριλαμβανομένης της επιφανούς Μπεσέ Χοζάτ (Χούλια Οράν).[23] [24] Πολλοί Ζάζα πολιτικοί βρίσκονται επίσης σしぐまεいぷしろん αδελφικά κουρδικά κόμματα, όπως τたうοおみくろん Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん Κόμμα Δημοκρατικών Περιφερειών (DBP), όπως οおみくろんιいおた Σελαχατίν Ντεμιρτάς, Αϊσέλ Τουγλούκ, Αϊλά Ακάτ Ατά κかっぱαあるふぁιいおた Γκιουλτάν Κισανάκ.

Από τたうηいーたνにゅー άλλη πλευρά, ορισμένοι Ζάζα έχουν δηλώσει δημοσίως ότι δでるたεいぷしろんνにゅー θεωρούν τους εαυτούς τους Κούρδους, συμπεριλαμβανομένου τたうοおみくろんυうぷしろん Χουσεΐν Αϊγκιούν, ενός πολιτικού τたうοおみくろんυうぷしろん Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος από τたうοおみくろん Τούντζελι. [25] [26]

Μみゅーιいおたαあるふぁ επιστημονική έκθεση τたうοおみくろん 2005 κατέληξε σしぐまτたうοおみくろん συμπέρασμα ότι οおみくろんιいおた Ζάζα μοιράζονται τたうοおみくろん ίδιο γενετικό πρότυπο μみゅーεいぷしろん άλλες "κουρδικές ομάδες" κかっぱαあるふぁιいおた δでるたεいぷしろんνにゅー υποστήριξε τたうηいーたνにゅー υπόθεση ότι οおみくろんιいおた Ζάζα προέρχονται από τたうοおみくろん Βόρειο Ιράν. [27]

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ζαζαϊκή γλώσσα μみゅーεいぷしろん άλλες ιρανικές γλώσσες [28]

Ηいーた ζαζαϊκή είναι μみゅーιいおたαあるふぁ βορειοδυτική ιρανική γλώσσα, ομιλούμενη σしぐまτたうαあるふぁ ανατολικά της σύγχρονης Τουρκίας, μみゅーεいぷしろん περίπου 2 έως 3 εκατομμύρια ομιλητές. Υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ βόρειας κかっぱαあるふぁιいおた νότιας, κυρίως σしぐまτたうηいーた φωνολογική απογραφή, αλλά σしぐまτたうοおみくろん σύνολό της σχηματίζει μみゅーιいおたαあるふぁ ενιαία διάλεκτο, χωρίς αναγνωρισμένο πρότυπο.[1]

Τたうαあるふぁ πρώτα γραπτά σしぐまτたうηいーた ζαζαϊκή γλώσσα συντάχθηκαν από τたうοおみくろんνにゅー γλωσσολόγο Πίτερ Λερτς τたうοおみくろん 1850. Δύο άλλα σημαντικά έγγραφα είναι τたうαあるふぁ θρησκευτικά κείμενα τたうοおみくろんυうぷしろん Εχμεντέ Χασί τたうοおみくろんυうぷしろん 1898 [6] κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんυうぷしろん Ουσμάν Εφεντίγιο Μπαμπίτς (δημοσιεύθηκε σしぐまτたうηいーた Δαμασκό τたうοおみくろん 1933). Κかっぱαあるふぁιいおた τたうαあるふぁ δύο αυτά έργα γράφτηκαν σしぐまτたうοおみくろん αραβικό αλφάβητο.[18] Οおみくろんιいおた κρατικές εκπομπές τたうοおみくろんυうぷしろん TRT Kurdî προβάλλονται σしぐまτたうαあるふぁ ζαζαϊκά.[3]

Κατά τたうηいーた διάρκεια της δεκαετίας τたうοおみくろんυうぷしろん '80, ηいーた γλώσσα έγινε δημοφιλής μεταξύ της διασποράς. [29]

Θρησκεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου τたうοおみくろん ήμισυ τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού ακολουθεί τたうοおみくろんνにゅー Αλεβισμό κかっぱαあるふぁιいおた ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー κυρίως γύρω από τたうοおみくろん Τούντζελι. Τたうοおみくろん άλλο μισό ακολουθεί τたうοおみくろん σουνιτικό Ισλάμ, τόσο τους Χανάφι όσο κかっぱαあるふぁιいおた τους Σάφι,[30] ενώ οおみくろんιいおた Σαφιστές είναι κυρίως Νακσμπάντ. [31] Ιστορικά, ένας χριστιανικός πληθυσμός Ζάζα υφίστατο σしぐまτたうοおみくろん Αλντούς. [30]

Ζαζαϊκός εθνικισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οおみくろん ζαζαϊκός εθνικισμός είναι μみゅーιいおたαあるふぁ ιδεολογία, πぱいοおみくろんυうぷしろん υποστηρίζει τたうηいーた διάσωση τたうωおめがνにゅー Ζάζα μεταξύ Τούρκων κかっぱαあるふぁιいおた Κούρδων σしぐまτたうηいーたνにゅー Τουρκία.

Σしぐまεいぷしろん ορισμένες περιπτώσεις σしぐまτたうηいーた διασπορά, οおみくろんιいおた Ζάζα στράφηκαν σしぐまεいぷしろん αυτήν τたうηいーたνにゅー ιδεολογία λόγω τたうωおめがνにゅー πぱいιいおたοおみくろん ορατών διαφορών μεταξύ αυτών κかっぱαあるふぁιいおた τたうωおめがνにゅー ομιλητών κουρμαντζί. [32] Ηいーた τάση ενισχύθηκε περαιτέρω, όταν ηいーた Τουρκία εγκατέλειψε τις αφομοιωτικές πολιτικές της, κάτι πぱいοおみくろんυうぷしろん έκανε κάποιους Ζάζα νにゅーαあるふぁ αρχίσουν νにゅーαあるふぁ θεωρούν εαυτούς ως ξεχωριστή εθνική ομάδα.[33] Σしぐまτたうηいーたνにゅー διασπορά, ορισμένοι Ζάζα στράφηκαν σしぐまτたうοおみくろんνにゅー εθνικισμό σしぐまτたうοおみくろん ελεύθερο ευρωπαϊκό πολιτικό κλίμα.

Σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろんνにゅー ερευνητή Αχμέτ Κασίμογλου, οおみくろん ζαζαϊκός εθνικισμός είναι μみゅーιいおたαあるふぁ τουρκική κかっぱαあるふぁιいおた αρμενική απόπειρα διαίρεσης τたうωおめがνにゅー Κούρδων. [20]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Endangered Language Alliance.
  2. ↑ 2,0 2,1 Asatrian (1995).
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Ziflioğlu (2011).
  4. ↑ Arakelova (1999), σしぐまεいぷしろんλらむだ. 400.
  5. ↑ Kehl-Bodrogi, Otter-Beaujean & Kellner-Heikele (1997), σしぐまεいぷしろんλらむだ. 13.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Malmîsanij (1996).
  7. ↑ 7,0 7,1 Kehl-Bodrogi (1999).
  8. ↑ 8,0 8,1 Arakelova (1999).
  9. ↑ Kehl-Bodrogi, Otter-Beaujean & Kellner-Heikele (1997).
  10. ↑ Nodar (2012).
  11. ↑ Postgate (2007).
  12. ↑ Taylor (1865).
  13. ↑ van Bruinessen (1989).
  14. ↑ Özoğlu (2004).
  15. ↑ 15,0 15,1 Kaya (2009).
  16. ↑ Dündar (2000).
  17. ↑ Sputnik (2019).
  18. ↑ 18,0 18,1 Keskin (2015).
  19. ↑ Chantre (1881).
  20. ↑ 20,0 20,1 Kasımoğlu (2012).
  21. ↑ Cengiz (2011).
  22. ↑ Lezgîn (2010).
  23. ↑ Milliyet (2013).
  24. ↑ Hürriyet (2013).
  25. ↑ Haber Vaktim (2011).
  26. ↑ Haber Türk (2013).
  27. ↑ Nasidze κかっぱαあるふぁιいおた άλλοι.
  28. ↑ Gippert (1999).
  29. ↑ Bozdağ & Üngör (2011).
  30. ↑ 30,0 30,1 Werner (2012).
  31. ↑ Kalafat (1996).
  32. ↑ van Wilgenburg, Wladimir (28 January 2009). «Is Ankara Promoting Zaza Nationalism to Divide the Kurds?». Terrorism Focus 6 (3). https://jamestown.org/program/is-ankara-promoting-zaza-nationalism-to-divide-the-kurds/. Ανακτήθηκε στις 1 April 2017. 
  33. ↑ Indigenous Peoples: An Encyclopedia of Culture, History, and Threats to . Victoria R. Williams

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζάζα&oldid=10019680"