ΟΚωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης (1170 - 19 Μαρτίου1205) ήταν ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτοραςπριν πέσει ηΚωνσταντινούποληστα χέρια των Λατίνων της Δ' Σταυροφορίας αλλά καιο πρώτος αφότου έπεσε (12 Απριλίου1204 - 19 Μαρτίου1205), γιος τουΜανουήλ Λάσκαρηκαι της Ιωάννας Καράτζαινας (γενν.π.1148). Μερικές φορές αναφέρεται ως «Κωνσταντίνος ΙΑ΄», μια απαρίθμηση μετην οποία καταγράφεται οΚωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος. Ο Κωνσταντίνος ήταν μέλος ευγενούς Βυζαντινής οικογένειας, πριν τηνΔ΄ Σταυροφορίαο αδελφός τουΘεόδωρος Α΄ Λάσκαρης παντρεύτηκε τηνΆννα Κομνηνή Αγγελίνα κόρη του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄ Άγγελου.Στην πρώτη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1203) ανέλαβε να κυβερνήσει το καλύτερο σώμα των Ελλήνων υπερασπιστών, δεν κατάφερε τίποτα και πήρε διαταγή να επιτεθεί στους Βουργουνδούς που υπήρχαν στην φρουρά[1]. Οι Έλληνες εισήλθαν στην πόλη αλλά σύντομα εκδιώχθηκαν από τις πύλες την ίδια ώρα πουοι αμυνόμενοι προσπαθούσαν να αποκρούσουν τους Σταυροφόρους με πέτρες. Τον Κωνσταντίνο συνέλαβε την ίδια ώρα που βρισκόταν στο άλογο τουο Γουλιέλμος του Νεϊγί, τον κράτησε σαν όμηρο για λύτρα, συνηθισμένη πρακτική εκείνη την εποχή[1]. Μετά την απελευθέρωση του συμμετείχε στα γεγονότα που οδήγησαν στην δεύτερη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (1204).
Την ώρα πουοι Σταυροφόροι εισήλθαν και ξεκίνησαν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (12 Απριλίου 1204) πολλοί κάτοικοι και υπερασπιστές της Βαράγγειου φρουράς συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία της Αγία Σοφίαςνα εκλέξουν νέο αυτοκράτορα αφού οΑλέξιος Ε΄ Δούκας δραπέτευσε[2]. Οι υποψήφιοι ήταν ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης καιο Κωνσταντίνος Δούκας, γιος του Ιωάννη Άγγελου Δούκα που ήταν πρώτος ξάδελφος των αυτοκρατόρων Ισαάκιου Β΄ Άγγελουκαι Αλεξίου Γ΄[3]. Οι εκπρόσωποι παρουσιάστηκαν αλλά ο λαός δεν μπορούσε να εκλέξει επειδή ήταν νέοι χωρίς στρατιωτική εμπειρία, ο Λάσκαρης εξελέγη τελικά από τον στρατό που είχε απομείνει. Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης αρνήθηκε να δεχτεί το αυτοκρατορικό στέμμα, συνόδευσε τον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης και κάλεσε τον λαό να αντισταθεί σκληρά στους Λατίνους εισβολείς. Το πλήθος της πόλης ακόμα καιη Βαράγγειος φρουρά στάθηκαν απρόθυμοι να τους αποκρούσουν, παρόλα αυτά ο ίδιος αποφάσισε να κάνει την τελική έφοδο[4]. Όταν αναγνώρισε ότι όλες οι ελπίδες είναι χαμένες αποφάσισε να δραπετεύσει μετον αδελφό του Θεόδωρο στην Ασιατική ακτή του Βοσπόρου (13 Απριλίου 1204)[2][4].
Η βασική πηγή σχετικά μετην άνοδο του Κωνσταντίνου Λάσκαρη στον αυτοκρατορικό θρόνο ήταν οΝικήτας Χωνιάτηςπου ήταν αυτόπτης μάρτυρας στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Πολλοί μεγάλοι νεότεροι ιστορικοί ωστόσο όπως οΣτήβεν Ράνσιμαν θεωρούν ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν ο ίδιος αλλά ο αδελφός του Θεόδωρος αυτός που διαδέχθηκε τον Αλέξιο Ε΄[5][6]. Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης δεν καταγράφεται στους Βυζαντινούς αυτοκράτορες επίσημα επειδή δεν δέχτηκε το στέμμα, ως Κωνσταντίνος ΙΑ΄ απαριθμείται ο μεταγενέστερος του Κωνσταντίνος Παλαιολόγος[6]. Την Ελληνική αντίσταση ξεκίνησε ο Θεόδωρος Λάσκαρης και σύντομα ενώθηκε μαζί τουο αδελφός του Κωνσταντίνος, αντιστάθηκαν σκληρά μέχρι τις αρχές του 1205 που οΕρρίκος της Φλάνδρας κατέλαβε το Αδραμύττιον. Ο Θεόδωρος επέμεινε στην ανατροπή της κατάστασης και έστειλε έναν μεγάλο στρατό στην πόλη υπό την ηγεσία του αδελφού του Κωνσταντίνου[7]. Ο Ερρίκος της Φλάνδρας ήταν πανέτοιμος ωστόσο σύμφωνα με Αρμενική πηγή γιατην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν το Σάββατο (19 Μαρτίου 1205) στην «μάχη του Αδραμυττίου», οι Έλληνες γνώρισαν μεγάλη συντριβή καιοι περισσότεροι στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν[8]. Δεν υπάρχουν από τότε πληροφορίες σχετικά μετον Κωνσταντίνο Λάσκαρη πιθανότατα έπεσε στην μάχη ή αιχμαλωτίστηκε. Το 1205 ο αδελφός του Θεόδωρος Λάσκαρης ανακηρύχθηκε μετη σειρά του «αυτοκράτωρ Ρωμαίων», ιδρύοντας τηνΑυτοκρατορία της Νίκαιας.
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης είχε έξι αδελφούς : Εμμαννουήλ Λάσκαρης, Μιχαήλ Λάσκαρης, Γεώργιος Λάσκαρης, Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης, Αλέξιος ΛάσκαρηςκαιΙσαάκιος Λάσκαρης. Οι δύο τελευταίοι δεν αποδέχθηκαν τον γαμπρό και διάδοχο του Θεοδώρου Λάσκαρη Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, πολέμησαν εναντίον του αλλά αιχμαλωτίστηκαν και τυφλώθηκαν. Ο ιστορικός Ουίλιαμ Μίλερστο έργο του «Ιστορία της Φραγκικής Ελλάδας (1204-1566)» έγραψε ότι είχαν μια αδελφή που σύζυγος της ήταν οΜάρκος Α΄ Σανούδος ιδρυτής τουΔουκάτου του Αρχιπελάγουςκαι γιος της οΆγγελος Α΄ Σανούδος. Ο Μιχαήλ-Ντιμίτρι Στούρζα στο Γενεαλογικό λεξικό του (1983) απέρριψε αυτή την θεωρία επειδή δεν στηρίζεται σε πρωτογενείς Βυζαντινές πηγές.
Queller, Donald E.· Madden, Thomas F.· Andrea, Alfred J. (1999). The Fourth Crusade: The Conquest of Constantinople (2., 1. paperback έκδοση). Philadelphia, Pa: University of Pennsylvania Press. ISBN9780812217131.
Nicol, Donald MacGillivray (1992). Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations (Transferred to digital print έκδοση). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-42894-1.
Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium: 1261–1453. London: Rupert Hart-Davis Ltd. ISBN0-246-10559-3.
Runciman, Steven (1954). A History of the Crusades, Vol. 3: The Kingdom of Acre and the Later Crusades. Cambridge.