*μετο σύμβολο ~ δηλώνεται έλλειψη στοιχείων στην εγκυκλοπαίδεια
πηγή άντλησης πληροφοριών: USDA SR24
Μητρικό γάλα είναι τογάλαπου παράγεται από το στήθος της γυναίκας κατά τοθηλασμότου βρέφους. Είναι η ιδανική τροφή γιατοβρέφος, γνωστό και ως λευκό αίμα λόγω της σπουδαιότητας που έχει γιατον ανθρώπινο οργανισμό. Η σύστασή του μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες του βρέφους, ηλικιακές και αναπτυξιακές. Μάλιστα, αλλάζει ακόμη και κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
Η σπουδαιότητα του μητρικού γάλακτος στη διατροφή του βρέφους οφείλεται στα συστατικά του.[1]Στην αρχή του θηλασμού βγαίνει πιο υδαρές λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σενερό, ενώ στη συνέχεια γίνεται πιο παχύ διότι περιέχει περισσότερα λιπαρά.
Έχει επαρκή ποσότητα νερού (άνω του 85%), ώστε να ξεδιψά το βρέφος που θηλάζει καιναμην κινδυνεύει από αφυδάτωση.[2]ΟΠαγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό του βρέφους για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του, κατά τους οποίους το βρέφος λαμβάνει μόνο μητρικό γάλα, χωρίς να δίνονται άλλα υγρά, ούτε καν νερό, με εξαίρεση διαλύματα για στοματική ενυδάτωση, φάρμακα, βιταμίνες και μέταλλα. Μετά τους 6 μήνες, εισάγονται στερεές τροφές πλούσιες σε σίδηρο ενώ ο θηλασμός συνεχίζεται για τουλάχιστον δύο χρόνια και όσο είναι αμοιβαία επιθυμητό από τη μητέρα καιτο παιδί[3]
Τα λιπαρά του ώριμου μητρικού γάλακτος κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 3,5-4,5% ανκαι υπάρχουν μεγαλύτερες διακυμάνσεις.[4]Στα 100 γρ. μητρικού γάλακτος, περίπου 2 γρ. είναι κορεσμένα λιπαρά, 1.7 γρ. μονοακόρεστα και 0.5 γρ. πολυακόρεστα[σημ. 1][5][4][6][7][8], σημαντικά γιατη δομή του εγκεφάλου καιτου αμφιβληστροειδούς. Επί του συνόλου των λιπών το 44% είναι κορεσμένα λιπαρά οξέα, ενώ το 55% ακόρεστα λιπρά οξέα (μονοακόρεστα το 40% και πολυακόρεστα το 15%). [9][10]Τα λιπαρά αυτά οξέα, εν μέρη λαμβάνονται από την κυκλοφορία του αίματος (και επηρεάζονται από τη δίαιτα της μητέρας) καιεν μέρη συντίθενται de novoστον αδένα του μαστού. [11]
Επιπλέον, τοένζυμολιπάση βοηθά στη διάσπασή τους, κάνοντας το γάλα περισσότερο εύπεπτο από το αγελαδινό. Απορροφάται από τον οργανισμό καιδεν αφήνει μεγάλο υπόλειμμα, γι αυτό οι κενώσεις των μωρών που θηλάζουν αποκλειστικά έχουν ένα ιδιαίτερο χρώμα, σύσταση αλλά και μυρωδιά.
Η σύσταση των πρωτεϊνών του γάλακτος είναι η ιδανική γιατοπεπτικό σύστηματου βρέφους. Είναι ευκολοχώνευτες, εύκολα απορροφήσιμες καιδεν κουράζουν τους νεφρούς καιτοήπαρτου βρέφους. Έτσι, τα βρέφη που θηλάζουν καλύπτονται ενεργειακά και παίρνουν βάρος ακόμη καιμε μικρότερη ποσότητα γάλακτος σε σχέση μετα βρέφη που διατρέφονται με ξένο (όχι μητρικό) γάλα επειδή απορροφούν στο μέγιστο τις πρωτεΐνες (ολική απορρόφηση από το έντερο του βρέφους) καιτα άλλα θρεπτικά συστατικά.[12]
Οιυδατάνθρακες είναι σημαντική πηγή ενέργειας και περιέχονται στο μητρικό γάλα σε μεγαλύτερη ποσότητα από ότι στο αγελαδινό. Για παράδειγμα, ηλακτόζη περιέχεται σε ποσοστό πάνω από 40% ενώ στο αγελαδινό το ποσοστό είναι 30%. Η λακτόζη βοηθά στην ταχεία απορρόφηση τουασβεστίουκαιτουμαγνησίου, ουσίες απαραίτητες γιατον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, προστατεύει το βρέφος από εντερικές λοιμώξεις. Σε συνδυασμό μετηνλακτάσηπου περιέχει, βοηθά στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος.
Το μητρικό γάλα παρέχει επαρκείς ποσότητες βιταμίνης Ε, της βιταμίνης D αλλά καιτουσυμπλέγματος Β.[13] Επίσης παρέχονται ταμεταλλικά στοιχείασίδηροςκαιψευδάργυροςσε ιδιαίτερα απορροφήσιμη μορφή. Συγκεκριμένα, ο σίδηρος απορροφάται σε ποσοστό 49% καιο ψευδάργυρος έχει υψηλή βιοδιαθεσιμότητα. Αντιθέτως, στο αγελαδινό γάλα η ποσότητα της βιταμίνης D δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του βρέφους, γι΄αυτό προστίθεται τεχνητά κατά την παρασκευή του.
Σε μία σταγόνα μητρικού γάλακτος υπάρχουν 10.000-13.500.000 ζωντανά κύτταρα. Συγκεκριμένα, σε κάθε ml από πρωτόγαλα υπάρχουν 4 εκατομμύρια αρχέγονα ζωντανά κύτταρα, σε κάθε ml μητρικού γάλακτος στους 6 μήνες, ενώ σε κάθε νέο εξάμηνο στο μητρικό γάλα υπάρχουν περίπου τα μισά από το προηγούμενο. Επιπλέον, στο μητρικό γάλα περιέχονται διάφοροι αμυντικοί παράγοντες (λυσοζύμη, λακτοφερίνη, ανοσοσφαιρίνες), οι οποίοι ενισχύουν το αμυντικό σύστημα του βρέφους που θηλάζει, προστατεύοντάς το από λοιμώξεις. Η μητέρα προσφέρει στο μωρό της έτοιμα αντισώματα θωρακίζοντας την υγεία του.
Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή γιατο βρέφος.[14] Περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά γιατην ανάπτυξή του βρέφους, σε επαρκείς ποσότητες καιστην ιδανική σύσταση.
Ταυτόχρονα, το μητρικό γάλα απαιτεί λιγότερη προετοιμασία από την πλευρά της μητέρας. Είναι ζεστό σε κατάλληλη θερμοκρασία γιατο βρέφος καιδεν περιέχει μικρόβια, λόγω της άμεσης κατανάλωσης. Μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε βρέφους, ηλικιακές, αναπτυξιακές και προβλήματα υγείας του[15][16]. Η αλλαγή στη γεύση επηρεάζεται από τις τροφές που καταναλώνει η μητέρα και βοηθά το μωρό να δεχτεί ευκολότερα τις στέρεες τροφές.
Τα παιδιά που θηλάζουν έχουν λιγότερη πιθανότητα να γίνουν υπέρβαρα.
↑Jensen RG. Handbook of milk composition. San Diego: Academic Press, 1995.
↑B. Koletzko, M. Rodriguez-Palermo (1999). «Polyunsaturated fatty acids in human milk and their role in early development». J Mamm Gland Biol Neopl4: 269.
