Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 29/12/2018.
ΤοΟυέλλινγκτον ή Ουέλινγκτον[3] (αγγλικά: Wellington, μαορί: Te Whanganui-a-Tara ή Pōneke) είναι η πρωτεύουσα της Νέας Ζηλανδίας, η τρίτη μεγαλύτερη αστική περιοχή της χώρας καιη πολυπληθέστερη εθνική πρωτεύουσα στηνΩκεανία. Το Ουέλλινγκτον βρίσκεται στο νότιο άκρο τουΒορείου Νησιούστο γεωγραφικό κέντρο της χώρας.
Οι μεγάλοι οικονομικοί θεσμοί της Νέας Ζηλανδίας είναι χωρισμένοι μεταξύ του Ουέλλινγκτον καιτουΏκλαντ, και μερικές εταιρείες διαθέτουν αρχηγεία και στις δύο πόλεις. Είναι το πολιτικό κέντρο της Νέας Ζηλανδίας, έδρα τουΚοινοβουλίουκαιτων κεντρικών γραφείων όλων των κυβερνητικών τμημάτων και υπουργείων. Το Ουέλλινγκτον περιγράφεται συχνά ως το πολιτιστικό κέντρο της Νέας Ζηλανδίας, υπερήφανο γιατην παγκοσμίου φήμης κινηματογραφική και θεατρική του βιομηχανία, τοΤε Πάπα (το Μουσείο της Νέας Ζηλανδίας), την Συμφωνική Ορχήστρα της Νέας Ζηλανδίας καιτο Βασιλικό Μπαλέτο της Νέας Ζηλανδίας. Το κέντρο της πόλης έχει να επιδείξει σκηνή τέχνης, καφέ και νυχτερινή ζωή πολύ μεγαλύτερη από τις περισσότερες πόλεις του μεγέθους του.
Το Ουέλλινγκτον ονομάστηκε προς τιμήν τουΆρθουρ Γουέλσλεϋ, πρώτου Δούκα του Ουέλινγκτον και νικητή στηΜάχη του Βατερλώ. Ο τίτλος του Δούκα προέρχεται από την Πόλη της Ουέλινγκτονστην Αγγλική επαρχία Σόμερσετ.
ΣτηνΜαορί γλώσσατο Ουέλλινγκτον έχει δύο ονόματα. ΤοTe Whanganui-a-Tara αναφέρεται στο Λιμάνι του Ουέλλινγκτον και σημαίνει "το μεγάλο λιμάνι του Τάρα". Το εναλλακτικό όνομα Pōneke αποφεύγεται να χρησιμοποιηθεί γιατί πιστεύεται πως δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια μεταγραφή του πρώην ονόματος του λιμανιού στα Αγγλικά, Port Nick, συντόμευση τουPort Nicholson.
Όπως πολλές πόλεις, η αστική περιοχή του Ουέλλινγκτον εκτείνεται πολύ περισσότερο από τα όρια μιας τοπικής εξουσίας. Το Ευρύτερο Ουέλλινγκτον ή ηΠεριφέρεια Ουέλλινγκτον εννοεί ολόκληρη την αστική περιοχή, μαζί μετα αγροτικά μέρη των πόλεων καιτηνΑκτή Κάπιτι, και πέραν της Οροσειράς Ριμουτάκα στηνΓουαϊραράπα.
ΟιΜαορίπου αποίκισαν αρχικά την περιοχή του Ουέλλινγκτον την ήξεραν ως Te Upoko o te Ika a Maui, που σημαίνει "το κεφάλι του ψαριού τουΜαουί". Ομύθος αναφέρει πως οΚούπε ανακάλυψε και εξερεύνησε την περιοχή περίπου τον10ο αιώνα.
ΟΕυρωπαϊκός αποικισμός ξεκίνησε μετην άφιξη ενός μέρους της Εταιρείας Νέας Ζηλανδίας μετο πλοίο Tory, στις 20 Σεπτεμβρίου1839, ακολουθούμενο από 150 αποίκους μετο πλοίο Aurora στις 22 Ιανουαρίου1840. Ο μύθος λέει πως οι άποικοι έκτισαν τα πρώτα σπίτια τους στην Μπριτάννια (σημερινό Πετόνε) στην επίπεδη περιοχή στο στόμιο του ποταμού Χαττ αλλά όταν αυτή αποδείχτηκε πολύ βαλτώδης και επιρρεπής σε πλημμύρες μετέφεραν τα σχέδια τους σε έδαφος περισσότερο λοφώδες -- το Ουέλλινγκτον έχει μερικούς πολύ απότομους δρόμους που διατρέχουν τις πλευρές των λόφων.
Το Ουέλλινγκτον έχει υποφέρει μεγάλες ζημιές από μια σειρά σεισμώντο1848και από έναν άλλο σεισμό το1855. Ο σεισμός του 1855 (Γουαϊραπάπα) συνέβη σεμια γραμμή στα βόρεια και ανατολικά του Ουέλλινγκτον. Κατάτασσεται μάλλον ως οπιο ισχυρός σεισμός στην καταγεγραμμένη ιστορία της Νέας Ζηλανδίας, με εκτιμημένο μέγεθος τουλάχιστον της τάξης του 8,2 στην κλίμακα Ρίχτερ. Προκάλεσε κατακόρυφες κινήσεις 2 ως 3 μέτρων, περιλαμβανομένης της ανύψωσης μιας περιοχής γης του λιμανιού που κατέστη παλιρροιακός βάλτος. Μεγάλο μέρος της γης αυτής αναμορφώθηκε και είναι σήμερα μέρος του κεντρικού επιχειρηματικού τμήματος της πόλης.
Η περιοχή έχει υψηλή σεισμική δραστηριότητα ακόμα καιγιατα στάνταρ της Νέας Ζηλανδίας. Οι κάτοικοι, ιδιαίτερα όσοι διαμένουν σε ψηλά κτίρια, παρατηρούν συνήθως αρκετούς σεισμούς κάθε χρόνο. Για πολλά χρόνια μετά τον σεισμό του 1855, η πλειονότητα των κτιρίων που κατασκευάζονταν στο Ουέλλινγκτον ήταν εξ ολοκλήρου από ξύλο. Τα προσφάτως ανανεωμένα (1996) Κυβερνητικά Κτίρια, κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό καιτα Κοινοβουλευτικά Κτίρια, περιέχουν το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο γραφείων στοΝότιο Ημισφαίριο. Ο ξύλινος σκελετός παραμένει το βασικό κατασκευαστικό συνθετικό για όλες περίπου τις οικιστικές κατασκευές, με εξαίρεση κάποιων κτισμάτων κυρίως γραφείων. Οι κάτοικοι εναποθέτουν επίσης τις ελπίδες τους για επιβίωση στους καλούς κανονισμούς οικοδομής, που βαθμιαία έγιναν πιο αυστηροί κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Το1865το Ουέλλινγκτον έγινε η πρωτεύουσα της Νέας Ζηλανδίας, αντικαθιστώντας τοΏκλαντ, όπου οΓουίλλιαμ Χόμπσον είχε εγκαταστήσει την πρωτεύουσά τουτο1841. Το Κοινοβούλιο πρωτοεγκαταστάθηκε στο Ουέλλινγκτον στις 7 Ιουλίου1862, αλλά η πόλη δεν έγινε αμέσως επίσημη πρωτεύουσα. Τον Νοέμβριο του1863οΆλφρεντ Ντόμεττ διακίνησε μια απόφαση στο Κοινοβούλιο (στο Ώκλαντ) πως "έχει γίνει απαραίτητο πως η έδρα της κυβέρνησης.... πρέπει να μεταφερθεί σε κάποια κατάλληλη τοποθεσία στον Ισθμό Κουκ." Προφανώς υπήρχε ανησυχία μήπως οι νότιες περιοχές, όπου βρίσκονταν οι περιοχές χρυσού, σχημάτιζαν μια ξεχωριστή αποικία. Επίτροποι από τηνΑυστραλία (επιλεγμένοι γιατην ουδέτερη θέση τους) εξέφρασαν την άποψη πως το Ουέλλινγκτον ήταν κατάλληλο λόγω του λιμανιού τουκαι της κεντρικής του θέσης. Το Κοινοβούλιο εγκαταστάθηκε επίσημα στο Ουέλλινγκτον στις 26 Ιουλίου1865. Ο τότε πληθυσμός του Ουέλλινγκτον ήταν 4.900 άτομα.
Ο Κυβερνητικός Οίκος, η επίσημη κατοικία του Γενικού-Κυβερνήτη, βρίσκεται δίπλα στην Αποβάθρα. Η επίσημη κατοικία βρισκόταν πρινστο μέρος όπου σήμερα είναι η Κυψέλη (Beehive), η Διοικητική Πτέρυγα των Κοινοβουλευτικών Κτιρίων της Νέας Ζηλανδίας - περιστασιακά αποκαλούμενη ως Ελενγκράντ.
Το Ουέλλινγκτον βρίσκεται στονοτιο-δυτικό άκρο τουΒόρειου ΝησιούστονΙσθμό Κουκ, το πέρασμα που χωρίζει το Βόρειο από τοΝότιο Νησί. Σεμια ξάστερη μέρα οι χιονισμένες Οροσειρές Καϊκούρα είναι ορατές στα νότια πέραν του ισθμού. Στα βόρεια απλώνονται οι χρυσές παραλίες της Ακτής Κάπιτι. Στα ανατολικά ηΟροσειρά Ριμουτάκα χωρίζει το Ουέλλινγκτον από τις απλόχωρες πεδιάδες της Γουαϊραράπα, μια οινοπαραγωγός περιοχή εθνικής φήμης.
Το Ουέλλινγκτον είναι η νοτιότερη εθνική πρωτεύουσα στον κόσμο, με γεωγραφικό πλάτος 41°Ν. Είναι πιο πυκνοκατοικημένο από ό,τιοι περισσότεροι καταυλισμοί στη Νέα Ζηλανδία, εξαιτίας του μικρού διαθέσιμου οικοδομικού χώρου μεταξύ του λιμανιού καιτων λόφων πουτο περιβάλλουν. Η πόλη είναι γνωστή ως Windy Wellington, Ανεμώδες Ουέλλινγκτον, εξαιτίας των συνεχών ανέμων που διατρέχουν την πόλη.
Σε μεγαλύτερο βαθμό από τις περισσότερες πόλεις, η ζωή στο Ουέλλινγκτον κυριαρχείται από το κεντρικό επιχειρηματικό τμήμα του. Περίπου 62.000 άνθρωποι δουλεύουν στηνWellington CBD, μόλις 4.000 λιγότεροι από αυτούς που δουλεύουν στη CBD του Ώκλαντ, παρόλο πουη πόλη αυτή έχει τριπλάσιο πληθυσμό από το Ουέλλινγκτον. Οι πολιτιστικοί τόποι καιη νυχτερινή ζωή είναι συγκεντρωμένοι στοCourtenay Placeκαιτα περίχωρα που βρίσκονται στο νότιο μέρος της CBD, καθιστώντας το προάστιο της εσώτερης πόλης Τε Άρο το μεγαλύτερο προορισμό διασκέδασης στη Νέα Ζηλανδία.
Το Ουέλλινγκτον έχει το υψηλότερο μέσο εισόδημα κεντρικής αστικής περιοχής στη Νέα Ζηλανδία.
Η πόλη φημίζεται γιατο γραφικό φυσικό λιμάνι της και τις πράσινες λοφοπλαγιές όπου βρίσκονται προάστια με αποικιακές βίλες. Η CBD της πόλης βρίσκεται κοντά στο Λιμάνι Λαμπτον, βραχίονα του Λιμανιού Ουέλλινγκτον.
Ανατολικά της πόλης βρίσκεται ηΧερσόνησος Μιραμάρ, συνδεόμενη μετο υπόλοιπο της πόλης από έναν χαμηλού ύψους ισθμό στο Ρονγκοτάι, που είναι η τοποθεσία τουΔιεθνούς Αεροδρομίου του Ουέλλινγκτον. Η στενή είσοδος στο Ουέλλινγκτον είναι ακριβώς στα ανατολικά της Χερσονήσου Μιραμάρ, και περιέχει επικίνδυνα ρηχά νερά του Υφάλου Μπάρρεττ, όπου πολλά πλοία έχουν ναυαγήσει (μεπιο γνωστή περίπτωση αυτή τουδια-νησιωτικού φέρρυ Wahineτο1968).
Το Λιμάνι του Ουέλλινγκτον έχει τρία νησιά: τοΝησί Ματιού-Σόμς, το Νησί Μακάρο/Γουάρντ καιτο Μοκοπούνα. Μόνο το Νησί Ματιού/Σομς είναι αρκετά μεγάλο για εγκατάσταση. Έχει χρησιμοποιηθεί ως σταθμός καραντίνας για ανθρώπους και ζώα και ως στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τους Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιους Πολέμους. Σήμερα είναι νησί διατήρησης, προσφέροντας καταφύγιο σε απειλούμενα είδη, όπως το Νησί Κάπιτι πιο πάνω στην ακτή. Είναι προσβάσιμο κατά τη διάρκεια της μέρας μετο Φέρρυ Ντομίνιον Ποστ.
Σύμφωνα μετην τελευταία απογραφή, 18,5% των κατοίκων του Ουέλλινγκτον ήταν κάτω από την ηλικία των 15 χρόνων, σε σύγκριση μετο 22,7% στο σύνολο της Νέας Ζηλανδίας. Περίπου 8,6% των κατοίκων ήταν 65 χρονών και άνω συγκρινόμενο μετο 12,1% γιατο σύνολο της Νέας Ζηλανδίας.
85,6% των κατοίκων στην πόλη Ουέλλινγκτον είπαν πως είναι Ευρωπαϊκής εθνικής καταγωγής. Περίπου 4,1% είναι Μαορί, καιοι υπόλοιποι Νησιών Ειρηνικού, Ασιατικής ή άλλης εθνικής καταγωγής.