Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 25/04/2017.
Τουδροχλωρικό οξύ είναι υδατικό διάλυμα του αέριου υδροχλωρίουμετο οποίο έχει καιτον ίδιο χημικό τύπο, HCl. Είναι ανόργανο ισχυρό οξύ, πολύ διαβρωτικό με πολλές και σημαντικές βιομηχανικές χρήσεις. Προσβάλλει το δέρμα και καταστρέφει κάθε φυτικό ή ζωικό ιστό. Η οσμή του είναι ερεθιστική και αποπνικτική. Το καθαρό υδροχλωρικό οξύ είναι τελείως άχρωμο, αλλά το υδροχλωρικό οξύ του εμπορίου είναι κιτρινωπό επειδή περιέχει προσμίξεις. Τα υγρά του στομάχου περιέχουν υδροχλωρικό οξύ που εκκρίνεται από πολυάριθμους μικρούς αδένες, οι οποίοι βρίσκονται στα τοιχώματά του.
Το παλιότερο όνομά του ήταν σπίρτο του άλατος. Το όνομα αυτό το πήρε από την εποχή κατά την οποία παρασκευαζόταν αποκλειστικά και μόνο από το κοινό μαγειρικό αλάτι το οποίο αποτελεί στη φύση άφθονη και φθηνή πρώτη ύλη. Πρώτος περιγράφει γενικά το οξύ ο Άραβας αλχημιστής Γιαμπίρ ιμπν Χαϊάν (Jabir ibn Hayyan) κατά τον 8ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε από τους αλχημιστές στην αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου[1], και αργότερα από Ευρωπαίους επιστήμονες όπως ο Γιόχαν Ρούντολφ Γκλάουμπερ (Johann Rudolf Glauber), ο Τζόζεφ Πρίστλεϋ (Joseph Priestley) καιοΣερ Χάμφρεϋ Ντέϊβυ (Humphry Davy). Η παραγωγή του υδροχλωρικού οξέος σε μεγάλη κλίμακα αρχίζει κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση και σήμερα χρησιμοποιείται ευρύτατα στη χημική βιομηχανία ως πρώτη ύλη στην παραγωγή πολυάριθμων εμπορικών προϊόντων. Χρησιμοποιείται όμως καισε πολλές άλλες περιπτώσεις όπως γιατον καθαρισμό λεκανών των αφοδευτηρίων, γιατον καθαρισμό των τοίχων από τις πολλές ασβεστώσεις, γιατον καθαρισμό τωνμετάλλωνπριντονγαλβανισμό τους μεψευδάργυρος, γιατην παραγωγή ζελατίνης, στην επεξεργασία δέρματος κ.ά.
Από το 1988, το υδροχλωρικό οξύ έχει καταγραφεί στηΣύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών φαρμάκων και ψυχοτρόπων ουσιών ως πρόδρομη ένωση γιατην παραγωγή της ηρωίνης, της κοκαΐνηςκαι της μεθαμφεταμίνης.
Μεσαιωνικό χειρόγραφο που απεικονίζει τον αλχημιστή Γιαμπίρ ιμπν Χαϊάν
Το υδροχλωρικό οξύ ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 800 μ.Χ. από τον αλχημιστή Γιαμπίρ ιμπν Χαϊάν (Jabir ibn Hayyan) ο οποίος ανακάτεψε μαγειρικό αλάτι (χλωριούχο νάτριο) με βιτριόλι (θειικό οξύ). Ο Γιαμπίρ ανακάλυψε πολλές σπουδαίες χημικές ενώσεις και κατέγραψε τις ανακαλύψεις τους σε περισσότερα από είκοσι βιβλία. Έτσι, η γνώση γιατο υδροχλωρικό οξύ καιτα άλλα αντιδραστήρια διατηρήθηκε για εκατοντάδες χρόνια. Η ανακάλυψη από τον Γιαμπίρ τουβασιλικού νερούπου αποτελείται από υδροχλωρικό καινιτρικό οξύ, ενδιέφερε πάρα πολύ τους αλχημιστές που έψαχναν γιατη φιλοσοφική λίθο.
Κατά τον Μεσαίωνα, το υδροχλωρικό οξύ ήταν γνωστό στους Ευρωπαίους αλχημιστές ως σπίρτο του άλατος. Το αέριο HCl ονομαζόταν θαλασσινό οξύ του αέρα. Αξιοσημείωτη παραγωγή υδροχλωρικού οξέος καταγράφηκε από τον Βασίλειο Βαλεντίνο (Basilius Valentinus), αλχημιστή του μοναστηριού των Βενεδικτίνων Σανκτ Πέτερ (Sankt Peter) στην Ερφούρτη της Γερμανίας, κατά τον 15ο αιώνα. Τον 17ο αιώνα, ο Γκλάουμπερ από τοΚάρλστατ (Karlstadt) της Γερμανίας, χρησιμοποίησε χλωριούχο νάτριο και θειικό οξύ γιατην παρασκευή του θειικού νατρίου, απελευθερώνοντας αέριο υδροχλώριο. Το 1772 ο Άγγλος χημικός Πρίστλεϋ από τοΛηντς (Leeds) παρασκεύασε καθαρό υδροχλώριο καιτο 1818 ο επίσης Άγγλος χημικός Ντέϊβυ από το Πένζενς (Penzance) απέδειξε ότι το υδροχλώριο αποτελείται από υδρογόνο και χλώριο.
Κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη, η ζήτηση για αλκαλικές ουσίες αυξήθηκε. Μία νέα βιομηχανική διαδικασία του Γάλλου Νικολά Λεμπλάν (Nicolas Leblanc) επέτρεψε τη φθηνή καισε μεγάλη κλίμακα παραγωγή τουανθρακικού νατρίου (σόδας). Στημέθοδο Leblanc, το κοινό αλάτι μαζί μεθειικό οξύ, ασβεστόλιθοκαιάνθρακα, μετατρεπόταν σε ανθρακικό νάτριο απελευθερώνοντας υδροχλώριο στην ατμόσφαιρα ως παραπροϊόν. Το 1863 θεσπίστηκε νόμος στην Αγγλία καισε άλλες χώρες που υποχρέωνε τους παραγωγούς σόδας ναμην ελευθερώνουν το υδροχλώριο στον αέρα αλλά νατο διοχετεύουν στο νερό. Έτσι ξεκίνησε η παραγωγή υδροχλωρικό οξύ σε βιομηχανική κλίμακα. Τον 20ό αιώνα, η μέθοδος Leblanc αντικαταστάθηκε από τημέθοδο Σολβέ (Solvay) κατά την οποία δεν παράγεται υδροχλωρικό οξύ ως παραπροϊόν. Επειδή όμως το υδροχλωρικό οξύ είχε ήδη αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον ως χημικό προϊόν, επινοήθηκαν άλλες μέθοδοι παραγωγής του, μερικές από τις οποίες εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται και σήμερα. Μετά το 2000, το υδροχλωρικό οξύ, παράγεται κυρίως από τη διοχέτευση σε νερό τουτου παραπροϊόντος υδροχλωρίου από τη βιομηχανική παραγωγή οργανικών ενώσεων.
Το αέριο υδροχλώριο βρίσκεται στη φύση σε μικρά ποσά στα αέρια τωνηφαιστείων. Το υδατικό διάλυμα υπάρχει στογαστρικό υγρότων θηλαστικών. Τα άλατά του (π.χ. NaCl) είναι πολύ διαδεδομένα στη φύση κυρίως στο θαλασσινό νερό αλλά καισαν ορυκτά (Αλίτης, συλβίνης, καρναλίτηςκ.ά)
Το υδροχλωρικό οξύ παρασκευάζεται με διάλυση του αέριου υδροχλωρίου σε νερό. Μεγάλης κλίμακας παραγωγή υδροχλωρικού οξέος γίνεται συνήθως σε συμπαραγωγή με άλλα χημικά προϊόντα. Το υδροχλωρικό οξύ παράγεται σε διαλύματα μέχρι και 38 % σε HCl. Παραγωγή διαλυμάτων μεγαλύτερων συγκεντρώσεων (μέχρι λίγο πάνω από το 40 %) είναι εφικτή από χημικής άποψης, αλλά ο ρυθμός εξάτμισης είναι τόσο υψηλός πουη αποθήκευση καιο χειρισμός του οξέος χρειάζονται επιπλέον προφυλάξεις, όπως εφαρμογή πίεσηςκαι χαμηλής θερμοκρασίας. Μαζική βιομηχανική παραγωγή γίνεται για συγκεντρώσεις 30% έως 34% έτσι ώστε να είναι εύκολη η μεταφορά του οξέος καιο περιορισμός απωλειών από τους ατμούς του αέριου HCl. Διαλύματα για οικιακή καθαριστική χρήση είναι περιεκτικότητας 14 % - 16 %. Οι κυριότερες βιομηχανίες παραγωγής υδροχλωρικού οξέος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η Dow Chemical καιη Georgia Gulf Corporation τωνΗ.Π.Α., η Κινέζικη FMC, η Tosoh Corporation από την Ιαπωνία, η Ολλανδική Akzo Nobel καιη Βελγική Tessenderlo. Η συνολική παγκόσμια παραγωγή, εκφρασμένη ως HCl, εκτιμάται σε 20 εκατομμύρια τόνους/έτος από τους οποίους τα 3 εκατομμύρια προέρχονται από άμεση σύνθεση καιτο υπόλοιπο από δευτερογενείς διεργασίες.
Γενικά τα διαλύματα του υδροχλωρικού οξέος είναι διαυγή, άχρωμα καισε υψηλές συγκεντρώσεις ατμίζοντα. Οι φυσικές ιδιότητές τους όπως σημείο βρασμούκαισημείο τήξης, πυκνότητα, pHκλπ. εξαρτώνται από τη συγκέντρωση του διαλύματος. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα φυσικά χαρακτηριστικά κάποιων διαλυμάτων υδροχλωρικού οξέος.
Το υδροχλωρικό οξύ σχηματίζει μετο νερό δυαδικό (δηλ. δύο συστατικών) αζεοτροπικό μίγμα[3]πουαποστάζειμε αναλογία 20.22 % w/w σε HCl στους 108.58 °C. Έτσι, αν βράσουμε σε πίεση 1 Atm μίγμα HCl-H2Ο οποιασδήποτε σύστασης, θα μείνει στη φιάλη βρασμού διάλυμα 20.22 % w/w σε HCl. Το διάλυμα αυτό θα αποστάζει στους 108.58 °C, χωρίς μεταβολή στη σύσταση καιστο σημείο βρασμού του. Από διάλυμα, λοιπόν, περιεκτικότητας > 20.22 % μπορεί να αποχωριστεί με απόσταξη καθαρό HCl, ενώ από διαλύματα μικρότερης περιεκτικότητας θα αποχωριστεί καθαρό νερό. Επειδή το αζεοτροπικό αυτό σύστημα HCl-H2Ο έχει σταθερό σημείο βρασμού και σύσταση, χρησιμοποιείται ως πρότυπο διάλυμα γιατην παρασκευή διαλυμάτων διαφόρων συγκεντρώσεων απαραίτητων στηνογκομετρική ανάλυση, παρόλο πουη ακριβής συγκέντρωση του διαλύματος εξαρτάται από την ατμοσφαιρική πίεση κατά τη στιγμή της παρασκευής του διαλύματος.
Υπάρχουν τέσσερα σταθερά ευτηκτικά σημείαγιατο υδροχλωρικό οξύ μεταξύ του πάγου (που είναι 0 % σε HCl) και ισάριθμων κρυσταλλικών μορφών : HCl·H2Ο (68% HCl), HCl·2H2Ο (51% HCl), HCl·3H2Ο (41% HCl) και HCl·6H2Ο (25% HCl).
Το υδροχλωρικό είναι μονοπρωτικό οξύ, πράγμα που σημαίνει ότι ιοντίζεται πλήρως σε ένα στάδιο αποδίδοντας ένα πρωτόνιοτο οποίο βέβαια είναι εφυδατωμένο (Η3Ο+) και ένα ανιόν χλωρίου (Cl-) :
Το υδροχλωρικό οξύ μπορεί επομένως να χρησιμοποιηθεί γιατην παρασκευή χλωριούχων αλάτων όπως είναι τοχλωριούχο νάτριο (ΝaCl). Τα μονοπρωτικά οξέα έχουν μιά σταθερά ιοντισμού, Ka, η οποία εκφράζει καιτο ποσοστό ιοντισμού ή διάστασης της χημικής ένωσης στο νερό. Για ένα ισχυρό οξύ όπως το υδροχλωρικό, ηKa είναι μεγάλη [4]και εξαρτάται από την περιεκτικότητα του διαλύματος σε HCl. Δεν είναι γενικά καλώς ορισμένη και αναφέρονται τιμές όπως 103και 104 ακόμα και 107πουδεν στηρίζονται όμως σε θερμοδυναμικά δεδομένα.
Όταν χλωριούχα άλατα, όπως το NaCl, προσθέτονται σε υδατικά HCl, ουσιαστικά δεν επηρεάζουν το pH αποδεικνύοντας ότι το ανιόν Cl- είναι ασθενής συζυγής βάση καιδεν υδρολύεται. Για διαλύματα υδροχλωρικού οξέος ενδιάμεσης ισχύος, η ταύτιση της Molarityτου οξέος και της Molarity των ιόντων Η3Ο+στο διάλυμα είναι πολύ ικανοποιητική (μέχρι τέσσερα δεκαδικά ψηφία) πράγμα που επιβεβαιώνει τον ισχυρό χαρακτήρα καιτον πλήρη ιοντισμό του οξέος.
Από ταισχυρά οξέα, το υδροχλωρικό είναι το μονοπρωτικό οξύ που έχει τις λιγότερες πιθανότητες να αλλοιωθεί κατά την αποθήκευση ή τον χειρισμό του. Τα διαλύματά του είναι αρκετά σταθερά καιτο ανιόν χλωρίουπου περιέχουν είναι σχετικά αδρανές καιμη-τοξικό. Το υδροχλωρικό οξύ αποτελεί άριστο μέσο οξίνισης και προτιμάται έναντι άλλων οξέων στις ογκομετρήσεις προσδιορισμού της ποσότητας μιας βάσηςπου περιέχεται σε ένα υδατικό διάλυμα. Άλλωστε τα ισχυρά οξέα έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια στον καθορισμό του τελικού σημείου μιας ογκομετρήσεις.
♦ Μεταθετικές αντιδράσεις
Αντιδρά με άλατα ασθενών οξέων όπως π.χ. το θειώδες νάτριο, Na2SO3 (άλας του θειώδους οξέος), ανθρακικό ασβέστιο, CaCO3 (άλας του ανθρακικού οξέος) κλπ. :
όπου x = ο μικρότερος αριθμός οξείδωσης του μετάλλου καιΜ = όλα τα μέταλλα εκτός Bi, Cu, Hg, Ag, Pt, Au π.χ.
2HCl + Fe → FeCl2 + H2↗
♦ Δράση ως αναγωγικό
Οξειδώνεται από ταπιο ισχυρά από το χλώριο οξειδωτικά στοιχεία όπως τοφθόριο (F2) καιτοόζον (O3). Το χλώριο αντικαθίσταται από F καιΟ αντίστοιχα :
Το βασιλικό ύδωρ είναι μίγμα αραιού νιτρικού (HNO3) και υδροχλωρικού οξέος, τα οποία αντιδρούν με αναλογία 1:3. Ονομάστηκε έτσι γιατί διαλύει τον βασιλιά των μετάλλων, τονχρυσό (Au) καιτον μετατρέπει σεχλωριούχο χρυσό(III) (AuCl3) που είναι ευδιάλυτος στο νερό :
HNO3 + 3HCl + Au → AuCl3 + NO↗ + 2H2O
♦ Ανίχνευση του υδροχλωρικού οξέος Το υδροχλωρικό οξύ καιτα άλατά του ανιχνεύονται μετην προσθήκη διαλύματος νιτρικού αργύρου (AgNO3), οπότε σχηματίζεται χαρακτηριστικό άσπρο ίζημα σύμφωνα μετην αντίδραση:
Ag+ + Cl- → AgCl↘
Το αέριο HCl ανιχνεύεται με αέρια αμμωνία (ΝΗ3) οπότε σχηματίζονται λευκά νέφη χλωριούχου αμμωνίου (NH4Cl).
Το υδροχλωρικό οξύ είναι πολύ κοινό χημικό αντιδραστήριο
Το υδροχλωρικό οξύ χρησιμοποιείται πολύ στηναναλυτική χημείακαι αποτελεί τον κυριότερο μέσο διάλυσης δειγμάτων ορυκτών και κραμάτων. Τα κύρια πλεονεκτήματά του είναι :
Η πολύ ασθενής αναγωγική του δράση.
Η εύκολη απομάκρυνση της περίσσειας του.
Το γεγονός ότι τα περισσότερα χλωριούχα άλατα των διαφόρων μετάλλων είναι υδατοδιαλυτά.
Το υδροχλωρικό οξύ διαλύει τα περισσότερα από τα κοινά μέταλλα. Εξαιρούνται τα : αντιμόνιο (Sb), άργυρος (Ag), αρσενικό (As), βισμούθιο (Bi), υδράργυρος (Hg) καιχαλκός (Cu). Οι αντιδράσεις διάλυσης τουμολύβδου (Pb), τουκοβαλτίου (Co), τουνικελίου (Ni) καιτουκαδμίου (Cd) είναι πολύ αργές. Τα περισσότερα από τα οξείδια και υδροξείδια των κοινών μετάλλων είναι επίσης διαλυτά στο υδροχλωρικό οξύ. Προσβάλλονται επίσης καιτα ανθρακικά άλατα όπως ο ασβεστόλιθος αλλά καιτα θειούχα ορυκτά όπως ογαληνίτηςκαιοαντιμονίτης. Εξαιρείται οσιδηροπυρίτης.
Πολλές χημικές αντιδράσεις που εμπλέκουν το υδροχλωρικό οξύ εφαρμόζονται στην παραγωγή τροφίμων, συστατικών τροφίμων καιπρόσθετων. Τα τρόφιμα στα οποία χρησιμοποιείται το οξύ είναι ηασπαρτάμη, ηφρουκτόζη, τοκιτρικό οξύ, ηλυσίνη, διάφορες υδρολυόμενες φυτικές πρωτεΐνες κ.ά. Χρησιμοποιείται επίσης ως ρυθμιστής οξύτητας (E507) στα τυροκομικά καιστην μπύρα χωρίς να έχουν αναφερθεί παρενέργειες.
Μια από τις σημαντικότερες εφαρμογές του υδροχλωρικού οξέος είναι η απομάκρυνση της σκουριάς καιτων ανεπιθύμητων προσμίξεων από την επιφάνεια χάλυβα αυξημένης περιεκτικότητας σε άνθρακα, πριν από κάποια επεξεργασία όπως ηανόπτυση, ογαλβανισμόςκλπ. Χρησιμοποιείται κατά κανόνα διάλυμα 18%. Η αντίδραση αφαίρεσης του οξειδίου του σιδήρου είναι :
Fe2O3 + Fe + 6HCl → 3FeCl2 + 3H2O
Το προϊόν δηλ. οχλωριούχος σίδηρος(ΙΙ), FeCl2, επαναχρησιμοποιείται αντί γιατο υδροχλωρικό οξύ έχοντας τα ίδια αποτελέσματα αλλά τελικά δηλητηριάζεται από την παρουσία βαρέων μετάλλων στον χάλυβα.
Παράλληλα με τις βιομηχανικές τεχνικές καθαρισμού του χάλυβα, έχουν αναπτυχθεί και διεργασίες επανάκτησης του υδροχλωρικού οξέος όπως η τεχνική ρευστοποιημένης κλίνης, με τις οποίες αναδημιουργείται το οξύ από τα απόβλητα των καθαρισμών. Ηπιο συνηθισμένη τεχνική είναι η υδροπυρόλυση που βασίζεται στην αντίδραση :
Το υδροχλωρικό οξύ χρησιμοποιείται γιατην παραγωγή οργανικών ενώσεων όπως τοβινυλο-χλωρίδιο (χλωρο-αιθάνιο, CH2=CHCl), ο πολυμερισμός του οποίου οδηγεί στοπολυ-βινυλο-χλωρίδιο, το γνωστό PVC. Το βινυλο-χλωρίδιο παράγεται από την καταλυτική αντίδραση του υδροχλωρικού οξέος μετοακετυλένιο :
Πολυάριθμες ανόργανες ενώσεις μπορούν να παραχθούν από το υδροχλωρικό οξύ με αντιδράσεις οξέος-βάσης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται χημικά προϊόντα επεξεργασίας νερού όπως ο χλωριούχος σίδηρος (ΙΙΙ) που παράγεται από τονμαγνητίτη (Fe2O3) μετην αντίδραση :
Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O
αλλά και ένυδρα χλωριούχα άλατα τουαργιλίου[6] (PAC).
Άλλες ανόργανες ενώσεις που παράγονται με υδροχλωρικό οξύ είναι διάφορα χλωριούχα άλατα όπως χλωριούχο ασβέστιο (CaCl2) καιχλωριούχο νικέλιο (NiCl2) που χρησιμοποιούνται στηνηλεκτρολυτική επιμετάλλωση :
Το υδροχλωρικό οξύ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη ρύθμιση του pH ενός διαλύματος αφού αντιδρά μετα ιόντα υδροξυλίου (ΟΗ-) :
OH− + HCl → H2Ο + Cl−
Σε βιομηχανίες τροφίμων και φαρμάκων όπου απαιτείται υψηλή καθαρότητα των προϊόντων, το υδροχλωρικό οξύ που χρησιμοποιείται για έλεγχο του pH πρέπει να είναι εξαιρετικής ποιότητας. Σε άλλες περιπτώσεις όπως π.χ. στην εξουδετέρωση υγρών αποβλήτων, επαρκεί η καθαρότητα του εμπορικού υδροχλωρικού οξέος.
Πολύ καλής ποιότητας υδροχλωρικό οξύ χρησιμοποιείται στην αναγέννηση των ρητινών ανταλλαγής ιόντων (ιοντοανταλλακτικές ρητίνες). Η ανταλλαγή κατιόντων χρησιμοποιείται ευρέως γιατην αφαίρεση ιόντων, όπως π.χ. Na+και Ca2+ από το νερό για παραγωγή απιονισμένου νερού. Το οξύ χρησιμοποιείται γιατην έκπλυση των κατιόντων από τις ρητίνες.
Ιόντα Na+ αντικαθίστανται από H+
Ιόντα Ca2+ αντικαθίστανται από 2H+
Οι ιοντοανταλλάκτες καιτο απιονισμένο νερό χρησιμοποιούνται σε όλες τις βιομηχανίες χημικών προϊόντων, παραγωγης πόσιμου νερού, καισε όλες τις βιομηχανίες τροφίμων.
Το υδροχλωρικό οξύ χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό εφαρμογών μικρής κλίμακας όπως η επεξεργασία δερμάτων, ο οικιακός καθαρισμός καιη κατασκευή κτιρίων. Χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή φωσφορικού οξέος, χλωριούχου αμμωνίου, λιπασμάτων, χρωμάτων και τεχνητού μεταξιούκαι ακόμα γιατον καθαρισμό μεμβρανών σε μονάδες αφαλάτωσης, γιατην παραγωγή συνθετικού καουτσούκ από την επεξεργασία ισοπρένιου. Οι διαδικασίες άντλησης πετρελαίου μπορούν να βελτιωθούν με εγχύσεις υδροχλωρικού οξέος στα πετρώματα που περιβάλλουν τα πετρελαϊκά κοιτάσματα. Έτσι διαλύεται ένα μέρος των βράχων και μεγαλώνει η δομή του κοιτάσματος.
Τογαστρικό υγρό αποτελεί μια από τις κυριότερες εκκρίσεις των κυττάρων των τοιχωμάτων τουστομάχουτων θηλαστικών. Στον άνθρωπο αποτελείται κυρίως από υδροχλωρικό οξύ (περίπου 5000 ppm) και από χλωριούχο κάλιο και νάτριο. Το pH του γαστρικού υγρού είναι από 1 έως 2. Το γαστρικό υγρό ενεργεί ως φραγμός έναντι μικροοργανισμών γιατην πρόληψη των λοιμώξεων και παίζει σημαντικό ρόλο στην πέψη των τροφών. Το χαμηλό pH του μετουσιώνει τις πρωτεΐνεςτων τροφών και έτσι διευκολύνει την πέψη τους από πεπτικά ένζυμα όπως ηπεψίνη. Μετά την απομάκρυνση από το στομάχι, το υδροχλωρικό οξύ εξουδετερώνεται στον δωδεκαδάκτυλο από όξινο ανθρακικό νάτριο. Το ίδιο το στομάχι προστατεύεται από το ισχυρό οξύ εκκρίνοντας ένα παχύ, προστατευτικό στρώμα βλέννας που αποτελείται από ρυθμιστικό διάλυμα σεκρετίνης-όξινου ανθρακικού νατρίου. Ανοι παραπάνω μηχανισμοί δε λειτουργούν σωστά, προκαλούνται πεπτικά έλκη και καούρες.
Το πυκνό υδροχλωρικό οξύ είναι ατμίζον. Τόσο οι ατμοί όσο καιτο διάλυμα έχουν διαβρωτική επίδραση στους ανθρώπινους ιστούς και προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα, τα μάτια, το δέρμα καιτα έντερα. Μετά την ανάμειξη του υδροχλωρικού οξέος με κοινά χημικά οξειδωτικά, όπως το υποχλωριώδες νάτριο (χλωρίνη, NaClO) ή το υπερμαγγανικό κάλιο (KMnO4), παράγεται τοξικό αέριο χλώριο :
NaClO + 2HCl → NaCl + Cl2↗ + H2O
2KMnO4 + 16HCl → 2MnCl2 + 2KCl + 5Cl2↗ + 8H2O
Οι εξοπλισμοί ατομικής προστασίας πρέπει να περιλαμβάνουν γάντια από λάστιχο ή από PVC, προστατευτικά γυαλιά και ρούχα ανθεκτικά στα οξέα. Οι κίνδυνοι από τα διαλύματα υδροχλωρικού οξέος εξαρτώνται από τη συγκέντρωση. Ο ακόλουθος πίνακας παραθέτει την ταξινόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατα διαλύματα του υδροχλωρικού οξέος :
↑Η Φιλοσοφική Λίθος ήταν ένα θρυλικό εργαλείο που έψαχναν οι αλχημιστές, γιατί πίστευαν ήταν το ελιξήριο της Ζωής και ότι μ' αυτό μπορούσαν να μετατρέψουν τα μέταλλα σε χρυσό.
↑ 2,02,1Οι μονάδες μέτρησης μεπλάγια γράμματαδεν είναι του SI, συνηθίζονται όμως περισσότερο στη Χημεία. % w/w = Τα g HCl σε 100 g υδατικού διαλύματος. % w/v = Τα g HCl σε 100 mL υδατικού διαλύματος
↑Μίγμα δύο ή περισσότερων υγρών χημικών ενώσεων σε τέτοια αναλογία πουη σύνθεσή τουδεν μπορεί να τροποποιηθεί άλλο με απλή απόσταξη
↑Αντίστοιχα το pKa = -logKa είναι μικρό. Όταν π.χ. Ka = 103, τότε pKa = -3
