Eguberrietako zuhaitz

Wikipedia, Entziklopedia askea
Eguberrietako zuhaitza, zintaz, izarrez eta beirazko bolaz apaindua
Glade jul, Viggo Johansen (1891)
Gabonetako zuhaitza Belenen, haren atzean Natibitatearen eliza, 2014

Eguberrietako edo Gabonetako zuhaitza apaindutako zuhaitza da, gehienetan konifera, izeia edo pinua, edo antzeko itxura duen zuhaitz artifiziala, Eguberriak ospatzearekin lotua. Alemanian jatorria duen ohitura da, San Bonifaziorekin lotua.[1] Ohitura Erdi Aroko Livonian (gaur egun Estonia eta Letonia) garatu zen, eta antzinako Alemania modernoan, non kristau protestante alemanek euren etxeetan apaindutako zuhaitzak jartzen zituzten[2]. XIX. mendearen bigarren erdian, hasieran goi-klaseen artean, ospea hartu zuen Alemaniako eta Baltikoko probintzietako eskualde luteranoetatik harago[3].

Arbola "koloretako paperez egindako arrosez, sagarrez, olatez, girlandaz, [eta] gozoz" apainduta egon ohi zen. Kristau moraviarrek Gabonetako zuhaitzak kandelekin argiztatzen hasi ziren[4], eta, elektrifikazioa iritsi ondoren, Gabonetako argiek ordezkatu zituzten maiz. Gaur egun, apaingarri tradizional eta moderno ugari daude, hala nola girlandak, kristalezko bolak eta gozoki-makilak. Aingeru edo izar bat zuhaitzaren goiko aldean jar daiteke, Gabriel aingeruaren edo Jaiotzako Izarraren irudikapena, hurrenez hurren. Jateko gaiak ere, hala nola jengibre-ogia, txokolatea eta beste gozoki batzuk, ohikoak dira, eta zuhaitzaren adarrei lotuta edo zintzilik daude zintekin[5][6]. Eliza Katolikoak luzaroan uko egin zion Eliza Luteranoaren ohitura horri, eta Vatikanoko Gabonetako zuhaitza lehen aldiz jarri zen 1982an Vatikanoko Hirian.[7]

Mendebaldeko tradizio kristauan, Eguberrietako zuhaitzak hainbat egunetan eraikitzen dira, hala nola abenduko lehen egunean, edo are Gabon bezpera bezain berandu, herrialdearen arabera; fede bereko ohituren arabera, Gabonetako apaingarriak kentzen diren bi egun tradizionalak, hamabigarren gaua dira, eta, egun hori hartzen ez bada, azken egunekoa, Errege egunean.[8][9]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Travers, Penny. (19 December 2016). «The history of the Christmas tree» ABC News (Australia).
  2. ↑ Perry, Joe. (2010). Christmas in Germany : a Cultural History. University of North Carolina Press ISBN 978-0-8078-9941-0. PMC 676698064. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  3. ↑ Dunphy, John J.. (2010). From Christmas to Twelfth Night in Southern Illinois. Arcadia Publishing Inc ISBN 978-1-61423-253-7. PMC 1148889788. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  4. ↑ Kelly, Joseph F.. (2010). The feast of Christmas. Liturgical Press ISBN 978-0-8146-3325-0. PMC 610019312. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  5. ↑ Mandryk, DeeAnn. (2005). Canadian Christmas traditions. Altitude Pub. Canada ISBN 1-55439-098-2. PMC 61258820. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  6. ↑ Jones, David Albert. (2011). Angels : a very short introduction. Oxford Univ Press ISBN 978-0-19-954730-2. PMC 894391949. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  7. ↑ Gillian Cooke, A Celebration of Christmas, 1980, page 62: "Martin Luther has been credited with the creation of the Christmas tree. ... The Christmas tree did not spring fully fledged into ... tree was slow to spread from its Alsatian home, partly because of resistance to its supposed Lutheran origins."
  8. ↑ Crump, William D.. (2013). The Christmas encyclopedia. (3rd ed. argitaraldia) McFarland & Company, Inc., Publishers ISBN 978-1-4766-0573-9. PMC 858762699. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
  9. ↑ Candlemas. British Broadcasting Corporation.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eguberrietako_zuhaitz&oldid=8798302"(e)tik eskuratuta