جنگ‌های اشکانیان و سلوکیان
| جنگ‌های اشکانیان و سلوکیان | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| فرماندهان و رهبران | |||||
|
ارشک مهرداد یکم ارشک دوم فرهاد دوم سورنا |
آندروگوراس ☠ دیودوت آنتیوخوس سوم دیمتریوس دوم آنتیوخوس هفتم ☠ | ||||
جنگ‌های ایران و سلوکیان که در صدسالگی سلوکیان آغاز شد مجموعه‌ای از جنگ‌های میان اشکانیان (پارتیان) و سلوکیان بود که به خروج سلوکیان از ایران انجامید و بنیاد پادشاهی اشکانیان شکل گرفت.
خاستگاه این جنگها کوچ قبیله های ایرانی به فرارود و ناتوانایی سلوکیان در نگاهداری یا دفاع از امپراتوری گسترده خود بوده است.
پیش زمینه
در سال ۳۲۳ پیش از میلاد ، امپراتوری سلوکیان از سوی سلوکوس یکم، سردار اسکندر مقدونی پایه گذاری شد. دولت سلوکی که از سوریه تا سند (رود) گستردگی داشت و دربردانده بیشتر متصرفات اسکندر بود، نیرومندترین پادشاهیِ بازمانده اسکندر به شمار میرفت.
با این حال به سرعت ، سلوکیان در تلاش برای نگاهداری چنین قلمرو گسترده ای ، بخاطر جنگ پیوسته با دیگر كشورهای هلنیستی در باختر و رویارویی با ناآرامی و شورش در میان مردمان ایرانیِ خود در خاور ، با مشكل روبرو شدند.
با بهره گیری از دغدغه های سلوکی ها در جنگ علیه یورشِ سلتیک به آسیای صغیر در خاور سلوکیان و هرج و مرج جنگ سوم سوریه پیرامون سال ۲۴۵ پیش از میلاد ، دیودوت و آندراگوراس که به ترتیب ساتراپ های باختر و استان پارت بودند ، استان های دور افتاده خود را مستقل اعلام کردند.
با این همه، پیرامون سال ۲۳۸ پیش از زایش، پرنی ها که یک قبیله ایرانی از استپ های آسیای میانه بودند زیر رهبری ارشک ، به قلمرو آندراگوراس ساتراپِ استانِ پارت یورش بردند ، وی را شکست دادند و کشتند و سرزمینش را به دست گرفتند. سپس پرنی ها به عنوان پارتیان (که نام خود را از استان سلوکی ای که گشوده بودند گرفته بودند) نامـــــوَر شدند.
آنها پس از گشایش استان پارت کوشیدند تا آنجا که ممکن است امپراتوری سلوکی شرقی را بگشایند و تا سال ۲۳۸ شهر هکاتومپیلوس یا صددروازه را به دست گرفتند که پایتخت آنها شد. در این یورش استانِ حال مستقل شدهٔ باختر به آنها پیوسته بود. سلوکوس دوم نیز در آن زمان سرگرم جنگ با بطلمیوسیان بود ، بدین گونه سلوکیان بیشتر قلمرو خود را در خاور ایران و سرزمین ماد از دست دادند.