Filc

Kolorowy filc

Filc – wyrób włókienniczy otrzymywany przez spilśnianie tkanin, zwłaszcza wełnianych. Rozróżnia się dwa rodzaje filców: filce bite, uzyskiwane przez bezpośrednie folowanie włókien, oraz filce tkane, uzyskiwane przez folowanie powierzchni tkanin.

Zdolność wyrobów wełnianych do spilśniania jest jednocześnie ich wadą, ponieważ w trakcie użytkowania dochodzi do ich samoczynnego filcowania, co psuje walory estetyczne (zmienia się faktura tkaniny) i użytkowe (sfilcowany wyrób wełniany ma znacznie mniejsze wymiary).

Otrzymywanie

Próbki filcu

Surowcem do wytwarzania filcu może być wełna i sierść prawie wszystkich zwierząt hodowlanych oraz niektóre włókna sztuczne. Często do produkcji filców stosuje się mieszanki włókien naturalnych i sztucznych. Filce otrzymuje się w dwojaki sposób:

1. filce bite – przez spilśnianie warstwy włókien wełnianych (runa). Często wzmacnia się takie wyroby przez igłowanie, polegające na przebijaniu warstwy włókien specjalnie naciętymi igłami. Igły te, przechodząc przez runo, przeciągają pasma włókien, przeszywają i wzmacniają wyrób. Wyroby te nazywa się również filcami igłowanymi.
2. filce tkane – przez spilśnianie zewnętrznych warstw tkaniny wykonanej z wełny owczej, lam, sierści kóz i podobnych materiałów. W wyniku tego tkanina traci swoje dotychczasowe właściwości. Zanika struktura wewnętrzna tkaniny i tworzy się nowa, gęstsza, bardziej wytrzymała, elastyczna, miękka o doskonałych właściwościach termicznych i dźwiękochłonnych.

Produkuje się filce o grubościach od kilku milimetrów (wyroby odzieżowe), do kilku centymetrów (do zastosowań technicznych).

Zastosowanie

Tradycyjny filcowy kapelusz styryjski

Filce stosuje się do wyrobu kapeluszy, beretów, obuwia (walonek, pantofli domowych), wkładek do obuwia, różnego rodzaju tarcz polerskich, uszczelek, podkładek, wykładzin izolacyjnych i dźwiękochłonnych, na okleiny młoteczków klawiatur do pianin i fortepianów. Filc ma również szerokie zastosowanie w tapicerstwie. Wykorzystuje się go jako powłokę ochronną dla tkanin lub gąbek ze sprężynami, zapobiegając w ten sposób uszkodzeniom. Dodatkowo wygłusza dźwięk uginających się sprężyn. Na bocznych ścianach mebli osłania twardą płytę meblową, zapewniając komfort i wygodę użytkowania.

Historia

Filc jest jednym z najstarszych wyrobów włókienniczych wytwarzanych przez ludzi, prawdopodobnie starszym od tkactwa. Ślady filcu datowane na 6500 lat p.n.e. znaleziono na terenie dzisiejszej Turcji. Zaawansowane techniczne wyroby filcowe znaleziono także w wiecznej zmarzlinie na Syberii z około 600 roku n.e..

Filc jest wciąż wytwarzany przez nomadyczną ludność środkowej Azji, gdzie jest typowym materiałem do wyrobu dywanów, koców i ubrań. Inne, na przykład dekorowane papcie, są wytwarzane z przeznaczeniem na sprzedaż turystom.

Zobacz też

• sukno
• wojłok
• włóknina