Նուբար Փաշա

	Նուբար Փաշա; Նուբար Նուբարյան
	Նուբար Փաշա
օգոստոսի 28, 1878 - փետրվարի 23, 1879
(Նուբար Փաշա անվան տակ)
Նախորդող	Չկա
Հաջորդող	Իսմայիլ Փաշա
	Տիտղոսը ստեղծվեց
հունվարի 10, 1884 - հունիսի 9, 1888
(Նուբար Փաշա անվան տակ)
Միապետ	Տեվիկ Փաշա
Նախորդող	Մուհամմեդ Շարիֆ Փաշա
Հաջորդող	Ռիյադ Փաշա
	2-րդ անգամ
ապրիլի 16, 1894 - նոյեմբերի 12, 1895
(Նուբար Փաշա անվան տակ)
Միապետ	Աբաս Բ Եգիպտացի
Նախորդող	Ռիյադ Փաշա
Հաջորդող	Մուստաֆա Ֆահմի Փաշա
Կրթություն՝	Տուլուզ, Ֆրանսիա
Մասնագիտություն՝	դիվանագետ և քաղաքական գործիչ
Ազգություն	Հայ
Դավանանք	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ծննդյան օր	հունվար 1825
Ծննդավայր	Իզմիր, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանի օր	հունվարի 14, 1899
Վախճանի վայր	Փարիզ, Ֆրանսիա
Դինաստիա	Նուբարյաններ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Ի ծնե անուն	Նուբար Նուբարյան
Հայր	Մկրտիչ Նուբարի Մելիքյան
Զավակներ	Պողոս Նուբար Փաշա
Nubar Pasha

Նուբար Փաշա (Նուբար Նուբարյան) (հունվար 1825^[1]^[2]^[3], Իզմիր, Օսմանյան կայսրություն - հունվարի 14, 1899(1899-01-14)^[4], Փարիզ, Ֆրանսիա), եգիպտահայ քաղաքական գործիչ, Եգիպտոսի առաջին վարչապետ։

Նուբարյաններ հայ գերդաստանի անդամ։

Կենսագրություն

Նուբար Նուբարյանը(Նուբար Փաշան) ծնվել է 1825 թ.-ի հունվարին` Օսմանյան կայսրության Իզմիր քաղաքում։Ծննդավայրում ավարտելով հայկական դպրոցը՝ տեղափոխվել է Եգիպտոս։ Ուսումը շարունակել է Փարիզում։ Վերադառնալով Եգիպտոս՝ 1850 թվականից անցել է պետական ծառայության, 1878-1879, 1884-1889, 1894 թվականներին զբաղեցրել է Եգիպտոսի վարչապետի պաշտոնը։ Կազմավորվող ազգային բուրժուազիայի շահերից ելնելով իրականացրել է մի շարք առաջադիմական բարեփոխումներ։ Նուբար Փաշան զբաղվել է ինչպես Եգիպտոսի հայ գաղութի, այնպես էլ ամբողջ հայ ժողովրդի քաղաքական ճակատագրի, մշակույթի ու լուսավորության հարցերով։ Գլխավորել է գաղութահայ ազգային–թեմական իշխանությունը, սատարել Թուրքիայից Եգիպտոս անցած հայ տարագիրների օգնության գործին, նպաստել ու դրամական միջոցներ տրամադրել պարբերականների հրատարակմանն ու դպրոցների հիմնադրմանը, կազմակերպել հայ մատենագիրների ֆրանսերեն թարգմանությունն ու հրատարակությունը և այլն։ 1878 թվականին կազմել և Բեռլինի կոնգրեսին է հղել թուրքական տիրապետության տակ գտնվող հայերի վիճակի բարելավման իր ծրագիրը, որը, սակայն, չի ներկայացվել կոնգրեսին։ Նուբար Փաշայի ծրագիրը ելնում էր այն հիմնադրույթից, որ հայերը քաղաքական անկախության չեն հավակնում, բայց պահանջում են քաղաքացիական ազատություններ ու իրավունքներ, որոնք կապահովեին նրանց անվտանգությունը, գույքի անձեռնմխելիությունը։ Նուբար Փաշան գտնում էր, որ թուրքական կառավարության նախաձեռնած նախորդ բարեփոխումները տարբեր պատճառներով անցել են ապարդյուն։ Բարենորոգումների հաջողությունն ապահովելու համար ծրագրի հեղինակը գտնում էր, որ անհրաժեշտ է ունենալ մի ընդհանուր կառավարիչ, որը լիներ հայ, հաստատվեր սուլթանի կողմից և ստանար եվրոպական պետությունների հովանավորությունը։ Ընղհանուր կառավարչի ղեկավարությամբ պետք է իրականացվեր 3 կարևորագույն բարեփոխում, կառավարչին կից պետք է ստեղծվեր պահակազոր, թալանի ու ասպատակությունների դեմն առնելու համար, դատական բարեփոխում, որը ստեղծեր անձի ու գույքի ապահովություն, հարկահավաքման համակարգի փոփոխություն, երբ հայերը պետք է իրավունք ստանային գանձել իրենց տուրքերը նահանգի դպրոցական ու հոգևոր հաստատությունների ծախսերը հոգալու համար։ Նուբար Փաշայի ծրագիրը շատ ավելի չափավոր էր, քան Ներսես Վարժապետյանի Բեռլինի կոնգրեսին ներկայացված ծրագիրը։ Սակայն թուրքական վարչակարգի պայմաններում անհնար էր նույնիսկ նման չափավոր ծրագրի իրականացումը։

Նուբար Փաշայի անունով են կոչվել երկու փողոց, մեկը Կահիրեյում, մյուսը՝ Ալեքսանդրիայում։ Նրա անունով է նաև կոչվել Երևան քաղաքի Նուբարաշեն թաղամասը։

Գրականություն

Բերթրան Է., Նուպար Փաշա (1825-1899), ԿՊ, 1910։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Swartz A. Open Library — 2007.
↑ ^2,0 ^2,1 Faceted Application of Subject Terminology
↑ ^3,0 ^3,1 Trove — 2009.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_3e441daa420ba416-1] 1,0 ^1,1 Swartz A. Open Library — 2007.

[_68fc578d65aee46b-2] 2,0 ^2,1 Faceted Application of Subject Terminology

[_af94fefe82df3ea6-3] 3,0 ^3,1 Trove — 2009.

[_cb2c74fac18e3bee-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica

[1]

[2]

[3]

[4]