achter

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  achter    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɑxtər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ach·ter

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands achter van Oudnederlands ahter, in de betekenis van ‘voorzetsel’ aangetroffen vanaf 876

Voorzetsel

achter

1. verder weg dan (gezien vanaf de spreker of anderszins)

   • De zon gaat schuil achter de wolken. 

2. verborgen

   ▸ Het voelde bijna alsof er een diepere betekenis achter zat.

3. aan de achterkant

   • Bob zit voor zijn werk de hele dag achter de computer. 
   • Piet parkeert zijn auto achter de winkel. 

4. later in rangorde

   • Toen stond PSV achter Ajax en Feyenoord in de eredivisie. 

5. in het laatste gedeelte

   • Hij is achter in de vijftig. 

Synoniemen

• lager dan

Antoniemen

• 1. voor

Hyponiemen

   

daarachter driehoog-achter erachter ginderachter groepachter hierachter linksachter middenachter rechtsachter van achter vanachter waarachter

Afgeleide begrippen

   

Achterdijk achteraan achteraandrijving achteraanzicht achteraf achterapostel achteras achterbak achterbaks achterban achterband achterbank achterbeen achterblijven achterbout achterbuurt achterdeel achterdek achterdenken achterdeur achterdocht achtereen achtereind achtereinde achterflap achtergalerij achtergeblevens achtergestel achtergevel achtergrond achterhalen achterham achterhand achterheen achterhoede achterhoofd achterhouden achterhoudend achterhuis achterhut achterin achteringang achterkamer achterkant achterklap achterkleindochter achterkleinkind achterkleinzoon achterklep achterklinker achterland achterlangs achterlaten achterlicht achterliggen achterliggend achterlijf achterlijk achterlijn achterlopen achterna achternaam achternamiddag achterneef achternicht achterom achterommetje achteronder achterop achterover achterpagina achterpand achterplan achterplecht achterpoot achterruit achterschip achterspeler achterstaan achterstaand achterstag achterstand achterstel achterstellen achtersteven achtertuig achtertuin achteruit achteruitgang achtervoegen achtervolgen achtervolger achtervork achterwacht achterwege achterwerk achterwiel achterzak achterzijde

Uitdrukkingen en gezegden

   

achter de schermen blijven aandacht weten te vermijden voor een belangrijke bijdrage die men levert achter de schermen kijken zien hoe alles in z'n werk gaat een stok achter de deur een dreigement om iets gedaan te krijgen iemand achter de broek zitten iemand aansporen iemand achter de vodden zitten iemand aansporen en activeren iets te doen iets achter de hand hebben iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood) iets achter de knopen hebben iets is volbracht of voltooid nog niet droog achter de oren zijn nog niet volwassen zijn het achter de ellebogen hebben zich anders voordoen dan wie die is en niet te vertrouwen zijn [1] achter de coulissen kijken kijken hoe een organisatie van binnen werkt [1] achter de geraniums zitten niet meer deelnemen aan het maatschappelijk leven [2] achter het net vissen [2] het paard achter de wagen spannen [2] schepen achter zich verbranden opzettelijk onomkeerbare stappen zetten

Spreekwoorden

• achter de wolken schijnt de zon

alle nare dingen zijn tijdelijk en daarna wordt het beter

Vertalingen

    1.   

Afrikaans: agter (af) Duits: hinter (de) Engels: behind (en) Esperanto: post (eo) Fins: takana (fi) Frans: derrière (fr) Grieks: πίσω (el), πίσω από (el) (píso apó) Ido: dop (io) Italiaans: dietro (it)

Limburgs: achter (li) Nedersaksisch: achter (nds) Noors: bak (no) Papiaments: tras di Perzisch: پشت (fa) Pools: za (pl) Spaans: detrás de (es) Tsjechisch: za (cs) Vietnamees: sau (vi)

Bijwoord

		vnw. bijw.
voorzetselbijwoord		achter
persoonlijk		erachter
aanwijz.	nabij	hierachter
	veraf	daarachter
vragend/betrekk.		waarachter

achter

1. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord

   • Hier zit meer achter. 

2. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord

   • Achterlaten: Hij liet een goed lopend bedrijf achter. 
   • Hij loopt achter met zijn werk, dus hij moet nog veel inhalen. 

Gangbaarheid

• Het woord achter staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "achter" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Duits

Uitspraak

• IPA: /axtɐ/
• Geluid:  achter    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ach·ter

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Nedersaksische achter

Bijvoeglijk naamwoord

achter

1. achter, achter-

Afgeleide begrippen

achteraus Achterdeck Achterlast

achterlich achtern Achterschiff

Hoofdtelwoord

achter

1. onbepaald (zonder lidwoord) genitief van acht

Anagrammen

• eracht

Fries

Voorzetsel

achter

1. achter

Limburgs

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ɑ(x)(f)tɐ(r)/ (Etsbergs)

		enkelvoud	meervoud
bepaald	geheel	achtere	achterer
	gemut.	-	-
onbepaald	geheel	achter	achter
	gemut.	-	-

Voorzetsel

achter + accusatief/datief

1. (Hooglimburgs) achter.
2. (Hooglimburgs) na.

   «Achter vief oere, den aere 'ch bie dich.»

   Na vijf uur ben ik bij jou.

Middelnederduits

Voorzetsel

achter

1. achter; aan de achterkant

Overerving en ontlening

• Nedersaksisch: achter, ächter
  • → Duits: achter

Middelnederlands

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudnederlandse after

Voorzetsel

achter + datief / accusatief

1. achter; aan de achterkant
2. achter, na; later in rangorde
3. na; in tijd volgend op

Schrijfwijzen

• acter
• after
• ager

Afgeleide begrippen

• achternoene

Overerving en ontlening

• Limburgs: achter
• Nederlands: achter
  • Afrikaans: agter

Verwijzingen

• Vroegmiddelnederlands woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal (I)
• Vroegmiddelnederlands woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal (II)
• Middelnederlands woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal

Nedersaksisch

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelnederduitse achter

Voorzetsel

achter

1. achter; aan de achterkant

Schrijfwijzen

• ächter

Overerving en ontlening

• → Duits: achter

Oost-Fries

Voorzetsel

achter

1. achter; aan de achterkant

Veluws

Voorzetsel

achter

1. achter

West-Vlaams

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelnederlandse achter

Voegwoord

achter

1. na

Afgeleide begrippen

• achterdoender
• achterjaor
• achternoene