Doris (1927)
Doris (Q135) – francuski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Circé. Okręt został zwodowany 25 listopada 1927 roku w stoczni Schneider w Chalon-sur-Saône, a do służby w Marine nationale wszedł w 1930 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym i wzięła udział w kampanii norweskiej. 9 maja 1940 roku „Doris” została zatopiona u wybrzeży Holandii przez niemiecki okręt podwodny U-9.
 „Doris” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
lipiec 1923 |
| Wodowanie |
25 listopada 1927 |
 Marine nationale
| |
| Wejście do służby |
1930 |
| Zatopiony |
9 maja 1940 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
62,48 m |
| Szerokość |
6,2 m |
| Zanurzenie |
3,99 m |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Rodzaj kadłuba |
dwukadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1250 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
na powierzchni: 3500 Mm przy 9 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm, 2 km kal. 8 mm 13 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
7 × 550 mm |
| Załoga |
41 |
Budowa
edytuj„Doris” zamówiona została na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku[1][2]. Należała do typu Circé, który charakteryzował się wysoką manewrowością i silnym uzbrojeniem, lecz ujemnymi cechami były zbyt długi czas zanurzenia i ciasnota wnętrza, powodujące trudności w obsłudze mechanizmów okrętowych przez załogę[3].
„Doris” zbudowana została w stoczni Schneider w Chalon-sur-Saône[1][4]. Stępkę okrętu położono w lipcu 1923 roku[2], został zwodowany 25 listopada 1927 roku[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w 1930 roku[2]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q135[5].
Dane taktyczno–techniczne
edytuj„Doris” była średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[1][3]. Długość całkowita wynosiła 62,48 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 3,99 metra[1][6]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 615 ton, a w zanurzeniu 776 ton[1][3][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne Schneider-Carels o łącznej mocy 1250 koni mechanicznych (KM)[1][3]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[1][8]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 7,5 węzła w zanurzeniu[1][3]. Zasięg wynosił 3500 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym oraz 75 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[3][6][b]. Zbiorniki paliwa mieściły 60 ton oleju napędowego[1][2], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 140 – 144 ogniwa[8][9]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 20 dób[2][9].
Okręt wyposażony był w 7 wyrzutni torped kalibru 550 mm: dwie wewnętrzne i dwie zewnętrzne na dziobie, jedną wewnętrzną na rufie oraz jeden podwójny obrotowy zewnętrzny aparat torpedowy za kioskiem, z łącznym zapasem 13 torped[1][3][c]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 75 mm L/35 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)[2][3].
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][4].
Służba
edytujW momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc jednostką flagową 13. dywizjonu 5. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych stacjonującej w Tulonie[10]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. J.E.M. Favreul[10]. Do 15 stycznia 1940 roku okręt był remontowany w La Ciotat[10]. 28 marca 1940 roku „Doris” (wraz z bliźniaczymi „Circé”, „Calypso” i „Thétis”) wyszła z Oranu w konwoju 17.R, udając się przez Cieśninę Gibraltarską do Brestu[11]. Następnie jednostki udały się do Harwich, by wspomóc Brytyjczyków w kampanii norweskiej („Doris” przybyła do portu w dniu 14 kwietnia)[12][13][d]. 19 kwietnia okręt wyszedł na pierwszy patrol, który trwał do 25 kwietnia[14]. Po dokonaniu drobnych napraw, 6 maja okręt udał się na patrol pod Texel[15]. 9 maja 1940 roku o godzinie 0:14 płynąca na powierzchni jednostka została trafiona torpedą G7a wystrzeloną z dowodzonego przez por. mar. Wolfganga Lütha okrętu podwodnego U-9[5][16]. „Doris” zatonęła w ciągu minuty na pozycji 52°48′N 3°49′E/52,800000 3,816667, pociągając za sobą śmierć 45 członków załogi (w tym trzech marynarzy Royal Navy)[5][e].
Wrak
edytujWrak okrętu został odkryty przez holenderskich nurków w 2003 roku[17]. 16 lipca 2004 roku w miejscu zatopienia „Doris” odbyła się ceremonia ku czci poległych marynarzy, z udziałem francuskiego patrolowca „Pluvier” i holenderskiego okrętu podwodnego „Dolfijn”[17].
Uwagi
edytuj- ↑ Jane's Fighting Ships 1934 podaje wyporność 552/764 tony[7], J. Lipiński 552/765 ton[6], zaś Jane's Fighting Ships 1940 i Jane’s Fighting Ships of World War II – 552/785 ton[8][9].
- ↑ J. Labayle-Couhat i Navypedia podają, że zasięg 3500 Mm był osiągany przy prędkości 7,5 węzła[2][4].
- ↑ Według J. Labayle-Couhata okręt posiadał trzy wyrzutnie dziobowe, dwie rufowe i podwójną wyrzutnię zewnętrzną[4].
- ↑ Przed dotarciem do Wielkiej Brytanii dowódca okrętu, J.E.M. Favreul, awansowany został do stopnia komandora podporucznika[12].
- ↑ P.E. Fontenoy podaje, że okręt został zatopiony 8 maja 1940 roku[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 273.
- ↑ a b c d e f g h i Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 184.
- ↑ a b c d e Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 79.
- ↑ a b c Guðmundur Helgason: Doris (Q 135). uboat.net. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
- ↑ a b c Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 540.
- ↑ Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 204.
- ↑ a b c Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 194.
- ↑ a b c Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
- ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 235.
- ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 247.
- ↑ a b Ton van der Sluijs: Discovery of Doris. uboat.net. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: CIRCÉ submarines (1929-1930). Navypedia. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Doris (Q 135). uboat.net. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
- Don Kindell: BRITISH and OTHER NAVIES DAY-BY-DAY. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
- Ton van der Sluijs: Discovery of Doris. uboat.net. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).