Mauzoleum Husejn-Beka
nr rej. 021510258640006[1] | |
Zrekonstruowane mauzoleum (2018) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Wysokość całkowita |
około 4 m |
Kondygnacje |
1 |
Ukończenie budowy |
XIV w. |
Odbudowano |
1910-1911 |
Położenie na mapie Baszkortostanu | |
Położenie na mapie Rosji | |
54°34′51,6256″N 55°25′01,0853″E/54,581007 55,416968 |
Mauzoleum Husejn-Beka (ros. Мавзолей Хусейн-бека) – mauzoleum z XIV wieku w Cziszmach w rejonie czyszmińskim, w Baszkortostanie w Rosji, zrekonstruowane na początku XX wieku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Budowla pochodzi z XIV wieku[2][3] (być może w 1344 roku[4]). Według legendy inicjatorem miał być Timur Chromy, który miał przejeżdzać obok miejsca pochówku Husejn-Beka[5], człowieka z Turkiestanu, który przybył szerzyć islam w Baszkirii[6]. Pierwsza wzmianka o mauzoleum pochodzi z XVIII wieku[2]. Fotograf Siergiej Prokudin-Gorski w 1910 roku zastał na miejscu jedynie bezkształtne ruiny i pomalowany na zielono nagrobek[5]. Z inicjatywy muftiego Ufy M. Sułtanowa dokonano amatorskiej rekonstrukcji obiektu[5] w latach 1910-1911[7], przez co jego pierwotny kształt uległ zmianie[2].
Dokładny opis sporządził W.S. Jumatow w 1848 roku[2], a następnie architekt B.G. Kali-mullin w 1956 roku[2]. Budynek wpisano do rejestru zabytków o znaczeniu federalnym w 1960 roku[1].
G.N. Garustowicz przeprowadził prace archeologiczne w 1985 roku[2]. Znaleziska z pochówku przechowywane są w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Ufie[5]. Szczątki Husejn-Beka powróciły po badaniach do mauzoleum w 2016 roku[5].
Mauzoleum stanowi jedno z najważniejszych sanktuariów muzułmańskich w regionie, do miejsca pochówku imama przybywają pielgrzymki z różnych regionów Rosji[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Mauzoleum znajduje się na południowych obrzeżach osiedla Cziszmy[5] na starym cmentarzu Akzirat[8], na lewym brzegu Diomy[2]. Pierwotna grubość ścian wynosiła 1,57 m[2], wykonano je z ciosanego wapienia[9]. Budynek o wysokości 4,2 m na rzucie kwadratu o boku 8,4 m, na wysokości 2,1 m od poziomu posadzki przechodzi w ośmiościan, a następnie zamyka go okrągła kopuła[2].
Wnętrze ścian było otynkowane[2]. Znajdowało się tamże dziewięć pochówków w dołach, w tym dwóch dorosłych mężczyzn, kobieta i dzieci[2]. Husejn-Bek, mężczyzna w wieku około 25-30 lat[5] był pochowany w centrum, gdzie umieszczono nagrobek z epitafium[2]. Nie wiadomo, kim byli pozostali zmarli[5]. W jednym rzędzie z nim spoczywały dwie kobiety, nad nimi umieszczono gipsowe nagrobki[2]. Zwłoki w trumnach umieszczono na plecach, ich głowy zwrócono na zachód, a twarze obrócono na południe w kierunku Mekki[2]. Jedynymi znalezionymi przedmiotami były końskie zęby przy pochówku dziecięcym[2].
Zachowała się inskrypcja na epitafium Husejn-Beja napisana sulsą o przybliżonej treści: Hadżi Husejn, sprawiedliwy w swoich decyzjach [Bek, syn Omarbeka...] Turkiestanu, nie żyje, O Boże mój, zmiłuj się nad nim i uczcij go swoim dobrodziejstwem. Umarł [dziewiątego] dnia błogosławionego przez Boga miesiąca roku siedemset czterdziestego[10] (15 września 1339 roku według kalendarza gregoriańskiego[11], ewentualnie data jego śmierci jest podawana na 1341 lub 1342 rok[6]).
Wokół obiektu znajduje się 6 starych nagrobków z inskrypcjami w języku arabskim, według legendy są to groby dowódców wojskowych Timura Chromego[5].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Ruiny mauzoleum (1910)
-
Zielony nagrobek pomiędzy ruinami (1910)
-
Elewacja frontowa (2021)
-
Wnętrze (2014)
-
Nagrobek Husejn-Beka (2021)
-
Drugi nagrobek (2021)
-
Sklepienie (2014)
-
Otoczenie (2015)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b МАВЗОЛЕЙ ХУСЕЙН-БЕКА [online], kartarf.ru [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Мавзолей Хусейн-бека, [w:] Культурный мир Башкортостана [online] [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ История Башкортостана с древнейших времен до 60-х годов XIX в, Китап, 1997, s. 158, ISBN 978-5-295-01490-1 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ Шамиль Хазиахметов , Д.Ш. Усманова , Города и районы Республики Башкортостан, ANO Izdatelʹskiĭ dom "Respublika", 2007, s. 581, ISBN 978-5-87308-367-1 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i Мавзолей Хусейн-бека [online], ТерраБашкирия, 26 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ a b Наш Урал , Мавзолей Хусейн-бека [online], Наш Урал и весь мир, 2 września 2021 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ Алексей Петрович Смирнов , Культура древних племен Приуралья и Западной Сибири, Изд-во Академии наук СССР, 1957, s. 90 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ Путеводитель по Башкирии, Башкирское книж. изд-во, 1965, s. 103 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ Гарун Валеевич Юсупов , Введение в булгаро-татарскую эпиграфику, Изд-во Академии наук СССР, 1960, s. 119 (ros.).
- ↑ «Надписи на камнях у мавзолея Хусейн-бека в Чишмах относятся к концу XVII века, а не ко времени Тамерлана» [online], 21 listopada 2023 [dostęp 2024-04-28] (ros.).
- ↑ Павел Распопов , Чишминские мавзолеи. Мавзолей Хусейн-бека и Тура-хана [online], Ураловед, 27 stycznia 2019 [dostęp 2024-04-28] (ros.).