Raciążek (gmina)

Raciążek
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	aleksandrowski
TERC	0401072
Siedziba	ul.Wysoka 4 87-721 Raciążek
Wójt	Piotr Zabłocki
Powierzchnia	32,89 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 3135
• gęstość	95,3 os./km²
Nr kierunkowy	54
Kod pocztowy	87-721
Tablice rejestracyjne	CAL
	Adres urzędu:ul. Wysoka 4; 87-721 Raciążek
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	8
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Raciążek
	Położenie na mapie Polski Raciążek
	52°52′N 18°49′E/52,866667 18,816667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Raciążek (hist. gmina Ciechocinek) – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie aleksandrowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie włocławskim.

Siedzibą gminy jest Raciążek.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwały 3064 osoby.

Historia

Gmina zbiorowa Raciążek powstała w połowie 1870 roku w Królestwa Polskiego z obszaru zniesionej gminy Ciechocinek. Należała do powiatu nieszawskiego w guberni warszawskiej^[3]^[4]^[5].

W 1908 status osady miejskiej otrzymał Ciechocinek w gminie Raciążek ^[6], któremu w 1919 roku nadano prawa miejskie^[7], wyłączając go równocześnie z gminy Raciążek^[8].

W okresie międzywojennym gmina należała do powiatu nieszawskiego w woj. warszawskim. W 1924 z gminy Raciążek wyłączono wieś Aleksandrówkę oraz części wsi: Wola-Raciążek, Słońsk, Wołuszewo i Nowy Ciechocinek, włączając je do miasta Ciechocinka^[9].

20 października 1933 gminę Raciążek podzielono na 15 gromad (sołectw): Dąbrówka, Konstantynowo, Kuczek, Niestuszewo, Nowy Ciechocinek, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Sierzchowo, Słońsk, Turzno, Wola Raciążek, Wołuszewo i Wygoda^[10].

1 kwietnia 1938 roku gminę Raciążek wraz z całym powiatem nieszawskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[11].

Po wojnie gmina weszła w skład terytorialnie zmienionego woj. pomorskiego, przemianowanego 6 lipca 1950 roku na woj. bydgoskie^[12]. 12 marca 1948 zmieniono też oficjalną nazwę powiatu nieszawskiego na powiat aleksandrowski^[13].

Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina składała się nadal z 15 gromad: Dąbrówka, Konstantynowo, Kuczek, Niestuszewo, Nowy Ciechocinek, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Sierzchowo, Słońsk, Turzno, Wola Raciążek, Wołuszewo i Wygoda^[14].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[15]

Osobny artykuł: Nowy Ciechocinek (gromada).

Osobny artykuł: Raciążek (gromada).

Osobny artykuł: Ossówka (gromada).

Gminę Raciążek reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie aleksandrowskim w województwie bydgoskim w związku z kolejną reformą administracyjną kraju^[16]. W jej skład weszło 18 sołectw: Białe Błota, Dąbrówka, Konstantynowo, Kuczek, Niestuszewo, Nowy Ciechocinek (z Wygodą), Odolion, Otłoczyn, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Słońsk (Dolny), Słońsk Ciechociński (Górny), Turzno, Turzynek, Wola i Wołuszewo^[17]. Po raz pierwszy w składzie gminy znalazł się Otłoczyn, powiązany historycznie z powiatem toruńskim i zaborem pruskim (vide gminy Popioły), a także Turzynek (dawniej w gminie Koneck) oraz Białe Błota i Odolion (dawniej w gminie Służewo). W skład gminy nie weszło natomiast Sierzchowo (włączono je do gminy Nieszawa).

1 czerwca 1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego woj. włocławskiego^[18].

2 lipca 1976 roku gminę Raciążek zniesiono, a jej tereny przyłączono^[19]:

do gminy Nieszawa – obszary sołectw: Dąbrówka, Konstantynowo, Niestuszewo, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Turzno i Turzynek,
do nowo utworzonej gminy Aleksandrów Kujawski – obszary sołectw: Białe Błota, Kuczek, Nowy Ciechocinek, Odolion, Otłoczyn, Słońsk Dolny, Słońsk Górny, Wola i Wołuszewo (krótko po tym, 1 lutego 1977, Słońsk Górny i Wolę, a także znaczną część Słońska Dolnego, włączono do Ciechocinka^[20]).

1 października 1982 roku gminę Raciążek reaktywowano, lecz tylko z 8 z 9 sołectw włączonych w 1976 roku do gminy Nieszawa (sołectwo Konstantynowo pozostało w gminie Nieszawa): Dąbrówka, Niestuszewo, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Turzno i Turzynek^[21].

W 1999 roku gmina Raciążek powróciła do reaktywowanego powiatu aleksandrowskiego w nowo utworzonym województwie kujawsko-pomorskim^[22].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[23] gmina Raciążek ma obszar 32,89 km², w tym:

użytki rolne: 84%
użytki leśne: 4%

Gmina stanowi 6,92% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3064	100	1518	49,5	1546	50,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	93,2		46,2		47

Piramida wieku mieszkańców gminy Raciążek w 2014 roku^[1].

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[24]:

kościół parafii pod wezwaniem Wszystkich Świętych z lat 1597-1612 w Raciążku, nr 5/247 z 17.02.1981 roku
ruiny zamku z XIV-XVIII w. w Raciążku, nr 315 z 04.06.1955 roku
chata drewniana z pierwszej połowy XIX w. przy ul. Nadgórnej 14 w Raciążku, nr 344 z 06.03.1956 roku
dom z początku XIX w. przy ul. Zamkowej 39 w Raciążku, nr 83/A z 08.06.1980 roku

Sołectwa

Dąbrówka, Niestuszewo, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Turzno, Turzynek

Sąsiednie gminy

Aleksandrów Kujawski, Ciechocinek, Czernikowo, Koneck, Nieszawa, Waganiec

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Raciążek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870
↑ Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
↑ Powiat nieszawski (1867-71 radziejowski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 126 .
↑ Adam Janusz Mielcarek: Podziały terytorialno - administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, R. 1, cz. 1 (1920/1921)
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 1924 r. w przedmiocie rozszerzenia granic miasta i uzdrowiska Ciechocinka (Dz.U. z 1924 r. nr 32, poz. 327)
↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki : dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
↑ Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.
↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12
↑ Dz.U. z 1981 r. nr 26, poz. 139, zmieniony przez Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 165
↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 4-5. [dostęp 2012-02-04].

[populacja2016-1] Gmina Raciążek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[3] Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870

[4] Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2

[5] Powiat nieszawski (1867-71 radziejowski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 126 .

[6] Adam Janusz Mielcarek: Podziały terytorialno - administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008

[7] Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140

[8] Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, R. 1, cz. 1 (1920/1921)

[9] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 1924 r. w przedmiocie rozszerzenia granic miasta i uzdrowiska Ciechocinka (Dz.U. z 1924 r. nr 32, poz. 327)

[10] Warszawski Dziennik Wojewódzki : dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136

[11] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[12] Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255

[13] Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97

[14] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[15] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[16] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[17] Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).

[18] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[19] Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.

[autonazwa-20] Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12

[21] Dz.U. z 1981 r. nr 26, poz. 139, zmieniony przez Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 165

[22] Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)

[autonazwa1-23] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[24] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 4-5. [dostęp 2012-02-04].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Miasta	Aleksandrów Kujawski Ciechocinek Nieszawa
Gminy miejskie	Aleksandrów Kujawski Ciechocinek Nieszawa
Gminy wiejskie	Aleksandrów Kujawski Bądkowo Koneck Raciążek Waganiec Zakrzewo

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1871–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–48)
Miasta (← 1871–1948 →)	Aleksandrów (Kujawski) (od 1919) Ciechocinek (od 1919) Nieszawa Radziejów (od 1919)
Gminy wiejskie (← 1871–1948 →)	Bądkowo Boguszyce Bytoń Czamanin Gradowo (1871–1874) Koneck (od 1930) Lubanie Osięciny Osięciny (191?–22) Piotrków (1871–1874) Piotrków (Kujawski) (od 1874) Piotrków (191?–22) Raciążek Radziejów (od 1874) Ruszkowo Sędzin Służewo Straszewo (do 1930) Wierzbie (do 1882)

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (PRL) (1948–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Aleksandrów Kujawski Ciechocinek Nieszawa Radziejów (do 1955 →)
Gminy wiejskie (1948–54 i 1973–75)	Bądkowo Boguszyce (do 1954) Bytoń (do 1954) Czamanin (do 1954) Koneck Lubanie Nieszawa (od 1973) Osięciny (do 1954) Piotrków (Kujawski) (do 1954) Raciążek Radziejów (do 1954) Ruszkowo (do 1954) Sędzin (do 1954) Służewo Zakrzewo (od 1973)
Gromady (1954–72)	Bądkowo (1954–72) Biskupice (1954–55 →) Boguszyce (1954–55 →) Bronisław (1954–55 →) Budzisław (1954–55 →) Bycz (1954–55 →) Byczyna (1954–55 →) Dąbrowa Biskupia (← 1956–57 →) Dobre I (1954–55 →) Janowice (1954–59) Kamieniec (1954–55 →) Koneck (1954–72) Kościelna Wieś (1954–55 →) Krzywosądz (1954–55 →) Lubanie (1954–72) Lubsin (1954–55 →) Łowiczek (1954–71) Mąkoszyn (1954–55 →) Morzyczyn (1954–55 →) Niszczewy (1954–61) Nowy Ciechocinek (1954–61) Nowy Dwór (1954–55 →) Opoki (← 1956–71) Osięciny (1954–55 →) Ossówka (1954–58) Ostrowąs (1954–59) Ośno (1959–71) Ośno Górne (1954–55 →) Paniewo (1954–55 →) Pilichowo (1954–55 →) Piotrków Kujawski (1954–55 →) Płowce I (1954–55 →) Pocierzyn (1954–55 →) Połajewo (1954–55 →) Powałkowice (1954–55 →) Przewóz (1954–55 →) Raciążek (1954–72) Sadlno (1954–55 →) Sędzin (1954–61) Siniarzewo (1954–61) Służewo (1954–72) Stawki (1954–59) Straszewo (1954–68) Szewce (1954–55 →) Świątniki (1954–55 →) Tomisławice (1954–55 →) Topólka (1954–55 →) Witowo Nowe (1954–55 →) Wołuszewo (1961–68) Wysocin (1954–59) Zagajewice (1954–57 →) Zakrzewek (1954–55 →) Zakrzewo (1954–72) Zbrachlin (1954–72)