Yuli

yili
yili
yili imaza(qudjidji a pinakeljang)
na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak	kalinku king
sicuayanga a ngadan	puseke(璞石閣かく)
sepaljavak	puluq sa lima a mula, tjelu taiday sa puluq sa pitju a talingan
sihu -guciu -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan -qinati a hulic a sihu	-蔡秋龍りゅう(pacun ta kamakama na yili) -naseyili a gukusiu -daihiyukay na yili
pulingetjan nua kadjunangan	252.3719km²
kinamamamawan tua vavavan nua gadu	tjelu taiday sa tjelu puluq sa tjelu a maru vavavan tadjekuacan (333m)
caucau -pipenuljatan na caucau-papu ngadan tjai sangasangas -paljingan	-drusa kudrav sa tjelu a kuzulj sa drusaiday sa pitju puluq a caucau(23,270)(2021 a cavilj kata 1 a qiljas) -masantjelulj (3) -lima a kuzulj tjelu a taiday sa sepatj puluq sa ita paljingan (8,912)
sasupuan na yubinkiuku/yuzeng	981
pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu	10015030
tjuljivar ta guan	lisuy,zusi,vuli, vungbin,cangbin

yili cen (’inamizukuan：Posko；Ngiugˋ liˋ zhinˊ：Sṳ̀n-kûng-chṳ́n；rinipungan：玉里たまり／たまざと Tamazato）imaza i pasanavalj a i kalingu king, a i viri nakidjekec tua ruisui gu, a i kacedas nakidjekec tua vungpin gu kata cangping gu, au a pasamaza i ledepan kidjekecan ta zusi gu, a i navalj nakicaing tua i vuli gu, masan pazangal tua i pasanavalj i kalinku king a kinateveteveljan a caucau, ka vecekadanan na kadjunangan i pasakacedasan nua taiwan. au yuli avan tjaljaqacavan ta cen pakata kadjunangan i hualien hici kata taitu hici. izua tu 252km² a pulingetjan a kadjunangan. tjaljakudrakudralan tua cen i taiwan. (tjakedrian a pagalju ta taipaq hici izua 271km² )

lja i vecekadan a kemasi kalinku a pasa valangaw a kunglu, a pasazua i kacedas izua a yucan(玉たま長ちょう) kunglu a kisusu a sema kacedas tua sema canbin gu, saka avan nu sinan pazangal a djalan i kalinku kata valangaw a makalizulizuk.

a imaza i kalinku kata valangaw sevesevec a lizulizuk. nu pasakaledep mavan azua a kavecekadanan a gadu i taiwan a pasakacedas izua a ljaviljaving a mareka gadugadu, izua siukuluan(秀しゅう姑しゅうと巒) a pana kata a tjaljakuljay a vungpin(豐ゆたか坪つぼ) veljeluan, zu(卓たく) a pana, lakulaku a pana kata cinsuy(清水しみず) a pana a cemalivat imaza.

a kai ’inamizukuan kata nginaingayngan.

cinalivatan

yuli cen ka sicuayan pinaka “puseke”, izua a drusa a siqaivuan, masanitalj a kinasi bunun a siqaivuan, qunevuljan a imi. ayatua izua a siukuluan(秀しゅう姑しゅうと巒) a pana cemalivat imaza, au nu cuayanga ika naqemudjalj, aza pana memakulji, nu venali aza qunevuljananga sakamaya na vudas. a sikamasanmusalj kemasi ’inamizukuan a “paypayke”(派は派は可か) a kai, nu piamizuku ta siqivuan ta avan nu lukuc aya, a sinan racev imaza sa namakeljang. a sikamasantjelulj a siqaivuan, ka 1875 a caviljan, aza a taiwancen a kamakama ta sivitai a ti 吳ご光ひかり亮あきら na paka i vecekadan tua kagaduan sa djaljun imaza, qemepu ta sivitay, pacun ta qaciljay i siukuluan a pana sedjelj a vuqavuqalj, sa aicu a qaciljay ika qinemu, bulayanga nu pacunan . aza sivitay lemindjelj ta kakiyunangan a makadjalan (peniliq aza “閣かく” aicu vecik), saka papungadanan ta “puseke”.

kasicuayan aza i yuli sedjelja na amizuku kata bunun zuku kacalisiyan a kakacevungan. ka 1829 a caviljan, aza i huzang a makadaw zuku a caucau patjavat a sema taitu ta kazatjazatjan, ljakua pusauin nua se puyuma a binanmi(卑南覓) a qinaljan, au ka 1836 a caviljan kisusu tiamadju ta maka sinwuli(新しん武ぶ呂りょ) a pana patjavat sema pasanavalj, ka vililjanga tjaljuzua i lakulaku(拉ひしげ庫こ拉ひしげ庫こ) a pana a namasan sipayzan tua qinaljudjan nua zaljum i pasanavalj, avananga aza pasakaledep a siukuluan a pana i canljang(長良ながら) li a semanqinaljan, au pinaka “dazuang”. ka pitagilj a qemuma imaza, aza makadaw zuku nakemacu ta gung kata riri a semazua sa maljaljenguaq kata sebunun zuku, saka maqati uta a kipavalit ta paday, ayatua ruzaljuman ca imaza, a vilivililjan a patjavat i tua 1845 a caviljan, patjavat a sema i pasakacedas ta siukuluan a pana, mamaw a pinapungadan ta “dazuang”(mavan a situcuan i vuli gu a dungli mula), aza i canljang a dazung pavalitan ta ngadan a “djuzuang”(舊きゅう庄しょう). au aza a pasuvilililjanga a makadaw zuku i vungsan(鳳おおとり山さん) gu kata valangaw, dawulung(大武おおたけ壠) zuku kata silaya zuku mangetjez imaza. au sezuljuzulju lemindjelj ta qinaljan i yuli, vuli, cesan kata kuansan. ka 1879 a caviljan a pasusangas katua pasuvililj a pakata “taiwan kadjunangan penuljat a zuga” a qadupu, teveteveljin a pungadan ta aicu “puseke sepinpu a alu a qinaljan ”. aza i yuli tjatjuruvu a dawulung zuku.

na semusu ta vecik ni 陳ちん英すぐる a “台東たいとう誌し” aya , ka 1850 a caviljan, izuanga a pairang a napatjavat semamaza, au siubay kata kacalisian imaza. a kinatjamerazukan i 1875 a caviljan, masa sipacacikelan tua batungkuan(八はち通關つうかん) a djalan a patagilj. ka ripung a djiday, yuli sipavecik a pitaituting puseke citing puseke cy(璞石閣かく區く), au pavalitan a lemingedjelj ta kalinkukangting pusekeciting a kanrinri. ka 1917 a caviljan, aza a kemasi valangaw a kisiya a padjaljun patjemaza, sa sialap tua “yi” a ngadan, a vecik kemasi “pu” pavalitan ta “yili”, neka kinapalakan a yu a qaciljay a imi. ka 1920 a caviljan lemindjelj ta yili dje(街まち) sipavecik a pikalinkukangting yilidjin a kipusaliman. au kapuamin a maqaqeci a 1946 a caviljan, yulidje pavalitan ta yulicen, sipavecik ta drusa puluq sa tjelu a li. ka 1971 a caviljan, sipavecik mumalj ta puluq sa lima a li patjeljatucu.

izua ita a vuqavuqalj a qaciljay i qerengan ta siukuluan a pana, ljaki nu kaljaqudjaljan, inika siqaljudj maluqem tua zaljum, sika aza sikataqaljan semanparavac taicu a qaciljay a pasan niamadjuin pazangazangalan a sauzayan, au ka 1970 a caviljan a puluq sa drusa qiljasan, izua cakaven a qaciljay aya. ljakua inia nacuay djameqen na kinsac a nacemakav ta qaciljay katua zua a cinakav a qaciljay, tazua sinan lalanganga nu qaciljayan, tucu piniunduziu a gaku na kukumin a yili, yilicen a puvadanqan kata a kasasavan a yuli ramaljemaljeng a umaq.

kamakama

sazazatj	kamakama
1-2 sangasangasan kata sikamasanmusalj	潘はん萬まん法ほう
3 sikamasan tjelulj	蘇そ玉たま麟
4 sikamasan tjelulj	潘はん宇界
5-6 sikamasan limalj kata sikamasan nemelj	邱慶來らい
7-8 sikamasan pitjulj kata sikamasan valulj	黃き正榮しょうえい
9-10 sikamasan sivalj kata sikamasan simuluq	陳ちん仁ひとし敵てき
11-12 sikamasan simuluq saka ita kata sikamasan simuluq saka drusa	林はやし惠めぐみ敏さとし
13-14 sikamasan simuluq saka tjelu kata sikamasan simuluq saka sepatj	潘はん富民とみん
15-16 sikamasan simuluq saka lima kata sikamasan simuluq saka unem	劉りゅう德いさお貞さだ
17 sikamasan simuluq saka pitju	龔文俊しゅん
18 sikamasan simuluq saka alu	蔡秋龍りゅう(tucu)

paljavak tua kadjunangan

matja 15 qinaljan i yili. matja 20 qinaljan imaza, Angcoh（安通あんつう部落ぶらく）, Afih（阿おもね飛ひ赫部落ぶらく）, Harawan（哈拉灣わん部落ぶらく）, Lingacay（苓雅仔こ部落ぶらく）, Ceroh（春日かすが部落ぶらく）, Patawlinan（巴ともえ島とう力りょく安やす部落ぶらく）, Makotaay（瑪谷達たち璦部落ぶらく）, Sedeng（瑟冷部落ぶらく）, Tokar（都と旮薾部落ぶらく）, Lohok（洛らく合谷ごうだに部落ぶらく）, Posko（璞石閣かく部落ぶらく）, Silangkong（喜き瑯宮部落ぶらく）, Cihakay（吉よし哈蓋部落ぶらく）, Cilakesay（吉きち拉ひしげ格かく賽さい部落ぶらく）, Cinemnemay（吉よし能のう能のう麥むぎ部落ぶらく）, Takay（達いたる蓋ぶた部落ぶらく）, Satefo（下した德武とくたけ部落ぶらく）, Namisan（拿彌散ち部落ぶらく）, Matadim（馬うま太ふとし林はやし部落ぶらく）, Mangcelan（滿まん自然しぜん部落ぶらく）.

li	pulingetjan nua kadjunangan (km 2)	paljingan	caucau (2017 a cavilj sepatj qiljas)	mavalidan caucau/km2
zungcen(中城なかしろ)	1.5	2217	6328	4218.7
kuwu(國武くにたけ)	1.2	511	1449	1207.5
taicang(泰やすし昌あきら)	7.2	474	1619	224
cymu(啟けい模も)	2.672	797	1983	734.4
yungcang(永昌えいしょう)	9.2	525	1529	166.2
yuancen(源みなもと城じょう)	22.9	507	1462	63.8
canljang(長良ながら)	9.6	298	775	80.7
lehe(樂らく合あい)	27.1	465	1129	41.7
dungvung(東豐ひがしゆたか)	35.7	235	626	17.5
guanyin(觀音かんのん)	23.4	709	1809	77.3
sungpu(松浦まつうら)	23.5	609	1768	75.2
cunre(春日しゅんじつ)	23.8	376	1004	42.2
dewu(德武とくたけ)	12.9	287	868	67.3
sanmin(三さん民みん)	17.3	411	1002	57.2
dayu(大だい禹)	34.4	473	1270	36.9
yili cen	252.3719	8894	24621	97.56

pakata hici a mirazek

gukusiu i yili cen

yili cen avan na masan pazangal i pasanavalj ta kalinku king, na sezua a caucau a kakicapiljan, au aicu yili a hici a sikace i yili cen sinan vecekadan. izua siubay,kicaquwan kata kakipucemelan.

caucau

cavilj	caucau	+:metjeruvu -:mavekelj (%)
1981	sepatj kudrav sa ita kuzulj sa lima taiday sa siva puluq sa drusa a caucau (41,592 a caucau)	—
1986	sepatj kudrav sa sepatj taiday sa drusa puluq sa alu a caucau (40,428 a caucau)	−2.8%
1991	tjelu kudrav sa unem kuzulj sa pitju taiday sa alu puluq sa siva a caucau (36,789 a caucau)	−9.0%
1996	tjelu kudrav sa sepatj kuzulj sa tjelu taiday sa drusa puluq sa tjelu a caucau (34,323 a caucau)	−6.7%
2001	tjelu kudrav sa ita kuzulj sa alu taiday sa drusa puluq sa drusa a caucau (31,822 a caucau)	−7.3%
2006	drusa kudrav sa alu kuzulj sa unem taiday sa lima puluq sa siva a caucau (28,659 a caucau)	−9.9%
2011	drusa kudrav sa unem kuzulj sa sepatj taiday sa lima puluq sa drusa a caucau (26,452 a caucau)	−7.7%
2016	drusa kudrav sa sepatj kuzulj sa pitju taiday sa sepatj puluq a caucau (24,740 a caucau)	−6.5%

aicu mavalidan i yili cen izua 93 93 caucua/km², avan sikamasanmusalj kemasi likuz. (amin tjaliaw ta vunglin cen)

nasidjaravacan

pakata sipacacikelan imaza, izua kisiya a djalan, masansivalj a djalan a sipacacikel na marekazidusiya i taiwan, itaiday siva puluq sa tjelu a vinaciqan(lede kunglu) kata masansika tjelumuluq a djalanan i taiwan(yucan kunglu) cemalivat ta pasa kacedas ljaviljaving a gadugaduan, avan nu pazangal a pakazuazuanan na kuluma i pasakacedasan nua taiwan.

kisiya a djalan
na taiwan a kisiya a rukicapiljan
a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i taitu
disiaba i sanmin(三さん民みん)
disiaba i yili
kunglu
masansivalj a djalan a sipacacikel na marekazidusiya i taiwan
masansika tjelumuluq a djalanan i taiwan yucan(玉たま長ちょう) kunglu
vinaciqan ta djalan
itaiday siva puluq sa tjelu a vinaciqan
basu
basu a ding dung
basu a kalinku

sinupuan

kaucung a gaku
yili kaucung a gaku
kucung a gaku
gaku na kucung a yili
gaku na kucung a sanmin(三さん民みん)
gaku na kucung a yudung(玉東ぎょくとう)
kukumin a gaku
gaku na kukumin a yili
gaku na kukumin a yili i yungcang(永昌えいしょう)
gaku na kukumin a sanmin
gaku na kukumin a sungpu(松浦まつうら)
gaku na kukumin a kawljaw(高こう寮りょう)
gaku na kukumin a lehe(樂らく合あい)
gaku na kukumin a guanyin(觀音かんのん)
gaku na kukumin a dayu(大だい禹)
gaku na kukumin a zungcen(中城なかしろ)
gaku na kukumin a canljang(長良ながら)
gaku na kukumin a cunre(春日しゅんじつ)
gaku na kukumin a yuancen(源みなもと城じょう)
gaku na kukumin a dewu(德武とくたけ)

kakipucemelan

臺北たいぺい榮さかえ民みん總そう醫院いいん玉だま里分さとぶん院いん	kakipucemelan a yili nua taipaq rungmin biuing
衛生えいせい福利ふくり部ぶ玉里たまさと醫院いいん	kakipucemelan a yili nua wyvupu
玉里たまり慈濟醫院いいん	kakipucemelan a yili nua zeci

kivangavangan

lja neka nu namapaljiq a kakarakudan i maza, sika azua gadu, izuanga a ljimecamecaw i sicevud a zaljum kata ljimecamecaw a vali. saka tjuruvu ta caucau tjengelay semamaza a kivangavang. au aza antung ungesing namasan alu ta kakivangvangan a maitaita i kalinku king. aza kazaljuman katje kedri ta 硫磺 a sequan, a kinaliguan izua, sarenguaq a kinakadjunangnan a izua a kasikasivan a djalan, ljaqedi, au mayanga lemindjelj lungvung(龍りゅう鳳おおとり) a kivanvangan, aza sinapazangal a taiday cavilj anga kasiw pinatevelj ta riuku, izuanan aza zidingsia a djalanan sema yuli kisiya a disiaba patjelja dungli kisiya a disiaba, yuli haka sikac a umaq, puseke kacalisian siubay a umaq,

nanan(南みなみ安やす) a caucau a umaq nua yusan nua kuka kakivangvangan, batungkuan nua djaladjalan kasicuayan, ceke gadu venuciar a kingtjang a siljizavan, pacuncun ta qayaqaym i ljaqedi ta siukuluan pana kata kacedasan a yu qaciljay.

玉里たまり協きょう天宮てんぐう	yili sietien biu
玉里たまり慈惠じえ堂どう	yili cehui biu
玉里たまり華山かざん寺てら	yili hausan pakung
玉里たまり玉泉寺ぎょくせんじ	yili yucian pakung
玉里たまり神社じんじゃ	yili biu
八はち通關つうかん古道ふるみち	batungkuan nua djaladjalan kasicuayan
安通あんつう越えつ嶺みね古道ふるみち	antung nua djaladjalan kasicuayan
安通あんつう溫泉おんせん飯店はんてん（安通あんつう溫泉おんせん歷史れきし建築けんちく博物館はくぶつかん）	antung ungsing a liukang (antung ungsing likishi a nanemanga umaq)
玉里たまり夜市やじ	yili yachi
安通あんつう溫泉おんせん	antung ungesing
赤あか科か山やま金きん針はり花はな季き	ceke gadu venuciar a kingtjang a kamuku
花はな東ひがし縱たて谷たに平原へいげん	kalinku kata valangaw sevesevec a lizulizuk

racev

a racev a talem a sinanpazangal nua kinsic imaza. riuku mirazek tauta. pakata racev sipungadan ta paday kata yuli alju, izuanan za kingtjang, buntan kata utja sanguaq, au aza suika qaljemeqem tu liaw a qatim, avan na racev nua yili.

玉里たまり西瓜すいか	yili suika
赤あか科か山やま蜜みつ香が紅茶こうちゃ	cekesan a hung utja kata alju na hana a qaljesaw
玉里たまり麵	yili suba
玉里たまり羊羹ようかん	yili alju
東豐ひがしゆたか文旦ぶんたん	dungvung buntan
玉たま溪けい米まい	yusi paday
金きむ針はり	kingtjang
香こう菇	ngilengil
玉里たまり燒しょう仙せん草くさ	yili cemel a tatekelen