Hürriyet (felsefe)

Hürriyet, kelime anlamıyla özgürlüktür. Teslimiyetin, kulluğun ve belirlenmenin olmadığını gösterir. Bağımsızlık anlamında, hiçbir baskının bulunmadığını ifade ederek olumsuzlukların bulunmadığını belirtir. Bu çerçevede, kişinin kendisi olduğu anlatılmak istenir. Kişi kendisi olarak hareket ettiğine göre iradeli bir şekilde davranıyor demektir. Buna göre de, hürriyetle irade arasında bir ilişki vardır. İnsanî varlık ve iradenin mevcut olduğu fikri ortaya çıkar. Yani kişinin doğallığını gösterir. Bu bakış açısına göre, hürriyet kavramı, aynı zamanda değerlerin varlığını, bu değerlere uygun davranışı ve gerçekliği içerir.

Hürriyet kavramı, doğada insanın mevkiini ilgilendirdiği ölçüde metafizik bir meseledir. Burada hürriyet kavramı, insanın fiziksel dünya ile ilişkisi açısından ele alınır.

Hürriyet her türlü belirlenmişliğe, yani zorlama düşünceye, kaderci anlayışa ve cüz-î irâdenin söz konusu olmadığı her anlayışa karşıdır. Metafizik görüş, ahlâkî hürriyet olarak ele alınmalıdır. Sosyolojik açıdan da, insan haklarıyla ilgili olarak ele alınmalıdır.

Hürriyet, bazen hiçbir engele rastlamadan istediğini yapmak olarak anlaşılmış ve düzensizliğin kaynağı olmuştur. Hâlbuki bir tanıma göre hürriyet, herkesin istediğini yapabileceği bir alanda kimsenin bütün isteklerini yerine getiremeyeceğini, başkasının hürriyetini engelleyemeyecek ve hakkını kısıtlayamayacağını ifade eder.

Maddî hürriyet ve psikolojik (iç) hürriyet gibi iki yönlü ele alınabilecek olan hürriyet, akılla iradenin beraberce şekil kazanması olarak tanımlanabilir.

Politikada hürriyet, bağımsızlık demektir.