Matthias (HRR)
Matthias (* 14 Februarie 1557 in Wene, † 20 Maart 1619 in Wene) was 'n heerser uit die Huis van Habsburg wat in die ouderdom van 19 jaar stadhouder-generaal van die Nederlande geword het. Belangriker as dié amp was sy rol as aartshertog van Oostenryk; stadhouder in Oostenryk (Österreich ob und unter der Enns) vanaf 1595; regent in Hongarye (as Mátyás II) en Kroasië (as Matija II), Neder- en Opper-Oostenryk asook Morawië vanaf 1608; koning van Boheme (vanaf 1611); en - vanaf 1612 tot en met sy afsterwe in 1619 - keiser van die Heilige Romeinse Ryk. Sy leuse was Concordia lumine maior ("Eendrag is sterker as lig"). Ná sy troonbestyging het Matthias die keiserlike regeringsetel van Praag na Wene verskuif.[1]
| Matthias | |
|---|---|
| Aartshertog van Oostenryk Keiser van die Heilige Romeinse Ryk | |
| |
| Keiser Matthias geskilder deur Lucas van Valckenborch | |
| Dinastie | Habsburg |
| Bewind | 13 Junie 1612 – 20 Maart 1619 (Heilige Romeinse Keiser) |
| Kroning | 26 Junie 1612 in Frankfurt am Main |
| Gebore | 14 Februarie 1557 |
| Wene, Oostenryk | |
| Gesterf | 20 Maart 1619 (op 62) |
| Wene, Oostenryk | |
| Kaisergruft in Wene | |
| Voorganger | Rudolf II |
| Opvolger | Ferdinand II |
| Koninklike leuse | Concordia lumine maior |
| Eggenote | Anna van Oostenryk-Tirol (1611–1619) |
| Nakomelinge | Geen |
| Vader | Maksimiliaan II |
| Moeder | Maria van Oostenryk |
As stadhouder in Oostenryk het Matthias die Protestantse geloof met 'n reeks teenreformasies teruggedring en opstande van boere neergeslaan. Vanaf 1599 het hy binne die Huis van Habsburg 'n leidende rol in die opposisie teen sy broer Rudolf II, keiser van die HRR. Danksy die steun van die aartshertoë het Matthias daarin geslaag om as koning van Hongarye, Morawië, Boheme en Silesië gekroon te word. Rudolf was ongewild en het aan depressie gely sodat hy as ongeskik vir enige politieke amp geag is. Ook het hy, net soos Matthias, kinderloos gebly.
Ná Rudolf se afsterwe in 1612 in Praag is Matthias as keiser van die Heilige Romeinse Ryk gekroon. Die broedertwis het sy politieke invloed egter steeds verswak. Belangrike politieke besluite is toenemend deur sy raadgewer Melchior Khlesl, biskop van Wene, geneem. Weens die gebrek aan 'n erfgenaam is Matthias se neef Ferdinand II as troonopvolger benoem. Matthias het sy invloed laat geld om Ferdinand, 'n felle aanhanger van die Rooms-Katolieke geloof, in 1617 as koning van Boheme te laat kroon - 'n land waar destyds sowat 90 persent van die bevolking Protestantse gelowe aanvaar het. Khlesl, wat 'n vreedsame politieke skikking in die stryd met die Protestantse Boheemse state probeer bereik het, is deur Ferdinand van sy amp onthef.
Matthias en Ferdinand het Rudolf II se beleid van religieuse verdraagsaamheid in Boheme laat vaar. Reeds een jaar ná Ferdinand se kroning het die Boheemse state met die sogenaamde Tweede Praagse Defenestrasie in opstand teen die keiserlike bewind gekom. Die konflik het uiteindelik uitgebrei tot een van die mees verwoestende Europese oorloë, die Dertigjarige Oorlog tussen 1618 en 1648, wat hoofsaaklik op Duitse bodem uitgeveg is.