Mogontiacum

Plattegrond van Mogontiacum (1ste tot 5de eeu n.C.)

Mogontiacum (soms ook Moguntiacum) is die Latynse naam van die moderne Mainz, die administratiewe hoofstad van die Duitse deelstaat Rynland-Palts, afgelei van 'n Romeinse militêre kamp wat hier met twee legioene en sowat 12 000 soldate gevestig is. Dit is genoem na Mogon, 'n Keltiese godheid wat as die beskermgod van beide kamp en burgerlike nedersetting vereer is.

Mogontiacum het as militêre buitepos en later as provinisiale hoofstad byna 500 jaar lank deel uitgemaak het van die Romeinse Ryk. Die Romeinse stad het sy oorsprong in 'n legioenkamp wat tussen 13 en 12 v.C. deur Nero Claudius Drusus, stiefseun van keiser Augustus, op 'n strategies geleë hoogplato oor die Ryn opgerig is. Hierdie kamp, waarvan die oppervlakte op sowat 26 hektaar beraam is, was veral vanweë sy ligging strategies belangrik - geleë bo-oor die Ryn (Latyns: Rhenus) se regteroewer, maar ook teenoor die Main (Moenus) se rivierloop en bowendien nie ver van die Romeinse Rynvallei-grootpad nie.

'n Navis lusoria, 'n laat-antieke Romeinse roeiboot met plek vir dertig roeiers waarmee troepe vervoer is
Museum vir Antieke Skeepvaart, Mainz

As Romeinse grens- en buitepos naby die wilde, onverowerde Germanië was dit 'n maklike uitgangspunt vir militêre operasies op die Ryn se regteroewer asook bootpatrollies op die Mainrivier. Die stigting van die Romeinse militêre kamp word tegelykertyd as stigtingsdatum vir die stad Mainz beskou. Benede die kamp het vinnig 'n burgerlike nedersetting, die sogenaamde cannabae, ontstaan waar Keltiese inwoners hulle as handelaars en ambagsmanne in diens van die Romeine gevestig het.

Burgerlike nedersettings (Latyns: vici of "dorpe"), wat rivieraf naby die militêre kamp ontstaan het, het vinnig tot een enkele stedelike sentrum gegroei. Nogtans het Mogontiacum - in teenstelling met Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen) of Augusta Treverorum (Trier) - nog tot in die tweede helfte van die 4de eeu sy hoofsaaklik militêre karakter bewaar en, anders as die voorgenoemde nedersettings, nooit tot 'n beduidende stedelike sentrum ontwikkel nie.

Vanaf 90 n.C. was Mogontiacum die setel van 'n stadhouer asook die administratiewe sentrum van die Romeinse provinsie Germania Superior. Teen die middel van die 3de eeu was dit weer 'n grensstad wat in die volgende 150 jaar verskeie kere deur Germaanse stamme en Hunne aangeval en verwoes is. Ná die einde van die Romeinse periode omstreeks 450 het Mogontiacum ná 'n kortstondige oorgangsfase deel uitgemaak van die Frankiese Ryk.

Beduidende oorblyfsels uit die Romeinse tydperk het in die moderne Mainz bewaar gebly, waaronder die Romeinse teater, die Groot Jupiterkolom van Mainz, die Drusussteen en die Romeinestene en die oorblyfsels van die legioenkamp se akwaduk. Belangrike argeologiese vondse uit die Romeinse periode word in die Romeins-Germaanse Sentraalmuseum, die Landesmuseum Mainz en die Museum vir Antieke Skeepvaart bewaar en vertoon - onder meer antieke Romeinse rivierbote wat volgens vondse, wat in 1981/82 gemaak is, gerekonstrueer is.