W.H. Coetzer
| W.H. Coetzer | |
|---|---|
| Geboortenaam | Willem Hermanus Coetzer |
| Gebore | 9 November 1900 Tarkastad, Oos-Kaap |
| Sterf | 29 September 1983 (op 82) Johannesburg |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Veld | Pionierskilder |
| Werke | Tapisserieë in die Voortrekkermonument |
W.H. Coetzer (1900–1983) was ’n Afrikaanse kunstenaar wat veral bekend is vir sy skilderye en ander kunswerke. Hy skilder landskappe, seetonele, portrette, figure en stillewes in ’n tradisionele styl. Coetzer word veral onthou vir die uitbeelding van historiese gebeurtenisse in die Boeregeskiedenis, onder meer die tapisserieë in die Voortrekkermonument wat deur hom ontwerp is. Hy het ook gedigte geskryf.[1]
Lewe en werk
[wysig | wysig bron]
Willem Hermanus Coetzer is op 9 November 1900 op Tarkastad in die Oos-Kaap gebore.[2] Hy is die tweede van vier kinders van Wentzel Christoffel Coetzer en Johanna Augustine Brümmer. Hy het twee broers (Pieter Willemse en Steytler) en ’n suster (Olive).[2] Toe hy twee jaar oud is, verhuis die gesin na Johannesburg, waar hulle eers in ’n eenvoudige huisie in Hoofdstraat in Braamfontein woon, maar binne ’n jaar na Fordsburg verhuis, waar hulle tot 1908 bly. Sy vader is hier werksaam op die myne.
Voordat hy vyf jaar oud is, begin hy skoolgaan aan die Lilian Road Infant School in Fordsburg en in 1908 gaan hy na die Goede Hoop Skool in Fordsburg, een van die heel eerste Christelike Nasionale Onderwysskole. Sy familie trek weer later in die jaar, hierdie keer na Lakeview en hy gaan skool aan die Engelse Booysens Government School. Om ekstra geld te verdien verkoop hy vir die Central News Agency in sy standerd ses jaar koerante aan die soldate wat in die Booysens-kamp gewag het vir hulle deelname aan die Eerste Wêreldoorlog. Hy slaag in 1914 die st. 6-eksamen en verwerf ’n meriete-beurs vir ’n verdere drie jaar se studie as vakleerling aan die Ambagskool in Braamfontein.
Teen die einde van 1917 begin hy werk as gekwalifiseerde koetsbouer. In sy vrye tyd hou hy aan met sy kuns en skryf in 1920 in vir ’n korrespondensiekursus by die Press Art School in Londen. Hy spaar genoeg geld deur sy werk en in 1925 vertrek hy op ’n studiereis na Londen, wat veral weens ’n gebrek aan geld nie baie suksesvol is nie. By sy terugkeer hervat hy sy werk as koetsbouer by J. Jenkins and Son.[3]
Gedurende hierdie tyd lê hy jaarliks sy werk voor aan die Suid-Afrikaanse Akademie vir Kuns en dit word elke jaar afgewys. In 1928 aanvaar Alfred Palmer, een van die beoordelaars, een van Coetzer se pasteltekeninge en vra om hom te ontmoet. Onder Palmer se aanmoediging hou hy ’n uitstalling van sy werk en samel genoeg geld in om na Londen te vertrek om verder in die kuns te gaan studeer. Wanneer hy sy werk aan die Londense Polytechnic School of Art toon, wys hulle hom aanvanklik af, maar aanvaar hom wanneer hy die aanbevelingsbrief van Alfred Palmer toon. Hier studeer hy onder Harry Watson en Giffard H. Lenfestey, terwyl hy etswerk studeer onder William Palmer Robins.
Hy besoek Duitsland in 1928, waar hy onder andere die slagveld by Delvillebos sien, wat ’n groot indruk op hom maak. In 1929 reis hy per fiets deur Frankryk, Switserland en Italië. Uit ongeveer 250 kunsstudente verower sy stillewe “The dusty shelf” in 1930 ’n eerste prys-medalje. Hierdie skildery word later deur die Kunsgalery in Johannesburg aangekoop. Hy besoek Duitsland, Oostenryk, Italië, Frankryk en Spanje in 1930.
In 1933 keer hy terug na Suid-Afrika, waar hy onder andere vir drie weke aan huis van generaal Jan Smuts op sy plaas in Doornkloof in Irene vertoef om sketse te maak. In generaal Smuts se biblioteek begin hy lees oor die Voortrekkers in die boeke van Gustav Preller en so begin ’n besondere belangsteling in die Afrikaner se geskiedenis.[3]
In 1934 keer hy terug na die Londense Polytechnic School of Art met die doel om die kuns van portret- en figuurstudie te bemeester. By sy terugkeer in 1935 maak hy ’n grondige studie van die Voortrekkers en word hy die kunstenaar wat by uitstek die Afrikanergeskiedenis en volkslewe uitbeeld. Hy word aangestel om soeweniers te ontwerp vir die Voortrekker Eeufees in 1938 en die opening van die Voortrekkermonument in 1949. Van sy ontwerpe sluit in sopkoppies, asbakke, sakmesse, lepels en posseëls. Sy kunswerke raak wyd bekend en hy behaal baie goeie pryse daarvoor. In 1939 is hy as aflos vir ses maande tydelike lektor in Kuns aan die Potchefstroomse Normaalkollege.
Op 9 November 1942 in Alberton tree hy in die huwelik met Joey Frances van der Merwe en die egpaar het twee kinders. In Augustus 1945 word hy ernstig siek van ’n beroerte aanval, wat ’n groot aanvraag na sy werk tot gevolg het. Vir die volgende ses maande is hy in en uit die hospitaal, maar herstel weer volkome.
Sy werk word in 1948 ingesluit in die uitstalling van Suid-Afrikaanse kuns wat in die Tate Galery in Londen en ook in Europa en Amerika vertoon word.
In 1952 finaliseer hy die tapisserie vir die Voortrekkermonument, ’n taak wat hom vyf jaar besig gehou het. In hierdie jare word hy telkens opdrag gegee om die portrette van belangrike persone te skilder, onder andere van Totius, J.G. Strijdom, Mimi Coertse en D.F. Malan.
Hy besoek Londen weer in 1948 en 1971. In 1969 skenk hy sowat agthonderd etse aan die Johannesburgse Stadsraad. In sy latere jare begin sy sig ingee. As stigterslid is hy ook president van die Brush and Chisel Club en hy is ’n lid van die Africana Komitee.[3] Hy is op 29 September 1983 in Johannesburg oorlede.[2]
Skryfwerk
[wysig | wysig bron]Benewens outobiografiese skrywes soos My kwas vertel en W.H. Coetzer 80 gee hy ook die bundel gedigte Pen-sketse/Sketches uit. Hierin verskyn gedigte in Afrikaans en Engels, wat hy met tekeninge illustreer. Die tematiek van die gedigte is hoofsaaklik herinneringe aan gebeure en gewoontes van die outyd. Hy beeld ook sy eie beskouings en leefwêreld uit, soos gedigte oor sy kinders se kleindae en die barbaarsheid van boks.[4][5]
Eerbewyse
[wysig | wysig bron]Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns vereer hom in 1965 met ’n Erepenning vir sy historiese skilderye. Die Laerskool W.H. Coetzer in Klipriviersberg in Johannesburg word in 1952 na hom vernoem en hy ontwerp die skoolwapen. André de Beer behaal in 1969 sy M.A.-graad aan die Universiteit van Pretoria met ’n verhandeling oor Die lewe en werk van die skilder W.H. Coetzer en sy kultuurhistoriese betekenis. Die Laerskool W.H. Coetzer in The Hill, 'n suidelike voorstad van Johannesburg, is na hom genoem. Dis in 1938 gestig.
Publikasies
[wysig | wysig bron]- 1947 My kwas vertel
- 1980 W.H. Coetzer 80
- 1981 Pen-Sketse/Sketches
Bronne
[wysig | wysig bron]Boeke
[wysig | wysig bron]- Coetzer, W.H. “Pen-Sketse / Sketches” CUM-Boeke Roodepoort Eerste uitgawe 1981
- Toerien, Heine: Willem Hermanus Coetzer word 75. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 25, nr. 1, September 1975
Ongepubliseerde dokumente
[wysig | wysig bron]- De Beer, André “Die lewe en werk van die skilder W.H. Coetzer en sy kultuurhistoriese betekenis” M.A.-verhandeling Universiteit van Pretoria November 1969
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Geni: https://www.geni.com/people/Willem-Hermanus-Coetzer/6000000035772357998
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Wall SA Art: http://wallsaart.co.za/artists/willem-hermanus-coetzer/ Geargiveer 5 Januarie 2017 op Wayback Machine
- ↑ Gous, E. “Die Transvaler” 10 Mei 1982
- ↑ Slotow, Mike “Beeld” 22 Februarie 1982