Equus caballus
|
Muitas d'as solucions graficas usatas en ista pachina son diferents á las aconsellatas per as Normas de l'Academia de l'Aragonés, més comunas á Biquipedia. |
| Cavallo | ||||||||||||||||
 Equus caballus, o cavallo domestico | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Equus caballus | ||||||||||||||||
| Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||
O cavallo (G.U.: caballo, Equus caballus (L., 1758)) ye un mamifero domestico d'a família d'ös equidos. Ye un animal herbivoro, de mida regularment gran, con cuello luengo e arquêïato, e pör enjáquias evolutivas con grans adaptacions ta correr en espácios ôbièrtos.
As fembras son ditas euguas ó yeuguas, ös jovenons son ös potros ó lechals, ös jovens pre-adultos purrôgers ó purrôgeras e ös masclos adultos destinatos ta reproducion, ös bartos. A domesticacion d'ös purrugeros t'as fainas de labor s'emprencipa á redol d'a suya cuatrena anyada de vida, e ös animals no están adultos dic'a quinta.
Anatomia
Com'á toz ös ös equidos, tiénen as extremidaz rematatas á un unico dido, á on que ös altros s'han vistos reducitos dic'a desaparicion total con a evolucion. O dido central remata en una firme ungla (o casco) que recôbre cuasi totalment a çaguera falange d'a extremidat, con o semblant d'ixe estrato cornio, l'animal carega tot o suyo peso á l'alto d'a ungla e ta privar-ne d'o dêsgaste, en ös animals que tiban u caregan pesos, se mete una ferradura pös baixo d'era.
A capeça ye bièn gran, con orellas chicotas e una mandibla fuerta e liërga que pör a basê suya liga ös ponderosos musclos maseteros de l'animal, e pör o cabo suyo tien as êncisivas que o cavallo emprega ta redallar a ierba. A denticion completa de l'adulto tien 40 pieças, entre d'as cuals exísten dos caninas muito rudimentárias que nomës que gósan á amanixer en ös masclos.
O tubo digestivo ye mica mës complexo que no en ös carnivoros, encara que no tanto com'á ös remugants. Pör contra que no ös remugants, ös equidos en general, e especialment ös cavallos, tiènen o bôdiello especialment voluminoso (d'entre ös 80 e ös 130 ls. nomës que en o cólon, con 35 ls. mës en o cieco, pör contra d'ös menos de 15 ls. de l'estomago)