(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Escepticismo - Biquipedia, a enciclopedia libre Ir al contenido

Escepticismo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pirrón en una mar embravecita

A corrient esceptica u escepticismo (d'o griego σκέπτομαι, skeptomai) estió una corrient filosofica iniciata por Pirrón d'Elis (360 aC-270 aC). A primera forma d'escepticismo tradicionalment admesa estió o pirronismo. Os primers escepticos, amás d'escepticos u pirronicos, tamién se deciban con o nombre menos habitual de ceticos; iste zaguer termin significa "buscadors que buscan sin de trobar garra cosa".

Encara que bi ha posturas escepticas en muitos periodos d'a historia (dende a primera sofistica dica a postura radicalment critica de Nietzsche, y encara mas entabant), o movimiento conoixito popularment como escepticismo ye formato mas que mas por o suyo fundador Pirrón, por o suyo disciplo Timón, por os platonicos Arcesilau y Carneades y, sieglos dimpués, por Enesidemo y por Sexto Empirico (y atros miembros secundarios d'a escuela).

Os escepticos desconfiaban d'a capacidat d'a razón ta descubrir a verdat, ya que as sensacions ta as que se percibe a realidat nomás amuestran l'apariencia d'as cosas.

As ideyas centrals d'o escepticismo son:

  • No se pueden saber como son as cosas en si mesmas (como mazada, se'n pueden conoixer nomás "as apariencias" que se'n veyen), y lo mas prudent ye abstener-se de formular dengún chuicio, ya que garra cosa ye falsa ni verdadera.
  • No se puet fiar-se d'a razón ya que os suyos conoiximientos se fundamentan en as sensacions.
  • Querer plegar a conoiximientos absolutos ye una fuent d'intranquilidat. A epoché (abstención de chuicio, ye decir, d'opinión y de critica) ye o paso previo a la felicidat y a l'ataraxia.
  • A unica cosa que intresa en a vida, como s'ha dito, ye aconseguir a tranquilidat d'esprito u ataraxia. En iste punto, o escepticismo tien puntos de contacto con o epicureismo y, encara que en menor mesura, con o estoicismo.
  • Tot o externo a l'hombre ye indiferent.
  • Debito a que s'ha de vivir en un mundo d'apariencias, siempre caldrá inclinar-se por o mas probable. (En iste punto, o esceptico Carneades fació una tabla de conoiximientos probables, a on que quereba dar a suya opinión sobre qué feitos tienen una mayor probabilidat, y cuálos una probabilidat menor).

Cal decir, manimenos, que o escepticismo d'o primers escepticos tien poco u muit poco a veyer con o dito escepticismo muderno, u con o escepticismo que predican bels pensadors individuals (como por eixemplo David Hume). Tamién bi ha pensadors que practican un escepticismo moderato, u encluso un escepticismo que sirve de portal a d'atros conoiximientos dogmaticos; por eixemplo, Descartes u Kant.

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]