Ver la fonte de Saxonia-Anhalt

{{rexón}}

[[Ficheru:Bauhaus.JPG|thumb|[[Escuela de la Bauhaus]], [[Patrimoniu de la Humanidá na XE|Patrimoniu de la Humanidá]].]]
[[Ficheru:DomzuMagdeburg.jpg|thumb|[[Magdeburgu]].]]
[[Ficheru:Panom.jpg|thumb|[[Halle (Saxonia-Anhalt)|Halle]].]]
[[Ficheru:Dessau Georgium Mausoleum.jpg|thumb|[[Dessau]].]]
'''Saxonia-Anhalt''' (n'[[Idioma alemán|alemán]]: ''Sachsen-Anhalt'') ye unu de los 16 [[estáu Federáu (Alemaña)|estaos federaos d'Alemaña]]. La so capital ye la ciudá de [[Magdeburgu]].

== Xeografía ==

=== Hidrografía del estáu federáu ===
==== Ríos ====
Los siguientes ríos (o corrientes de mayor o menor caudal) atopar nel territoriu del estáu federáu de Saxonia-Anhalt travesando col so intre tol territoriu o parte d'ésti; los más conocíos (indicando'l so llargor total) son:
{|
|
* [[ríu Elba|Elba]] (1.166 km)
* [[ríu Saale|Saale]] (413 km)
* [[ríu Havel|Havel]] (325 km)
* [[Weißy Elster|Elster Blanco]] (257 km) 
* [[ríu Unstrut|Unstrut]] (192 km)
* [[ríu Ayer|Ayer]] (263 km) 
|
* [[Schwarze Elster|Elster Negru]] (188 km) 
* [[ríu Bode|Bode]] (140 km) 
* [[ríu Mulde|Mulda]] (124 km) 
* [[ríu Ohre|Ohre]] (110 km)
* [[ríu Milde|Milde]]/[[ríu Biese|Biese]]/[[ríu Aland|Aland]] (97 km)
* [[ríu Jeetze|Jeetze]] (73 km)
|}

==== Llagos ====
[[Arendsee (See)|Arendsee]] (511,5 hai), [[Süßer See]] (238 hai), [[Barleber See]] (100 hai)

==== Preses ====
[[Muldestausee]], [[Rappbode-Talsperre]], [[Talsperre Kelbra]], Wippertalsperre

== Historia ==
{{AP|Hestoria de Saxonia-Anhalt|Casa de Ascania}}
[[Ficheru:Coat of arms of Saxony-Anhalt 1947-1952.svg|thumb|Escudu d'armes de Saxonia-Anhalt ente 1946 y 1952.]]
N'abril de 1945 l'[[exércitu d'Estaos Xuníos]] asumió'l control de la mayor parte de la zona oeste y norte de la futura Saxonia-Anhalt. El ''Conseyu de Control de Grupu EE. XX., Alemaña'' (un precursor de la [[Oficina de Gobiernu Militar, Estaos Xuníos|OMGUS]]) nomó a los primeros oficiales non nazis en posiciones destacaes na zona. De manera que [[Erhard Hübener]], llicenciáu polos nazis, foi nomáu de nuevu [[Landeshauptmann#Prussia|Landeshauptmann (gobernador del estáu)]]. A principios de xunetu l'Exércitu d'Estaos Xuníos retirar de l'anterior [[provincia de Saxonia]] prusiana pa faer pasu al [[Exércitu Coloráu]] por que lo tomara como parte de la [[zona d'ocupación soviética]], como s'alcordó nel [[Protocolu de Londres (1944)|Protocolu de Londres]] en 1944.

El 9 de xunetu la [[Alministración Militar Soviética n'Alemaña|SVAG]] soviéticu ordenó la fusión del [[Estáu Llibre de Anhalt]], [[Halle-Merseburg]], la [[Magdeburgu (rexón)|gobernación de Magdeburgu]] (nes sos fronteres d'entós), [[Allstedt]] (antes Turinxa) y dalgunos [[exclave]]s orientales de [[Estáu Llibre de Brunswick|Brunswick]] y [[Saliente (xeografía)|salientes]] ([[Calvörde]] y la parte oriental del anterior distritu de [[Blankenburg (Harz)|Blankenburg]]<ref>La postrera, sicasí, un saliente orixinariamente non asignáu como parte de la zona soviética, foi unilateralmente apurrida polos británicu namái'l 22 de xunetu.</ref>) cola provincia de Saxonia.<ref name="dessau gedenk">[http://www.gedenkkultur-dessau-rosslau.de/1945-1949/chronik1 "1945–1949"], en: [http://www.gedenkkultur-dessau-rosslau.de ''Gedenkkultur Dessau-Roßlau'']. Consultáu'l 16 d'agostu de 2011.</ref> La [[Erfurt (rexón)|gobernación de Erfurt]] primeramente saxona pasara a ser parte de [[Turinxa]].

Pa la dómina temprana veanse los respectivos artículos d'estes entidaes antes de 1945. ''Anhalt'' toma'l so nome del [[castiellu de Anhalt]] cerca de [[Harzgerode]]; l'orixe del nome del castiellu sigue siendo desconocíu.

La SVAG nomó a Hübener como presidente de l'alministración saxona provincial, una función apocayá creada. L'alministración tuvo la so sede n'[[Halle (Saale)|Halle an der Saale]], que se convirtió na capital, tamién del posterior Saxonia-Anhalt hasta 1952. El 3 de setiembre de 1945 la nueva alministración executó les espropiaciones masives inspiraes polos soviéticos, na so mayor parte afectando a les grandes propiedaes, de cutiu d'ascendencia noble.

Con ocasión de la primer (y única) eleición na zona soviética, dexando a los partíos competir de verdá por sedes en parllamentos provinciales y estatales, el 20 d'ochobre de 1946, la provincia de Saxonia foi renombrada como la provincia de Saxonia-Anhalt (''{{lang-de|Provinz Sachsen-Anhalt}}''), tomando en considerancia l'anterior fusión.<ref name="dessau gedenk"/> El 3 d'avientu de 1946 los miembros del nuevu parllamentu provincial escoyó a Hübener el primer [[ministru presidente]] de Saxonia-Anhalt colos votos de la [[Unión Demócrata Cristiana (RDA)|CDU]] y el [[Partíu Lliberal Democráticu d'Alemaña|Partíu Lliberal Democráticu d'Alemaña (LDPD)]]. Asina él convirtióse nel únicu [[gobernador]] na zona soviética, que nun yera un miembru del comunista [[Partíu Socialista Unificáu d'Alemaña|Partíu Socialista Unificáu d'Alemaña (SEI)]]. Yera un gobernador inconveniente pa los gobernantes soviéticos.

Dempués de la decisión aliada oficial d'eslleir el [[Estáu Llibre de Prusia]], que recayera nun llimbu dende'l [[Preußenschlag|golpe prusianu de 1932]], [[Provincies de Prusia|les sos anteriores provincies]], hasta onde entá esistíen, llograron l'estatus d'estáu, asina la provincia remaneció nel ''Estáu de Saxonia-Anhalt'' el 6 d'ochobre de 1947.<ref name="dessau gedenk"/> Pasó a formar parte de la [[República Democrática d'Alemaña]] ([[Alemaña del Este]]) en 1949. Dende 1952 hasta 1990 los estaos alemanes orientales fueron disueltos y el territoriu de Saxonia-Anhalt foi estremáu nos distritos xermanu-orientales d'[[Halle (Bezirk)|Halle]] y [[Magdeburg (Bezirk)|Magdeburg]] sacante'l territoriu alredor de [[Torgau]] taba en [[Leipzig (Bezirk)|Leipzig]]. En 1990, nel cursu de la [[reunificación alemana]], los distritos fueron reintegrados como un estáu. Pero, el territoriu alredor de Torgau nun tornó al estáu y xunióse a [[Saxonia]]. Agora, Torgau ye'l centru del distritu de [[Nordsachsen]] (dende 2008).

En 2015 analizáronse los restos d'una [[Dominios Karsdorf|antigua habitación de Karsdorf]] dataos de principios del Neolíticu (7200 a. C) fueron analizaos; resultó que pertenecía al [[Haplogrupo T ADN-Y|llinaxe T1a-M70 paternu]] y llinaxe maternal H1.<ref>[http://www.marres.education/far-forbears.htm Our Far Forebears (Y-DNA haplogroups )]</ref><ref>[http://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1502/1502.02783.pdf Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe]</ref>

== Organización político-alministrativa ==
=== Antiguos Regierungsbezirke ===
L'estáu federáu de Saxonia-Anhalt componía'l so territoriu en 2003 de trés [[Regierungsbezirk]]y:
* [[Dessau]]
* [[Halle (Saxonia-Anhalt)|Halle]] 
* [[Magdeburgu]]

A empiezos del añu [[2004]] eslleiéronse los Regierungsbezirke.

=== Distritos del Estáu ===
Dende la segunda reforma del estáu de [[2007]] establecióse que'l territoriu del estáu, que se componía de 21 distritos, quedara definitivamente con 11, xunto colos trés ciudaes independientes. 

Dende esta reforma los 11 distritos son:
{|
|
# [[Altmarkkreis Salzwedel]] (SAW)
# [[Anhalt-Bitterfeld]] (ABI)
# [[Burgenlandkreis]] (BLK)
# [[Distritu de Börde|Börde]] (BK)
# [[Distritu de Harz|Harz]] (HZ)
# [[Distritu de Jerichower Land|Jerichower Land]] (JL)
# [[Distritu de Mansfeld-Südharz|Mansfeld-Südharz]] (MSH)
# [[Saalekreis]] (SK)
# [[Salzlandkreis]] (SLK)
# [[Distritu de Stendal|Stendal]] (SDL)
# [[Distritu de Wittenberg|Wittenberg]] (WB)
| width="320px" align="right" |
[[Ficheru:LandkreiseSachsenAnhalt2007.png|250px|thumb|Los distritos a 1 de xunetu de 2007.]]
|}

=== Ciudaes independientes ===
Tien tres ciudaes independientes (''[[Kreisfreie Stadt|kreisfreie Städte]]''):
: [[Dessau|Dessau-Roßlau]] (DE)
: [[Halle (Saale)]] (HAL)
: [[Magdeburgu]] (MD)

''Ver: [[Conceyos de Saxonia-Anhalt|Llista de los conceyos de Saxonia-Anhalt]]''.

=== Grandes ciudaes ===

{| {{tablaguapa}} border="1"
!bgcolor=#dddddd|Ciudá !bgcolor=#dddddd|Distritu !bgcolor=#dddddd|Habitantes<br

/>31 d'avientu de [[2000]]
!bgcolor=#dddddd|Habitantes<br />31 d'avientu de [[2005]]
|-
|[[Magdeburgu]]<ref>{{cita web|url=http://www.halleforum.de/go/28918|títulu=halleforum.de - población: Magdeburgu más grande que Halle (04.11.2010)|}}</ref>
|kreisfrei
| align="right" |231.450
| align="right" |229.126
|-
|[[Halle (Saale)|Halle]]
|kreisfrei
| align="right" |247.736
| align="right" |237.198
|-
|[[Dessau]], dende 2007 Dessau-Roßlau
|kreisfrei
| align="right" |83.153
| align="right" |78.360 
|-
|[[Lutherstadt Wittenberg]]
|[[Distritu de Wittenberg|Wittenberg]]
| align="right" |48.972
| align="right" |46.593
|-
|[[Halberstadt]]
|[[Distritu de Harz|Harz]]
| align="right" |41.417
| align="right" |39.749
|-
|[[Stendal]]
|[[Distritu de Stendal|Stendal]]
| align="right" |39.795
| align="right" |37.137
|-
|[[Merseburg]]
|[[Saalekreis]]
| align="right" |37.127
| align="right" |34.581 
|-
|[[Wernigerode]]
|Harz
| align="right" |35.013
| align="right" |34.169 
|-
|[[Schönebeck (Elbe)|Schönebeck]]
|[[Salzlandkreis]]
| align="right" |36.397
| align="right" |33.823
|-
|[[Bernburg (Saale)|Bernburg]]
|[[Salzlandkreis]]
| align="right" |33.825
| align="right" |31.833
|-
|[[Sangerhausen]]
|[[Distritu de Mansfeld-Südharz|Mansfeld-Südharz]]
| align="right" |25.399
| align="right" |30.621
|-
|[[Köthen (Anhalt)|Köthen]]
|[[Distritu de Anhalt-Bitterfeld|Anhalt-Bitterfeld]]
| align="right" |30.360
| align="right" |30.129
|-
|[[Weißenfels]]
|[[Burgenlandkreis]]
| align="right" |31.946
| align="right" |29.866
|-
|[[Naumburgu (Saale)|Naumburgu]]
|[[Burgenlandkreis]]
| align="right" |30.399
| align="right" |29.627 
|-
|[[Zeitz]]
|[[Burgenlandkreis]]
| align="right" |32.227
| align="right" |28.729
|-
|[[Aschersleben]]
|[[Salzlandkreis]]
| align="right" |27.312
| align="right" |26.112
|-
|[[Wolfen]], dende 2007 Bitterfeld-Wolfen
|Anhalt-Bitterfeld
| align="right" |30.652
| align="right" |24.908 
|-
|[[Burg (Magdeburg)|Burg]]
|[[Distritu de Jerichower Land|Jerichower Land]]
| align="right" |22.951
| align="right" |24.747
|-
|[[Eisleben|Lutherstadt Eisleben]]
|Mansfeld-Südharz
| align="right" |21.062
| align="right" |24.243
|-
|[[Staßfurt]]
|[[Salzlandkreis]]
| align="right" |20.681
| align="right" |23.318 
|-
|[[Quedlinburg]]
|Harz
| align="right" |24.114
| align="right" |22.607 
|-
|[[Salzwedel]]
|[[Altmarkkreis Salzwedel]]
| align="right" |20.349
| align="right" |21.316
|}
<small>Fonte: Statistisches Landesamt Sachsen-Anhalt</small>

=== Rexones ===
* [[Altmark]]
* [[Harz]]
* [[Mansfelder Land]]
* [[Ostfalen]]
* [[Saale-Unstrut-Region]]

== Economía ==

Ente los estaos federaos orientales, Saxonia-Anhalt ye'l que rexistra'l mayor índiz d'inversiones estranxeres direutes. La so crecedera económica básase especialmente na química, sector de gran tradición na rexón. L'Estáu Llibre de Saxonia y la rexón de Halle/Leipzig ta afitándose como centru de la [[bioteunoloxía]] y la [[inxeniería xenética]]. Les [[Acedu acetilsalicílico|aspirinas]] de [[Bayer]] pal mercáu européu producir en [[Bitterfeld]].

Esti estáu, al igual que la mayor parte de l'antigua RDA, vivió una desemeyada progresión económica y la situación ameyoró globalmente. Sicasí, ostenta unu de los niveles de riqueza más baxos del país a pesar de les constantes subvenciones del [[Política d'Alemaña|gobierno federal]] y de la [[Xunión Europea]] (XE).

Na rexón esiste una pequeña [[Vieno d'Alemaña|rexón vinícola]] (de les 13 esistentes n'[[Alemaña]]) en [[Saale-Unstrut]], con una superficie cultivable de 405 hai.

== Cultura ==

El [[Circuitu de Oschersleben]] inaugurar en 1997 y allugó carreres internacionales d'automovilismu, ente elles del [[Deutsche Tourenwagen Masters]], el [[Campeonatu FIA GT]] y el [[Campeonatu Mundial de Turismos]].

El [[Mitteldeutscher BC Weißenfels]] xuega na [[Basketball Bundesliga]] y el [[SC Magdeburg]] na [[Handball Bundesliga]].

Relixones: [[Ilesia evanxélica n'Alemaña]] 15 %,<ref>[http://www.ekd.de/download/kirchenmitglieder_2007.pdf Estadístiques de la Ilesia evanxélica n'Alemaña ''EKD''.]</ref> Ilesia católica 3,5 %.<ref>[http://www.dbk.de/imperia/md/content/kirchlichestatistik/bev-kath-l__nd-2008.pdf Estadístiques de la Ilesia católica]</ref>

== Ver tamién ==
* [[Mulde]]
* [[Discu celeste de Nebra]]
* [[Gastronomía de Saxonia-Anhalt]]
* Personaxes célebres: [[Otto von Bismarck]], [[Georg Philipp Telemann]], [[Kurt Weill]], [[Heinrich Schwabe]] y [[Carl von Clausewitz]].

== Referencies ==
{{llistaref}}

== Enllaces esternos ==
{{commonscat|Saxony-Anhalt|Saxonia-Anhalt}}
* [http://www.sachsen-anhalt.de/ Páxina oficial del gobiernu rexonal]
* [http://www.sachsen-anhalt.tk/ Webportal Saxonia-Anhalt]



{{Tradubot|Saxonia-Anhalt}}

{{Estaos d'Alemaña}}

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Saxonia-Anhalt| ]]
[[Categoría:Zona d'ocupación soviética]]