Beatriz de Castiella (1293–1359)
Beatriz de Castiella | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Vida | |||
| Nacimientu | Toro, 8 de marzu de 1293 | ||
| Nacionalidá |
Corona de Castiella Reinu de Portugal | ||
| Muerte | Lisboa, 25 d'ochobre de 1359 (66 años) | ||
| Sepultura |
Catedral de Lisboa (es)  | ||
| Familia | |||
| Padre | Sancho IV de Castilla | ||
| Madre | María de Molina | ||
| Casada con |
Alfonso IV de Portugal (es) (1309 (Gregorianu) – m. 1357 (Gregorianu))[1] | ||
| Fíos/es |
| ||
| Hermanos/es | |||
| Pueblu |
Casa de Borgoña (es) Casa de Borgoña (es) | ||
| Oficiu | consorte | ||
 | |||
Beatriz de Castiella, (Toru, 1293[1] - Lisboa, 25 d'ochobre de 1359),[2] [2] Infanta de Castiella, fía de los reis Sancho IV y de María de Molina, foi reina consorte de Portugal, ente 1325 y 1357, pol so matrimoniu col rei Alfonso IV.
Biografía
Oríxenes familiares y primeros años
Fía de Sancho IV el Bravo y de María de Molina, la infanta Beatriz tuvo seis #hermano, ente los cualos topábense Fernandu IV de Castiella, ya Isabel, esposa de Jaime II d'Aragón, y duquesa de Bretaña pol so posterior matrimoniu con Juan III de Bretaña).
Cuando Beatriz tenía apenes unos cuatro años d'edá, en 1297 roblóse'l Tratáu de Alcañices ente Castiella y Portugal que ponía fin a les hostilidáes ente dambos reinos y afitaba les fronteres. Suscribieron el tratáu la reina María de Molina en nome del so fíu Fernandu IV, qu'entá yera menor d'edá, y el rei Dionisio I de Portugal. Pa reforzar la paz y aproximamientu de dambos reinos, como parte del alcuerdu, tratáronse los matrimonios de Fernandu IV con una de les fíes del rei portugués, la infanta Constanza de Portugal, según el matrimoniu d'un hermanu de Constanza, l'infante Alfonso, que dempués reinó como Alfonso IV de Portugal, con Beatriz, hermana del rei Fernandu IV; esto ye, los enllaces de dos hermanos, infantes de Portugal, con otros dos hermanos, infantes de Castiella.[4][5]
Nesi mesmu añu, la infanta Beatriz abandonó la corte castellana y treslladóse al reinu vecín onde se crio na corte del rei Dionisio I col so prometíu,[6] l'infante Alfonso, que neses feches tenía alredor de seis años. Alendábase un ambiente de cultura na corte portuguesa yá que el so futuru suegru heredara « del so güelu Alfonsu X de Castiella'l gustu poles lletres, la lliteratura, la poesía en llingua portuguesa y l'arte trovadoresco».[7] Na corte lusitana atopábense dos de los fíos ilexítimos del rei Dionsio que tamién fueron importantes figures nel panorama cultural del reinu lusitanu: Pedro Alfonso de Portugal, conde de Barcelos, poeta y trovador y autor de la Crónica Geral de Espanha de 1344 y el Livro de Linhagens do Conde D. Pedro; y, Alfonso Sánchez, fíu predilectu del rei Dionisio y célebre trovador.[8]
Arres y patrimoniu
Dempués de la firma del tratáu de Alcañices, al so regresu a Portugal el rei Dionisio apurrió a la so futura nuera la carta d'arres qu'incluyíen los señoríos de Évora, Vila Viçosa, Vila Real y Vila Nova de Gaia que xeneraben una renta añal d'unes 6000 llibres de moneda vieya portuguesa.[8][6] Yá dempués del so matrimoniu, estos señoríos fueron amontaos con más propiedaes. En 1321 recibió del so home, qu'entá nun llegara al tronu, Viana do Alentejo; en 1335 donó-y otres heredaes en Santarém; en 1337 en Atalaia; en 1341 una quinta nel términu de Alenquer; en 1350 el prior del monasteriu de San Vicente de Fora donó a la reina la quinta de Melide en Sintra; y más tarde, en 1357 recibió del so fíu, el rei Pedro I, de Portugal, otres propiedaes.[9] Estes fueron Óbidos, Atouguia, Torres Novas, Ourém, Porto de Mós y Chilheiros. N'a la carta de donación el so fíu diz que lo fai «consirando a mujta criaçom que m'a raynha dona briatiz mjinha madre fez y como me foy sempre bien verdadeira amiga em toos meus fectos».
Matrimoniu
El matrimoniu celebró'l 12 de setiembre de 1309.[10] [2] Foi necesariu llograr l'autorización papal pa los matrimonios de los infantes portugueses y castellanos yá que los primeres yeren bisnietos del rei Alfonsu X de Castiella al traviés del so amante, #Mayor Guillén de Guzmán, madre de la reina consorte de Portugal, Beatriz de Castiella, y los infantes castellanos yeren nietos del rei Sabiu. El papa Bonifacio VIII emitió les buldes en 1301 qu'autorizaben dambos enllaces pero,[11] por cuenta de que los novios yeren menores d'edá, el matrimoniu nun se celebró nesi añu y aplazóse hasta 1309 cuando Alfonso tenía dieciocho años y Beatriz dieciséis.[12][13] El matrimoniu foi fértil y tamién paez que foi feliz. Alfonso rompió la tradición de los reis anteriores y nun tuvo nengún fíu fuera de matrimoniu.[lower-alpha 1][lower-alpha 2][lower-alpha 3] De los siete fíos que nacieron, cuatro morrieron na infancia.[13]
Una reina conciliadora
Mientres el so matrimoniu, Beatriz desempeñó un papel relevante —igual que la so suegra, Isabel d'Aragón que la criara dende los cuatro años— nos acontecimientos del reinu y «foi la primer soberana d'orixe estranxeru con un perfectu dominiu de la llingua y de los costumes lusitanes lo que-y facilitó'l desempeñu del so papel de mediadora de conflictos».[16] Sofitó discretamente al so home cuando esti #enfrentar al so padre por causa del so mediu hermanu Alfonso Sánchez. Dempués de ser aclamáu rei en 1325 a la muerte del rei Dionisio I, Alfonso IV que «nun escaecía los odios antiguos» esixó ser reconocíu poles cortes y foi el responsable de mandar a matar al so mediu hermanu Juan Alfonso y del destierru en Castiella del so gran rival, el so otru hermanu'l bastardu Alfonso Sánchez.[17]
Cuando'l so maríu y el so xenru, el rei Alfonso XI se enfrentarón na guerra que tuvo llugar ente 1336-1339, Beatriz #mover a la frontera y foi a Badayoz onde s'atopaba'l rei castellanu pa intentar llegar a un alcuerdu que restableciera la paz ente dambos reinos, anque los sos esfuercios nun fueron granibles.[18]
Tamién en 1338 unvió a los sos embaxadores a la corte del rei Alfonso IV d'Aragón pa reforzar l'alianza ente dambos reinos que fuera debilitada cuando'l so fíu, el futuru Pedro I de Portugal, #negar a casase con Blanca, sobrina del rei aragonés, por cuenta de la so demostrada «debilidá mental (...) y la so incapacidá pal casoriu», matrimoniu que nun llegó a celebrase.[18]
La reina Beatriz y Guillermo de la Garde, arzobispu de Braga, mediaron nel conflictu ente'l so home y el so fíu Pedro dempués del asesinatu d'Inés de Castro.[12] Padre y fíu llegaron a un alcuerdu en 1355 poniendo fin a la discordia que duró cuasi un añu y amenació al reinu con otra guerra civil.[18]
Nel planu relixosu, fundó un hospital en 1329 en Lisboa y dempués col so home'l rei, l'Hospital da Sé p'acoyer venticuatro probes de dambos sexos y dotó a la institución con tou lo necesario pal so desendolque.[19] Nos sos testamentos y codicilios, dexó cuantiosas mandes pa instituciones relixoses, especialmente a los flaires domínicos y de los franciscanos y pidió que fuera soterrada col vezu senciellu d'estos postreros.[20]
Descendencia
Del so matrimoniu con Alfonso IV nacieron los siguientes fíos:
- María (1313-18 de xineru de 1357),[3][21][3] contraxo matrimoniu con Alfonso XI de Castiella,[15] y fueron los padres del futuru Pedro I, llamáu'l Cruel. Por cuenta de los amoríos del so home con Leonor de Guzmán «foi una unión desgraciada dende l'empiezu, contribuyendo para ennegrecer la rellación ente los dos reinos».[22]
- Alfonso (1315-1317), herederu, morrió na infancia.[3] [3] Ta soterráu nel Monasteriu de Santu Domingu en Santarém;[23]
- Dionísio (12 de febreru de 1317), herederu, morrió pocos meses dempués de nacer.[3][lower-alpha 4] Ta soterráu nel Monasteriu de Alcobaça;[23]
- Pedro (8 d'abril de 1320-1367), foi'l primer fíu varón que sobrevivió y asocedió al so padre como Pedro I de Portugal.[3] [3] Cuando finó la so esposa Constanza Manuel en 1345, la so madre, la reina Beatriz fixo cargu de la educación de los dos infantes güérfanos, María y Fernando, que dempués llegó a reinar como Fernandu I de Portugal.[25]
- Isabel (21 d'avientu de 1324[3]-11 de xunetu de 1326), soterrada nel monasteriu de Santa Clara de Coímbra;[15][23]
- Juan (23 de setiembre de 1326-21 de xunu de 1327), soterráu nel Monasteriu de Odivelas;[15]
- Leonor (1328-1348), nació'l mesmu añu en que se casó la so hermana María.[3] Contraxo matrimoniu con Pedro IV d'Aragón y finó un añu dempués del so matrimoniu, víctima de la peste negro.[26] [3]
Muerte y sepultura
La reina Beatriz dio #tres #testamento y un codicilio: el primeru en marzu de 1349; dempués un codicilio n'avientu de 1354; el segundu testamentu en 1357; y el definitivu'l 29 d'avientu de 1358.[27] Finó en Lisboa a los 66 años d'edá'l 25 d'ochobre de 1359, dos años dempués de la muerte del rei Alfonso IV de Portugal y según les sos disposiciones testamentaries, foi soterrada na Catedral de Lisboa al pie de el so difuntu home.[2] Orixinalmente, mientres se construyía la sepultura definitiva, dambos tuvieron soterraos nel coru de la ilesia y nun foi hasta'l reináu de Juan I de Portugal que fueron treslladaos a les nueves sepulturas na capiya mayor de la catedral.[28] Los sos túmulos fueron destruyíos en 1755 cuando la ciudá sufrió un gran terremotu y fueron reemplazaos por otros nel sieglu XVIII.
Los Livros do Cartóiro da Sé, redactaos ente 1710 y 1716, contienen una descripción del enterramientu de Beatriz, paecíu al del so home «con una estatua yacente y figures pequeñes na arca, onde podía lleese Beatriz Portugaliae Regina / Affonsi Quarti Uxor».[29]
Notes
Referencies
- ↑ Identificador de persona en The Peerage: p11345.htm#i113442. Data de consulta: 7 agostu 2020.
- ↑ 2,0 2,1 Rodrigues Oliveira, 2010, p. 217.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Sotto Mayor Pizarro, 1997, p. 201.