Aydin

Aydin
Alministración
País	Turquía
Provincia	provincia d'Aydın
Tipu d'entidá	municipio metropolitano de Turquía (es)
Nome oficial	Aydın (tr)
Nome llocal	Aydın (tr)
Códigu postal	09 000
Xeografía
Coordenaes	37°50′53″N 27°50′43″E / 37.8481°N 27.8453°E
	Aydin Aydin (Turquía)
Superficie	1582 km²
Altitú	65 m
Demografía
Población	259 027 hab. (2022)
Porcentaxe	0% de provincia d'Aydın
Densidá	163,73 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	256
Estaya horaria	UTC+03:00
Llocalidaes hermaniaes	Bugulmá (es) , Le Havre, Montereau-Fault-Yonne y Manchester
	aydin.bel.tr

Aydın, antigua Trales, ye una ciudá, capital de la provincia d'Aydın de Turquía. La so población ye de 141.000 habitantes.

Aydın atopar nel corazón de la parte baxa del ríu Büyük Menderes (n'español, Gran Meandro) hasta'l mar Exéu, una rexón que foi conocida pola so fertilidá y productividá dende l'Antigüedá. Güei, el más conocíu de los cultivos ye'l figu, anque tamién destaquen otros productos agrícoles. Cuenta amás con cierta industria llixero. Na provincia atopen dellos allugamientos históricos conocíos a nivel internacional y centros de turismu. El clima ye templáu pel branu y con temperatures nidies el restu del añu.

Etimoloxía

Conocida na Antigüedá col nome de Trales y, darréu, Güzelhisar, el nome actual de la ciudá provién del beylik turcu de Aydınonğlu, qu'apoderó la zona nel sieglu XIV.

Historia

Antigüedá

Mapa de delles de les ciudaes griegues de Caria y de delles islles del Dodecaneso, onde s'aprecia l'allugamientu de Trales, na zona septentrional del mapa.

Nos testos griegos que se caltienen, el nome de la ciudá apaez como Antea, Evantia o Trales de Caria.^[1] Mientres la dómina seléucida, recibió'l nome de Antioquía (en griegu, Αντιόχεια). Tamién la conoció como Seleucia del Meandro y Erynina.^[2] Mientres los imperios Romanu y Bizantín, conocíase como "Trales" o Traleis, siendo una de les ciudaes más grandes del Exéu na Antigüedá.

Según Estrabón, Trales foi fundada polos argivos y los tralios, una tribu tracia.^[1] El xeógrafu menta'l cultu a Zeus Lariseo, anque n'inscripciones de la ciudá l'epítetu que s'acomuñar a Zeus apaez so la forma «Larasio».^[3] Al igual que'l restu de Lidia y Caria, la ciudá cayó en poder del Imperiu aqueménida. En ganando la Guerra del Peloponeso contra Atenes, Esparta intentó tomar la ciudá a los perses, pero en 334 e.C. , Trales someter a Alexandru Magnu ensin resistencia dalguna, polo que nun sufrió nengún saquéu. El xeneral Antígono caltuvo la ciudá dende 31 e.C. hasta 301 e.C. Tres él, tuvo en poder de los seléucidas hasta 190 e.C. , añu en que cayó en manes del Reinu de Pérgamo. Dende 133 e.C. hasta 129 e.C. , la ciudá sofitó a Aristónico de Pérgamo, pretendiente al tronu de Pérgamo, contra los romanos. Una vegada vencíu, Roma prohibió que la ciudá acuñara moneda.

Mientres ciertu tiempu, Trales foi un conventus de la República romana, anque darréu Éfesu arrampuñólu dicha categoría. Mientres les guerres mitridáticas, la ciudá foi tomada por rebeldes y munchos habitantes romanos fueron asesinaos. Trales sufrió un fuerte terremotu en 26 e.C. ^[4] L'emperador Augusto financió la so reconstrucción dempués de que la ciudá estimára-y el cambéu de nome a Caesarea.

Estrabón describir como una próspera ciudá comercial, nomando dellos residentes conocíos, como Pitodoro de Trales (natural de Nisa) o los oradores Dámaso Escombru y Dionisocles.^[1] Sieglos dempués, nació na ciudá Antemio de Trales, arquiteutu de la ilesia de Santa Sofía de Constantinopla.

Cristianismu

Un obispu de la ilesia de Trales, llamáu Polybius (fl. ca. 105) esta documentáu por aciu una carta d'Ignacio de Antioquía. Oficialmente, la ciudá foi cristianizada, xunto col restu de Caria, pocu dempués de la conversión del emperador Constantín I, momentu en que se confirmó la sede episcopal. Ente los obispos que se sabe qu'esistieron, atópense Heracleon (431), Maximus (451), Uranius (553), Myron (692), Theophylactus (787), Theophanes y Theopistus (dambos del sieglu IX), y Juan (1230). Trales sigue siendo diócesis titular de la Ilesia católica (Tralles in Asia o Trallianus in Asia); el cargu quedó vacante cuando morrió l'últimu obispu en 1974.^[5]

Dómina turca

Tres la batalla de Manzikert en 1071, l'Imperiu bizantín convertir nun caos civil en toa Anatolia. Los seléucidas tomaron Trales ya integrar nel Sultanatu de Rüm. Manuel I Comneno reconquistó la ciudá na segunda metá del sieglu XII. Permaneció en manes bizantines hasta que los turcos conquistar finalmente en 1282.

El beylik de Aydınonğlu foi fundáu en 1307, gobernando les tierres septentrionales del ríu Büyük Menderes hasta Esmirna inclusive. L'Imperiu otomanu tomó'l principáu per primer vegada mientres un curtiu periodu antes de la Batalla d'Angora ente los otomanos y Tamerlán en 1402, y finalmente en 1425. Mientres l'intervalu de tiempu ente dambes conquistes, Tamerlán devolviera la provincia a los fíos Aydın.

Aydın foi'l principal centru alministrativu del vilayato hasta 1850, qu'entendía les zones correspondientes a les actuales provincies d'Aydın y Muğla, según el sur de la provincia d'Esmirna. El distritu o sancak (sistema alministrativu otomanu) d'Aydın corresponder de forma averada cola actual provincia d'Aydın. En 1850, la capital provincial pasó a ser Esmirna, qu'empezara a superar en tamañu a Aydın al convertise nun importante puertu de comerciu internacional, anque'l nome de la provincia siguió siendo "vilayato d'Aydın" hasta la fundación de la República de Turquía.

Nel sieglu XIX, Aydın siguió beneficiándose de la so situación nel centru del valle del ríu y la población aumentó.^[6] Naquella dómina, aparte del figu y l'aceite d'oliva, cultivos tradicionales de la rexón, el algodón ganó importancia gracies a los numberosos inversores europeos que buscaron otros centros de producción mientres la Guerra de Secesión. La primer llinia de ferrocarril del Imperiu otomanu foi construyida pola empresa británica Levant Company y conectaba Aydın con Esmirna. Tenía un llargor de 130 km y foi inaugurada'l 23 de setiembre de 1856.^[7] Entá se caltién la estación orixinal en Aydın.

Ocupación griega

Mientres la Guerra Greco-Turca (1919-1922), produciéronse violentos enfrentamientos en Aydın y la so contorna, especialmente na primer fase de la guerra, mientres la Batalla d'Aydın ente'l 27 de xunu y el 4 de xunetu de 1919. La población civil de la ciudá, tanto turca como griega,^[8] foi bien castigada. Tamién la población xudía de la ciudá, con 3.500 persones en 1917, resultó afeutada.^[9]

La resistencia de los "Efe"

Aydın permaneció en ruines hasta que l'exércitu turcu reconquistar el 7 de setiembre de 1922. Aquellos qu'integraron la resistencia, ente los que s'atopaba'l efe Yörük Ali, esconder nos montes circundantes y dirixeron una guerrilla contra l'exércitu griegu, convirtiéndose n'héroes nacionales. Tres la guerra y la fundación de la República de Turquía, la población griega d'Aydın foi intercambiada colos turcos que vivíen en Grecia por aciu l'alcuerdu de 1923 d'intercambiu de población ente Grecia y Turquía.

Na actualidá

Mientres les últimes décades, Aydın dexó tres la so posición tradicional de productor de productos agrícoles, desenvolviendo una economía diversificada, basada cada vez más nos servicios. Unu de los fechos que lu demuestren foi l'apertura en 1992 de la Universidá Adnan Menderes, que recibió'l nome d'Adnan Menderes, primer ministru turcu mientres la década de los 1950 y fíu predilectu d'Aydın. La economía viose beneficiada pol allugamientu de la ciudá, a tan solo una hora en coche de la mariña. Ello ye que numberosos habitantes d'Aydın tienen cases de veranéu en centros de turismu como Kuşadası, Güzelçamlı y Didim. La construcción d'una autopista de seis carriles ente Aydın y Esmirna, segundu puertu de Turquía, encurtió'l viaxe ente les dos ciudaes a menos d'una hora, y a menos entá al Aeropuertu Adnan Menderes.

Aun así, la ciudá cunta con una producción agrícola importante a nivel nacional ya internacional, na que destaca'l figu, símbolu de la provincia. Gran parte del comerciu del figu xestionar dende la mesma Aydın.

El centru de la ciudá d'Aydın ye pequeñu, con una avenida principal con tiendes y cafeteríes, y estreches cais nos llaterales con naranxales. La población ye abondo tradicional, polo que la vida nocherniega y la cultural ye escasa, anque s'espera que camude cola universidá. Esisten distintos mezquites, institutos, dersane (cursos privaos nos que se preparar a los estudiantes pa los exámenes d'accesu a la universidá) y otros edificios públicos. Al igual que'l restu de les ciudaes de Turquía, Aydın ta creciendo, una y bones la clase media empieza a dexar los pisos de la ciudá pa treslladase a apartamentos o cases meyores nes contornes.

Llugares d'interés

Les mezquites otomanes de Ramazan Paşa, Süleyman Paşa y Cihanoğlu.
La torre y les fortificaciones bizantines que se llevanten sobre la ciudá.
Les ruines romanes (de Trales), qu'inclúin un ximnasiu y un teatru.
La estatua de Yörük Ali, que tuvo que refaese dempués de que se produxeren protestes porque la primer estatua amosaba a la efe ensin bigote.
Muséu d'Aydın, con restos arqueolóxicos, etnográficos y monedes.

Xente notable

Apolonio de Trales (sieglu II e.C. ), escultor griegu.
Antemio de Trales (escontra 474-escontra 534), profesor de xeometría y arquiteutu griegu.

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Estrabón, Xeografía, XIV,1,42.
↑ Hazlit, William (1851). The Classical Gazetteer, páx. 353.
↑ Estrabón, Xeografía: llibros XI-XIV, p.507, nota 126 de Mª Paz de Hoz García-Bellido, Madrid: Gredos (2003), ISBN 84-249-2373-1.
↑ Estrabón, op. cit. XII,8,18.
↑ Páxina de la xerarquía católica (n'inglés)
↑ Según les cifres de 1912, el sancak d'Aydın cuntaba con una población total de 220.000 habitantes, de los que 39.000 a 54.500, según les fontes, yeren griegos. La gran cantidá de población griega débese, al igual qu'en munches otres llocalidaes del oeste d'Anatolia, a la migración económica dende les islles del Exéu o la península griega a los fértiles valles anatolios a principios del sieglu XIX y especialmente mientres la seguna metá. Un informe británicu de 1856 presentáu al Secretariu d'Estáu pa la Guerra describe la rexón d'Aydın de forma emponderadora y afirma que tanto la ciudá como'l valle son dafechu turcos. (testu completu) Informe sobre Esmirna de George Rolleston pal Secretariu d'Estáu pa la Guerra. Seición sobre Aydın, p. 104-108
↑ Mustafa Cavusoglu (Mayu de 2006). «Fast lines take priority in Turkish investment». Railway Gazette International. Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xunu de 2008. Consultáu'l 29 de mayu de 2006.
↑ «Ocupación griega d'Esmirna y los territorios circundantes - Informe de la Comisión Interaliada d'Investigación (mayu-setiembre de 1919)» (inglés). SAM Papers Non. 2/99 (abril de 1999). Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunu de 2007.
↑ «Ensayo sobre la comunidá xudía d'Aydın dende'l periodu de la Tanzimat hasta la República» (turcu). Simposio de Cultura ya Identidá, Istambul. Asociación pa la Investigación Cultural - Universidá de Koç. Archiváu dende l'orixinal, el 4 de mayu de 2007.

The Aegean and Mediterranean Coasts. Turquía: Blue Guide, páx. 353-54. ISBN 030304892.
Talbert, Richard. Barrington Atlas of the Greek and Roman World, páx. 61. ISBN 0-691-03169-X.

Enllaces esternos

[strabo_xiv.1.42-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Estrabón, Xeografía, XIV,1,42.

[2] Hazlit, William (1851). The Classical Gazetteer, páx. 353.

[3] Estrabón, Xeografía: llibros XI-XIV, p.507, nota 126 de Mª Paz de Hoz García-Bellido, Madrid: Gredos (2003), ISBN 84-249-2373-1.

[4] Estrabón, op. cit. XII,8,18.

[5] Páxina de la xerarquía católica (n'inglés)

[6] Según les cifres de 1912, el sancak d'Aydın cuntaba con una población total de 220.000 habitantes, de los que 39.000 a 54.500, según les fontes, yeren griegos. La gran cantidá de población griega débese, al igual qu'en munches otres llocalidaes del oeste d'Anatolia, a la migración económica dende les islles del Exéu o la península griega a los fértiles valles anatolios a principios del sieglu XIX y especialmente mientres la seguna metá. Un informe británicu de 1856 presentáu al Secretariu d'Estáu pa la Guerra describe la rexón d'Aydın de forma emponderadora y afirma que tanto la ciudá como'l valle son dafechu turcos. (testu completu) Informe sobre Esmirna de George Rolleston pal Secretariu d'Estáu pa la Guerra. Seición sobre Aydın, p. 104-108

[7] Mustafa Cavusoglu (Mayu de 2006). «Fast lines take priority in Turkish investment». Railway Gazette International. Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xunu de 2008. Consultáu'l 29 de mayu de 2006.

[8] «Ocupación griega d'Esmirna y los territorios circundantes - Informe de la Comisión Interaliada d'Investigación (mayu-setiembre de 1919)» (inglés). SAM Papers Non. 2/99 (abril de 1999). Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunu de 2007.

[9] «Ensayo sobre la comunidá xudía d'Aydın dende'l periodu de la Tanzimat hasta la República» (turcu). Simposio de Cultura ya Identidá, Istambul. Asociación pa la Investigación Cultural - Universidá de Koç. Archiváu dende l'orixinal, el 4 de mayu de 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]