Qanunilik

Qanunilik və ya leqallıq — dövlət orqanlarının, vəzifəli şəxslərin və vətəndaşların hüquq normalarına və ilk növbədə qanunlara ciddi riayət etdikləri dövlətdə siyasi-hüquqi rejim və ya hüququn real fəaliyyət prinsipi.

Politologiyada leqallıq və legitimlik sinonim terminlərindən istifadə olunur: məsələn, hakimiyyətin qanuniliyi və legitimliyi.

Qanunilik prinsipləri

Qanunilik prinsipləri hüquq sisteminin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinin xarakteri ilə müəyyən edilən ilkin müddəalardır ki, onlar hüquqi göstərişlərin həyata keçirilməsinin əsasını təşkil edir və hüquq münasibətləri subyektlərinin davranışına qoyulan tələblərin əsasıdır.

• Qanunun aliliyi (tabeliyində olan hüquqi akt qanuna zidd olmadıqda normativ hüquqi aktlar sisteminin iyerarxik ahəngdarlığını təmin edir)
• Qanuniliyin vəhdəti (bütün dövlətdə fəaliyyət göstərməsini nəzərdə tutur);
• Qanuniliyin universallığı (onun bütün şəxslərə təsirini nəzərdə tutur);
• Qanunçuluğun məqsədəuyğunluğu (dövlətin və cəmiyyətin qanunda, qanunda ifadə olunan məqsədlərinə nail olunmasına kömək edir);
• Qanun qarşısında bərabərlik (eyni hüquq və azadlıqların verilməsi və bütün vətəndaşlar üçün vahid tələblərin irəli sürülməsi);
• Vətəndaşların əsas hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi (şəxsin ümumbəşəri müdafiəsi və ümumi humanitar dəyərlərin prioritetliyinin təmin edilməsi zərurəti);
• Törədilmiş cinayətə görə cəzanın labüdlüyü (qanuniliyin hüquqi təbiətinin xarakterik xüsusiyyəti);

Qanunçuluq və mədəniyyət əlaqəsi (qanuniyyətin mənəvi mahiyyətini səciyyələndirir; bütün hüquq subyektləri, bütövlükdə ölkə əhalisi tərəfindən hüquqi mədəniyyətin müəyyən səviyyəsinə çatmadan qanunçuluğun lazımi səviyyədə olmasını təmin etmək mümkün deyil).

Qanuniliyin təminatları

Qanunçuluğun təminatları obyektiv şərtlər, subyektiv amillər, habelə qanunçuluq rejimini təmin edən xüsusi vasitələrdir.

Qanuniliyin ümumi təminatları

Qanunçuluğun ümumi təminatları cəmiyyətin həyatında faktiki olaraq inkişaf edən, bu və ya digər dərəcədə qanuni göstərişlərin həyata keçirilməsini təmin edən imkanlardır. Onların arasında hesab olunur:

1. İqtisadi zəmanətlər — bütün digər zəmanətlər üçün əsas təşkil edirlər. İqtisadiyyatda böhran qanunun aliliyinin zəifləməsinə gətirib çıxarır. İqtisadi azadlıq heç də həmişə qanunun aliliyinin möhkəmlənməsinə kömək etmir. Dövlətin vətəndaşlar qarşısında sosial öhdəliklərini yerinə yetirməməsi (əhalinin həssas təbəqələrinə dəstək yoxdur, maaşların kütləvi şəkildə verilməməsi, pulsuz tibbi xidmət sisteminin iflası) nəticəsində qanuna tabelik səviyyəsi aşağı düşür. , təhsil və s.). İşsizlik həm də cinayət üçün “ehtiyatdır”.
2. Siyasi təminatlar — cəmiyyətin siyasi sisteminin işləməsidir. Demokratiya, hakimiyyət bölgüsü, siyasi plüralizm, mətbuat azadlığı legitimliyin siyasi ilkin şərtləridir. Amma ən əsası odur ki, siyasi hüquq və azadlıqlar deklarativ xarakter daşımamalı, həyata keçirilməlidir.
3. Mənəvi zəmanətlər — dünyagörüşü, hüquqi şüur, əhalinin ümumi və hüquqi mədəniyyətinin yüksək səviyyəsi, mənəviyyat, qanunun tələblərinə dərin hörmət, hüquq elminin inkişafıdır.
4. İctimai zəmanətlər — qanun pozuntularına qarşı mübarizə, onu qoruyub saxlamaq və gücləndirmək məqsədilə ictimaiyyət tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərdir (komissiyalar, komitələr, könüllü xalq dəstələri, KİV).

Ədəbiyyat

• Емельянов Б. М., Правкин С. А. Теория государства и права. Ч. 2. М: МИЭМП, 2010. Гл. 23. Законность, правопорядок, общественный порядок.
• Мелехин А. В. Теория государства и права. М.: Маркет ДС, 2007. Раздел 20. Законность и правопорядок
• Морозова Л. А. Теория государства и права. 4-е изд. М.: Эксмо, 2010. Гл. 27. Законность и правопорядок.
• Общая теория права и государства / Под ред. Лазарева В. В. 3-е изд. М.: Юристъ, 2001. Тема 18. Законность и правопорядок
• Основы государства и права / Под ред. О. Е. Кутафина. 7-е изд. М.: Юристъ, 2000. Гл. 5. Законность и правопорядок. Правосознание и правовая культура
• Теория государства и права / Под ред. Алексеева С. С. 3-е изд. М.: Норма, 2005. Гл. 28. Законность и правопорядок
• Фельдман Д. М. Материалы к истории термина «законность» в советском законодательстве // Эдиционная практика и проблемы текстологии. М.: РГГУ, 2006. — С. 120—128.
• Радько Т. Н., Теория государства и права., 2-е изд. М. : Проспект, 2009. Гл. 27. Законность и правопорядок.