Siklooktan

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Siklooktan
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Sistematik adı tsiklooktan
Kimyəvi formulu C₈H₁₆[1]
Molyar kütlə 112,213 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0,8305 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi +13,5 °S
Qaynama nöqtəsi +145 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 292-64-8
PubChem
SMILES C1CCCCCCC1
ChEBI 229287
ChemSpider

Tsiklooktan (oktametilen) — tsikloalkanlar sinfinə aiddir. Kimyəvi formulu — C8H16

Fiziki xassələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tsiklooktan — rəngsiz, kamfora iyli mayedir.

Kimyəvi xassələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vilştetter nar ağacı qabığında olan alkaloid psevdopelletriyerindən tsiklooktatetraen almışdır. Tsiklooktatatetraen asanlıqla birləşmə və oksidləşmə reaksiyalarına girir; o, otaq temperaturunda katalizatorun iştirakı ilə hidrogenlə birləşərək, tsiklooktana çevrilir. Tsiklooktan 150oS-də qaynayır. Halqasinda 8-dən artıq (34-ə qədər) karbon olan birləşmələrdən, böyükhalqalı ketonlar, Rujiçkanın və qismən Tsiqlerin tədqiqatı nəticəsində alınmış və öyrənilmişdir.

Konformasiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
tsiklooktanın konformasiyası

Böyükhalqalı tsiklik ketonların bəzisi təbiətdə tapılır. Onlardan sibetonmuskonu göstərmək olar. Sibeton İranda və Həbəşistanda rast gələn viverra heyvanının vəzilərindən alınır, müşk iyi verir, 32,5oS-də əriyir. 158–160oS-də qaynayır. Muskon, Orta Asiyada və Tibetdə yaşayan erkək kabarqadan alınan müşkün əsas tərkibini təşkil edir. Muskon 142–143oS-də qaynayan, yağabənzər qatı mayedir. Sibet və müşk qədim zamandan məlum olan xoşiyli, qiymətli ətirli maddələrdir.

  • M. Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.
  1. CYCLOOCTANE (ing.).