دوغال چئوره: نوسخهلر آراسینداکی فرق
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[file:Caspi ira.JPG|thumb|300 px|خزر دنیزی]] |
[[file:Caspi ira.JPG|thumb|300 px|خزر دنیزی]] |
||
'''دوغال چئوره''' یا دا '''اطراف موحیط''' |
'''دوغال چئوره''' یا دا '''اطراف موحیط''' — [[اینسان]]<nowiki/>لاری ایحاطه ائدن، اوْنلارلا قارشیلیقلی علاقهده اوْلان [[گونش]] شوالاری، [[سو]]، [[توپراق]]، [[هاوا]] و جانلیلار، آنتروپوگن مادهلر، اشیاءلار و قورغولار نظرده توتولور. اینسان اؤزو ده اطراف موحیطین آیریلماز و چوْخ گۆجلو تأثیره مالیک اوْلان حیصّهسیدیر. |
||
عالیملر اطراف موحیطی طبیعی ([[دوغا|دوغال]]) موحیط و صونعی (مصنوعی) موحیط اوْلاراق ایکی حیصّه یه آییرمیشلار. اینسانلارین همیشه وابسته اوْلدوقلاری موحیط طبیعیدیر. صونعی موحیط ایسه جمعیتین اینکیشافی ایله الاقدر اینسانلارین فعالیّتی نتیجهسینده یارادیلمیشدیر. |
عالیملر اطراف موحیطی طبیعی ([[دوغا|دوغال]]) موحیط و صونعی (مصنوعی) موحیط اوْلاراق ایکی حیصّه یه آییرمیشلار. اینسانلارین همیشه وابسته اوْلدوقلاری موحیط طبیعیدیر. صونعی موحیط ایسه جمعیتین اینکیشافی ایله الاقدر اینسانلارین فعالیّتی نتیجهسینده یارادیلمیشدیر. |
||
خط ۸: | خط ۸: | ||
آرتیق ۲۰-جی عصرین اوْرتالاریندا اکولوژی بحران اؤزونو بیلدیرمهیه باشلادی. بۇ دؤورو، اطراف موحیطین نظارتسیز ایستیسمارینین گت-گده آرتماسی دؤورو کیمی قیمتلهندیرمک اوْلار. |
آرتیق ۲۰-جی عصرین اوْرتالاریندا اکولوژی بحران اؤزونو بیلدیرمهیه باشلادی. بۇ دؤورو، اطراف موحیطین نظارتسیز ایستیسمارینین گت-گده آرتماسی دؤورو کیمی قیمتلهندیرمک اوْلار. |
||
== اطراف موحیطین |
== اطراف موحیطین مونیتورینقی == |
||
''اطراف موحیطین مونیتورینغی'' — طبیعی و آنتروپوگن تاثیرلر نتیجهسینده اطراف موحیطه یاییلان ضررلی قاز، مایع و برک حالداکی توللانتیلارا کمیت و کیفیت جهتدن نظارتین علمی اساسلارلا حیاتا کچیریلمهسی اوْلوب، هاوا، سو، توْرپاق موحیطلرینین وضعیتلرینین قیمتلندیریلمهسی و پروقنوزلاشدیریلماسی آماچ ایله اوْنلارین کیمیوی ترکیبینی، چیرکلهنمه درجهسینی، رادیواکتیو، هیدروبیولوژی خصوصیتلرینی، فیزیکی خاصهلرینی بللی ادن مۆنتظم مۆشاهیده و آراشدیرمالار سیستمیندن عبارتدیر.<ref>[http://www.eco.gov.az/qanunlar/qerarlar/nk/90.doc اطراف موحیطین و طبیعی احتیاطلارین دؤولت مونیتورینقینین آپاریلماسی قایدالاری حاقیندا اساسنامه]</ref> |
''اطراف موحیطین مونیتورینغی'' — طبیعی و آنتروپوگن تاثیرلر نتیجهسینده اطراف موحیطه یاییلان ضررلی قاز، مایع و برک حالداکی توللانتیلارا کمیت و کیفیت جهتدن نظارتین علمی اساسلارلا حیاتا کچیریلمهسی اوْلوب، هاوا، سو، توْرپاق موحیطلرینین وضعیتلرینین قیمتلندیریلمهسی و پروقنوزلاشدیریلماسی آماچ ایله اوْنلارین کیمیوی ترکیبینی، چیرکلهنمه درجهسینی، رادیواکتیو، هیدروبیولوژی خصوصیتلرینی، فیزیکی خاصهلرینی بللی ادن مۆنتظم مۆشاهیده و آراشدیرمالار سیستمیندن عبارتدیر.<ref>[http://www.eco.gov.az/qanunlar/qerarlar/nk/90.doc اطراف موحیطین و طبیعی احتیاطلارین دؤولت مونیتورینقینین آپاریلماسی قایدالاری حاقیندا اساسنامه]</ref> |
||
== "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی == |
== "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی == |
||
حیات دؤورهسینده اینسان و اطراف موحیط دایم حرکتده اوْلان "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی تشکیل ادیر. بئله بیر سیستم داخیلینده اوْلان اینسان هر زامان مینیموم ایکی اساس |
حیات دؤورهسینده اینسان و اطراف موحیط دایم حرکتده اوْلان "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی تشکیل ادیر. بئله بیر سیستم داخیلینده اوْلان اینسان هر زامان مینیموم ایکی اساس مسألهنی حل ائتمهلی اوْلۇر: |
||
* اؤزونون ییئجئکیا، سویا و هاوایا اوْلان تلباتینی تامین ادیر؛ |
* اؤزونون ییئجئکیا، سویا و هاوایا اوْلان تلباتینی تامین ادیر؛ |
||
* مسکونلاشما موحیطی و اینسانلار طرفیندن اؤزونه قارشی نقاتیو تسیرلردن قورونما سیستمی یارادیر و ایستیفاده ادیر. |
* مسکونلاشما موحیطی و اینسانلار طرفیندن اؤزونه قارشی نقاتیو تسیرلردن قورونما سیستمی یارادیر و ایستیفاده ادیر. |
||
اطراف موحیطه خاص اوْلان نقاتیو تاثیرلر |
اطراف موحیطه خاص اوْلان نقاتیو تاثیرلر دۆنیا دوردوقجا مؤوجوددور. بیوسفرده طبیعی نقاتیو تسیرلرین منبعی ایقلیمین دییشمهسی، [[توفان]]لار، [[زلزله]]<nowiki/>لر و س.-دیر. حیات اۇغروندا موباریزه اینسانی بۇ تاثیرلردن قورونما واسطهلرینی آختاریب-تاپماغا و تکمیللشدیرمهیه دایم وادار ادیردی. عصرلر اؤتدوکجه یاشاییش مسکهنی کیمی اولرین یارادیلماسی، اوْددان و دیگر مۆدافیعه واسطهلردن گئنیش ایستیفاده اوْلونماسی، ییئجئک حاضیرلانماسیندا اۆصول و واسطهلرین تکمیللشدیریلمهسی اینسانی طبیعی نقاتیو تسیرلردن قوروماقلا یاناشی اطراف موحیطه ده تأثیر ادیردی. عصرلر بویونجا اینسانین یاشام موحیطی دییشیر، دییشمهیهن نقاتیو تسیرلرین نؤعو و سوییهلری ایدی. ۲۰-جی عصرده [[یر]] اۆزونده [[بیوسفر]]<nowiki/>ین یۆکسک چیرکلهنمهسی زونالاری یاراندی، بۇ ایسه، اؤز نؤوبهسینده قیسماً و حتی تام بؤلگه تنززوله سبب اوْلدو. بۇ کیمی دییشیکلیکلره: |
||
* یر اهالیسی سایینین یۆکسک آرتیم سرعتی (دموقرافیک پارتلاییش) و اوْنون اۇربانیزاسییاسی؛ |
* یر اهالیسی سایینین یۆکسک آرتیم سرعتی (دموقرافیک پارتلاییش) و اوْنون اۇربانیزاسییاسی؛ |
||
* ایستهلاک آرتیمی و انرژی قایناقلرینین تمرکوزلشمهسی؛ |
* ایستهلاک آرتیمی و انرژی قایناقلرینین تمرکوزلشمهسی؛ |
||
* صنایع و کند چیفتلیک (مزرعه) |
* صنایع و کند چیفتلیک (مزرعه) اۆرتیمین (تولیدینین) گرگین اینکیشافی؛ |
||
* نقلیات واسطهلریندن کۆتلوی(توده) ایستیفاده؛ |
* نقلیات واسطهلریندن کۆتلوی (توده) ایستیفاده؛ |
||
* حربی مقصدلره و دیگر پروسسلره خرجلرین آرتیمی سبب اوْلدو.<ref>[http://www.fhn.gov.az/newspaper/?type=view_news&news_id=450 تهلوکهسیز حیات فعالیّتی علمی اساسلار اۆزرینده قۇرولمالیدیر]</ref> |
* حربی مقصدلره و دیگر پروسسلره خرجلرین آرتیمی سبب اوْلدو.<ref>[http://www.fhn.gov.az/newspaper/?type=view_news&news_id=450 تهلوکهسیز حیات فعالیّتی علمی اساسلار اۆزرینده قۇرولمالیدیر]</ref> |
||
== |
== قالری == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
file:Hopetoun falls.jpg |
file:Hopetoun falls.jpg |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
file:Rainbow over Bristol.jpg |
file:Rainbow over Bristol.jpg |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
== قایناقلار == |
|||
<references/> |
|||
== بیرده باخ == |
== بیرده باخ == |
||
* [[اکولوژی]] |
* [[اکولوژی]] |
||
== قایناقلار == |
== قایناقلار == |
||
{{قایناق}} |
{{قایناق}} |
||
<references/> |
<references/> |
||
== اتکیازی == |
== اتکیازی == |
۲۰ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۴۳ نوسخهسی
دوغال چئوره یا دا اطراف موحیط — اینسانلاری ایحاطه ائدن، اوْنلارلا قارشیلیقلی علاقهده اوْلان گونش شوالاری، سو، توپراق، هاوا و جانلیلار، آنتروپوگن مادهلر، اشیاءلار و قورغولار نظرده توتولور. اینسان اؤزو ده اطراف موحیطین آیریلماز و چوْخ گۆجلو تأثیره مالیک اوْلان حیصّهسیدیر.
عالیملر اطراف موحیطی طبیعی (دوغال) موحیط و صونعی (مصنوعی) موحیط اوْلاراق ایکی حیصّه یه آییرمیشلار. اینسانلارین همیشه وابسته اوْلدوقلاری موحیط طبیعیدیر. صونعی موحیط ایسه جمعیتین اینکیشافی ایله الاقدر اینسانلارین فعالیّتی نتیجهسینده یارادیلمیشدیر.
مۆعاصیر بیلیمین کومیی ایله یارادیلمیش ینی چوخسایلی بیتکی و حئیوان تۆرهلری، صونعی دریالار، گؤللر، قوروقلار و س. صونعی موحیطین اوْبیکلریدیر.
آرتیق ۲۰-جی عصرین اوْرتالاریندا اکولوژی بحران اؤزونو بیلدیرمهیه باشلادی. بۇ دؤورو، اطراف موحیطین نظارتسیز ایستیسمارینین گت-گده آرتماسی دؤورو کیمی قیمتلهندیرمک اوْلار.
اطراف موحیطین مونیتورینقی
اطراف موحیطین مونیتورینغی — طبیعی و آنتروپوگن تاثیرلر نتیجهسینده اطراف موحیطه یاییلان ضررلی قاز، مایع و برک حالداکی توللانتیلارا کمیت و کیفیت جهتدن نظارتین علمی اساسلارلا حیاتا کچیریلمهسی اوْلوب، هاوا، سو، توْرپاق موحیطلرینین وضعیتلرینین قیمتلندیریلمهسی و پروقنوزلاشدیریلماسی آماچ ایله اوْنلارین کیمیوی ترکیبینی، چیرکلهنمه درجهسینی، رادیواکتیو، هیدروبیولوژی خصوصیتلرینی، فیزیکی خاصهلرینی بللی ادن مۆنتظم مۆشاهیده و آراشدیرمالار سیستمیندن عبارتدیر.[۱]
"اینسان-اطراف موحیط" سیستمی
حیات دؤورهسینده اینسان و اطراف موحیط دایم حرکتده اوْلان "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی تشکیل ادیر. بئله بیر سیستم داخیلینده اوْلان اینسان هر زامان مینیموم ایکی اساس مسألهنی حل ائتمهلی اوْلۇر:
- اؤزونون ییئجئکیا، سویا و هاوایا اوْلان تلباتینی تامین ادیر؛
- مسکونلاشما موحیطی و اینسانلار طرفیندن اؤزونه قارشی نقاتیو تسیرلردن قورونما سیستمی یارادیر و ایستیفاده ادیر.
اطراف موحیطه خاص اوْلان نقاتیو تاثیرلر دۆنیا دوردوقجا مؤوجوددور. بیوسفرده طبیعی نقاتیو تسیرلرین منبعی ایقلیمین دییشمهسی، توفانلار، زلزلهلر و س.-دیر. حیات اۇغروندا موباریزه اینسانی بۇ تاثیرلردن قورونما واسطهلرینی آختاریب-تاپماغا و تکمیللشدیرمهیه دایم وادار ادیردی. عصرلر اؤتدوکجه یاشاییش مسکهنی کیمی اولرین یارادیلماسی، اوْددان و دیگر مۆدافیعه واسطهلردن گئنیش ایستیفاده اوْلونماسی، ییئجئک حاضیرلانماسیندا اۆصول و واسطهلرین تکمیللشدیریلمهسی اینسانی طبیعی نقاتیو تسیرلردن قوروماقلا یاناشی اطراف موحیطه ده تأثیر ادیردی. عصرلر بویونجا اینسانین یاشام موحیطی دییشیر، دییشمهیهن نقاتیو تسیرلرین نؤعو و سوییهلری ایدی. ۲۰-جی عصرده یر اۆزونده بیوسفرین یۆکسک چیرکلهنمهسی زونالاری یاراندی، بۇ ایسه، اؤز نؤوبهسینده قیسماً و حتی تام بؤلگه تنززوله سبب اوْلدو. بۇ کیمی دییشیکلیکلره:
- یر اهالیسی سایینین یۆکسک آرتیم سرعتی (دموقرافیک پارتلاییش) و اوْنون اۇربانیزاسییاسی؛
- ایستهلاک آرتیمی و انرژی قایناقلرینین تمرکوزلشمهسی؛
- صنایع و کند چیفتلیک (مزرعه) اۆرتیمین (تولیدینین) گرگین اینکیشافی؛
- نقلیات واسطهلریندن کۆتلوی (توده) ایستیفاده؛
- حربی مقصدلره و دیگر پروسسلره خرجلرین آرتیمی سبب اوْلدو.[۲]
قالری
بیرده باخ
قایناقلار