Ярат битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{ТП-Рәсәй|Ярат
 |статус                = ауыл
 |башҡортса исеме       = Ярат
 |төп исеме             =
 |ил                    =
 |герб                  = 
 |флаг                  = 
 |герб киңлеге          = 
 |флаг киңлеге          = 
  |lat_deg = 52 | lat_min = 33 | lat_sec = 58
  |lon_deg = 57 | lon_min = 57 | lon_sec = 50
 |CoordAddon            =  
 |CoordScale            = 
 |ил картаһы            = 
 |регион картаһы        = 
 |район картаһы         = 
 |ил картаһының дәүмәле = 
 |регион картаһының дәүмәле = 
 |район картаһының дәүмәле = 
 |регион төрө           = төбәк
 |регион                = Башҡортостан
 |теҙмәләге регион      = 
 |район төрө            = район
 |район                 = Баймаҡ районы
 |теҙмәләге район       = 
 |урынлашыу төрө        = ауыл советы
 |урынлашыу             = 
 |теҙмәләге урынлашыу   = 
 |эске бүленеү          = 
 |башлыҡ төрө           = 
 |башлыҡ                = 
 |нигеҙ һалыныу         = 
 |беренсе телгә алыу    = 
 |элекке исемдәре       = 
 |статус (башлап)       = 
 |майҙан                = 
 |ТП үҙәгенең бейеклеге = 
 |климат                = 
 |рәсми тел             = 
 |рәсми тел-ref         = 
  |халыҡ                = 613
  |иҫәп алыу йылы       = 2009
  |тығыҙлыҡ             = 
  |агломерация          = 
  |конфессия составы    = 
  |этнохороним          = 
 |ваҡыт бүлкәте          = +5
 |DST                    =
 |почта индексы          = 453658
 |почта индекстары       = 
 |телефон коды           =34751 
 |автомобиль коды        = 02, 102
 |танымлаусы төрө        = 
 |һансал танымлаусы      = 80206859001
 |Commons-тағы категория = 
 |сайт                   = 
 |сайт теле              = 
}}

'''Ярат''' ({{lang-ru|Яратово}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Баймаҡ районы]]ндағы ауыл. XVIII быуат аҙағында нигеҙләнгән<ref name="Баймакский край">{{китап |автор=Ред.составитель А. Багуманов |заглавие=Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание |место=Уфа |издательство=[[Китап (нәшриәт)|Башкирское книжное издательство]] |год=2002|страниц=332|ISBN=5-295-03157-8 111 бит}}</ref>. [[2009]] йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 613 кеше<ref name='белешмә китабы'>[http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304094552/http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls |date=2016-03-04 }}</ref>.
Почта индексы — 453658, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80206859001.

== Исеменең килеп сығышы ==
Ауылға ''Ярат'' исемле тәүге төпләнеүсенең исеме бирелгән<ref name="Баймакский край"></ref>.

== Географик урыны ==
Ауыл [[Һаҡмар (йылға)|Һаҡмар]] йылғаһының уң яҡ ярында, Туҡмаҡ һәм Шарлыбай йылғалары ҡойған урында нигеҙләнгән<ref name="Баймакский край"></ref>.
Район үҙәге [[Баймаҡ (ҡала)|Баймаҡ ҡалаһына]] тиклем 27 км.
Яҡындағы Сибай тимер юл станцияһына тиклем 71 км.

== Тарихы ==
XVIII быуат аҙағында юҡҡа сыҡҡан Ҡарағужа ауылы халҡы Ярат ауылына нигеҙ һала. V ревизия мәғлүмәттәренә ярашлы 23 йортта 87 ир-егет һәм 63 ҡатын-ҡыҙ йәшәй<ref name="Асфандияров">{{Китап:История сёл и деревень Башкортостана|страница =92 }}</ref>. 1816 йылда әлеге ауыл кешеләре яңы ауылдар нигеҙләй: Әхмәр Яратов (уның улдары Йәрмөхәмәт, Буранбай) [[Байыш (Баймаҡ районы)|Байыш]] ауылына күсерелә, Абдулла Яратов (уның улы Мортаза) — [[Үрге Мәмбәт]]кә. Абдулланың башҡа улы Хәлил һәм ейәне Әхмәт Ярат ауылында ҡалалар. 1843 йылғы VIII ревизия йәмғеһе 172 кешене теркәй. Артабан ауыл үҫешмәй, 1859 йылда 140 кеше тәркәлгән, 1885 йылда ауыл халҡының һаны икеләтә кәмей. 1920 йылда әлеге ауылды Үрге Ярат тип атай башлайҙар, унда 183 кеше йәшәй<ref name="Асфандияров"></ref>. 1989 йылда — 564 кеше, 1999 йылда — 619 кеше.
Ярат ауылы халҡының төп шөғөлө — [[малсылыҡ]]. 32 йортта йәшәгән 175 кешегә 266 йылҡы малы, 433 һыйыр, 261 һарыҡ, 79 кәзә тура килә. Шулай уҡ 17 дисәтинә ерҙә 408 бот ярауай иген сәселә<ref name="Асфандияров"></ref>.
1929 йылда ауыл халҡы Карл Маркс исемендәге [[колхоз]]ға берләшәләр<ref name="Баймакский край"></ref>.

== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||516||261||255||50,6||49,4
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
; Милли составы
Ауылда 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы, [[бөрйән]] ырыуы [[башҡорттар]]ы (99 %) йәшәй<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304094552/http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls |date=2016-03-04 }}.</ref>.

== Билдәле кешеләр ==
* Әхмәтов Мөхәмәтхәбиб
* Үҙәнбаев Фәтхислам Әхмәтвәли улы — колхоз бригадиры
* Иссурин Ғүмәр — тракторсы>
* Ишембәтов Ришат Вәкил улы — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған хеҙмәткәре, Баймаҡ мәғариф бүлеге начальнигы
* Сирбаева Сәрхәб Мөхәммәт ҡыҙы — һауынсы, БАССР-ҙың атҡаҙанған малсыһы
* Юнысбаева Әнисә Харис ҡыҙы — һауынсы, БАССР-ҙың атҡаҙанған малсыһы
* [[Насиров Ғиниәт Ғәлиәкбәр улы|Насыров Ғ. Ғ.]] — [[Социалистик Хеҙмәт Геройы]]<ref name="Баймакский край"></ref>.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Ярат мәктәбе]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* {{китап |автор=Ред.составитель А. Багуманов |заглавие=Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание |место=Уфа |издательство=[[Китап (нәшриәт)|Башкирское книжное издательство]] |год=2002|страниц=332|ISBN=5-295-03157-8}}
* Усманова М. Г. Имя отчей земли. Bсторико лингвистическое исследование топонимов бассейна реки Сакмар. — Уфа: Китап, 1994, — 272 стр.. ISBN 5-295-01337-5
* {{БЭ2013|77677}}

== Видеояҙмалар ==
— {{YouTube|6hZDbnYm5Wo|logo=1}} «Ләйсән» бейеу ансамбле (Ярат ауылы)

— [https://vk.com/club23759234?z=video-23759234_159371729] Әхмәтов Мөхәмәтхәбиб

== Әҙәбиәт ==
* Административно-территориальное деление Башкирской АССР (на 1 июня 1952 г.). — [[Китап (нәшриәт)|Башкирское книжное издательство]], Уфа, 1953. C.284
* {{Китап:История сёл и деревень Башкортостана|страница =92 }}
* [https://kitaptar.bashkort.org/storage/books/iVH0prU9PG1vCkam1CLGHljaQSY0QnUJVyc7ck9E.pdf БАШКОРТ АССР-ының ТОПОНИМДӘР ҺҮҘЛЕГЕ]
{{Навигация1
|Портал       = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь  = 
|Викиучебник  = 
|Викицитатник = 
|Викитека     = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды     = 
|Викиновости  = 
|Викисклад    = 
|Метавики     = 
|Проект       = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Баймаҡ районы ауылдары}}
[[Категория:Баймаҡ районы ауылдары]]
[[Категория:Тарихи Башҡортостан ерҙәре топонимикаһы]]
[[Категория:1772 йылда нигеҙләнгән тораҡ пункттар]]
[[Категория:Алфавит буйынса тораҡ пункттары]]
[[Категория:Һаҡмар буйындағы тораҡ пункттар]]