Прагляд зыходнага тэксту старонкі Мельбурн

{{НП
|статус                = Горад 
|беларуская назва      = Мельбурн
|арыгінальная назва    = 
|падначаленне          = 
|краіна                = Аўстралія
|герб                  = 
|сцяг                  =
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = Melbourne Infobox Montage.jpg
|подпіс =
 |lat_dir = S|lat_deg = 37|lat_min = 49|lat_sec = 
 |lon_dir = E|lon_deg = 144|lon_min = 58|lon_sec = 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны =
|памер карты рэгіёна =
|памер карты раёна =
|від рэгіёна = Штат
|рэгіён = Вікторыя
|рэгіён у табліцы = Вікторыя (штат){{!}}Вікторыя
|карта краіны =
|карта рэгіёна =
|карта раёна =
|унутранае дзяленне =
|від главы =
|глава =
|дата заснавання = 1835
|першае згадванне =
|ранейшыя імёны =
|статус з = 1847
|плошча = 8806
|від вышыні =
|клімат = [[умераны клімат|умераны]] [[марскі клімат|марскі]]
|вышыня цэнтра НП =
|афіцыйная мова =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва =
|год перапісу = 
|шчыльнасць = 432
|нацыянальны склад =
|канфесійны склад =
|часавы пояс =
|DST =
|тэлефонны код =
|паштовы індэкс =
|паштовыя індэксы =
|аўтамабільны код =
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|катэгорыя ў Commons = Melbourne
|сайт = http://melbourne.vic.gov.au/
|мова сайта = en
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
}}
'''Ме́льбурн''' ({{lang-en|Melbourne}} /{{IPA|ˈmɛlbə(r)n}}/, мясцовае маўленне таксама [{{IPA|ˈmælbən, -bn̩}}]) — другі па велічыні горад у [[Аўстралія|Аўстраліі]], цэнтр [[Вікторыя (штат)|штата Вікторыя]], якая размясцілася вакол [[заліў Порт-Філіп|заліва Порт-Філіп]]. Колькасць насельніцтва з прыгарадамі складае каля 3,8 мільёна чалавек (па ацэнках на [[2007]])<ref name="2007pop">{{cite web
 | url           = http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Lookup/3218.0Main%20Features32006-07?opendocument&tabname=Summary&prodno=3218.0&issue=2006-07&num=&view=#133428242927994956991334282429279950
 | title         = Regional Population Growth, Australia, 2006-07.
 | publisher     = Australian Bureau of Statistics
 | accessdate    = 2010-02-08
 | lang          = en
}}</ref>.

Горад лічыцца адным з асноўных камерцыйных, прамысловых і культурных цэнтраў [[Аўстралія|Аўстраліі]]. Мельбурн таксама часта завуць ''«спартыўнай і культурнай сталіцай»'' краіны, бо ў ім праходзяць шматлікія спартыўныя і культурныя падзеі ў жыцці [[Аўстралія|Аўстраліі]]<ref name="cgquote">{{cite web
 |url         = http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/commonwealthgames/
 |title       = Commonwealth Games Melbourne 2006
 |publisher   = Australian Government. Culture and Recreation Portal
 |accessdate  = 2010-02-08
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/66WUsWPIM?url=http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/commonwealth-games-2006
 |archivedate = 29 сакавіка 2012
 |url-status     = dead
}}</ref>. Горад знакаміты сваім спалучэннем [[Віктарыянская архітэктура|віктарыянскай]] і сучаснай [[Архітэктура|архітэктуры]], шматлікімі паркамі і садамі, шматаблічным і шматнацыянальным насельніцтвам. У [[1956]] годзе Мельбурн прымаў [[Летнія Алімпійскія гульні 1956|летнія Алімпійскія гульні]], а ў [[2006]] годзе — [[Гульні Садружнасці]]<ref name="cgquote" />. У [[1981]] годзе праходзіла сустрэча кіраўнікоў дзяржаў [[Садружнасць нацый|Брытанскай Садружнасці нацый]], а ў 2006 годзе — саміт [[Вялікая індустрыяльная дваццатка|G20]], у якім прынялі ўдзел кіраўнікі дзевятнаццаці найбольш развітых краін.

Мельбурн быў заснаваны вольнымі пасяленцамі ў [[1835]] годзе як сельскагаспадарчае паселішча на беразе ракі [[Яра|Яры]] (гэта адбылося праз 47 гадоў пасля з’яўлення першага еўрапейскага паселішча ў [[Аўстралія|Аўстраліі]])<ref name="settlement">{{cite web
 |last        = City of Melbourne.
 |url         = http://www.melbourne.vic.gov.au/info.cfm?top=52&pg=703
 |title       = Settlement – foundation and surveying.
 |publisher   = City of Melbourne
 |accessdate  = 2010-02-08
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20090116054250/http://www.melbourne.vic.gov.au/info.cfm?top=52&pg=703
 |archivedate = 16 студзеня 2009
 |url-status     = dead
}}</ref>. Дзякуючы [[Залатая ліхаманка ў Вікторыі|залатой ліхаманцы]] ў [[Вікторыя (штат)|Вікторыі]] горад хутка ператварыўся ў [[Метраполія, цэнтр агламерацыі|метраполію]] і стаў да [[1865]] года самым буйным і найважнейшым горадам [[Аўстралія|Аўстраліі]]<ref name="largeby1865">{{cite web
 | last          = Fassa
 | first         = James Jupp.
 | url           = http://www.atse.org.au/index.php?sectionid=289
 | title         = The Snowy Mountains Scheme and Multicultural Australia.
 | publisher     = Australian Academy of Technological Sciences and Engineering.
 | accessdate    = 2010-02-08
 | lang          = en
}}</ref>. Але ўжо напачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] ён саступіў пальму першынства [[Сідней|Сіднею]]<ref name="overtake">{{cite web
 | last          = Lee
 | first         = Robert.
 | url           = http://www.environment.gov.au/heritage/ahc/publications/commission/books/linking-a-nation/chapter-6.html
 | title         = Linking a Nation: Australia's Transport and Communications 1788 - 1970.
 | publisher     = Australian Government. Australian Heritage Council.
 | accessdate    = 2010-02-08
 | lang          = en
}}</ref>.

У перыяд з [[1901]] года, калі была ўтворана [[Аўстралія|Федэрацыя Аўстраліі]], і да [[1927]] года, калі сталіцай дзяржавы стаў горад [[Канбера]], у Мельбурне размяшчаліся аўстралійскія ўрадавыя ўстановы<ref name="capital_city">{{cite web
 |last        = Otto
 |first       = Kristin.
 |url         = http://uninews.unimelb.edu.au/articleid_4332.html
 |title       = When Melbourne was Australia’s capital city.
 |publisher   = The University of Melbourne/
 |accessdate  = 2010-02-08
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20070626135624/http://uninews.unimelb.edu.au/articleid_4332.html
 |archivedate = 26 чэрвеня 2007
 |url-status     = dead
}}</ref>.

== Адукацыя і культура ==
[[Файл:Federation Square (SBS Building).jpg|thumb|200px|Комплекс будынкаў на плошчы Федэрацыі — выдатны прыклад сучаснай архітэктуры]]
[[Файл:Melbourne Princess Theatre Feb 2013.jpg|left|thumb|200px|Будынак тэатра Прынцэс-Сіэтэ]]
Мельбурн — культурная і спартыўная сталіца [[Аўстралія|Аўстраліі]]. У горадзе праводзіцца вялікая колькасць штогадовых культурных мерапрыемстваў, тут размешчаны шматлікія найбуйнейшыя аўстралійскія музеі і выстаўкі. Унікальная і мясцовая [[архітэктура]].

Музычная культура мае глыбокія карані ў горадзе. Шматлікія вядомыя аўстралійскія музыканты з’яўляюцца выхадцамі з Мельбурна. У апошнія гады горад набыў папулярнасць у свеце як адзін з асноўных цэнтраў [[стрыт-арт]]а. Гэты від сучаснага гарадскога мастацтва стаў папулярны ў Мельбурне настолькі, што гэта знайшло адлюстраванне ў даведніках. Горад лічыцца адным з асноўных сусветных цэнтраў [[Віктарыянская архітэктура|віктарыянскай архітэктуры]] ([[1837]]—[[1901]]), у якім захавалася вялікая колькасць будынкаў гэтага стылю. Архітэктурнае аблічча горада таксама не магчыма ўявіць без выдатных узораў сучаснай [[Архітэктура|архітэктуры]], якія з’явіліся ў Мельбурне пачынаючы з сярэдзіны [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]].

Тэатральнае жыццё ў Мельбурне вельмі разнастайнае. Горад з’яўляецца домам для [[Нацыянальны балет Аўстраліі|Нацыянальнага балета Аўстраліі]]. [[Каралеўскі мельбурнскі філарманічны аркестр]] быў заснаваны ў горадзе ў [[1853]] годзе і з’яўляецца найстарэйшым прафесійным аркестрам [[Аўстралія|Аўстраліі]] і адзіным, якія носяць званне «Каралеўскі». У Мельбурне размешчана больш [[тэатр]]аў, чым у любым іншым горадзе [[Аўстралія|Аўстраліі]]. Таксама горад з’яўляецца асноўным цэнтрам аўстралійскай моды. Тут штогод праходзіць [[Мельбурнскі фестываль моды]]. У горадзе працуе [[Мельбурнскі ўніверсітэт]], [[Тэхналагічны ўніверсітэт імя Дж. Суінберна]].

== Сродкі масавай інфармацыі ==
Найбуйнейшымі [[газета]]мі Мельбурна з’яўляюцца ''[[Herald Sun]]'', прыналежная [[Руперт Мёрдак|Руперту Мёрдаку]], і ''[[The Age, Мельбурн|The Age]]'', што належыць кампаніі ''[[Fairfax]]'', а таксама вячэрні [[таблоід]] ''[[mX, Мельбурн|mX]]'', які таксама выпускае [[Руперт Мёрдак|Мёрдак]]. Агульнанацыянальная газета ''[[The Australian]]'' выходзіць у Мельбурне ў выглядзе спецяльнага выпуску для [[Вікторыя (штат)|Вікторыі]]. Гэта газета таксама прыналежыць [[Руперт Мёрдак|Мёрдаку]]. Мёрдак Ньюс Груп выпускае некалькі штотыдневых часопісаў і валодае больш за 50 % акцый Fairfax, такім чынам, усе штодзенныя газеты, якія выходзяць у Мельбурне, уваходзяць у імперыю [[Руперт Мёрдак|Мёрдака]]. Самая буйная ў [[Аўстралія|Аўстраліі]] муніцыпальная медыякампанія — ''Leader Newspapers'' — выпускае 33 мясцовых штотыднёвыя [[газета|газеты]], якія асвятляюць праблемы раёнаў і муніцыпалітэтаў Мельбурна.

У Мельбурне выходзяць у эфір тры камерцыйных тэлеканала: ''Seven'', ''Nine'' і ''Ten'', а таксама тры грамадскіх: ''ABC'', ''SBS'' і муніцыпальны канал ''C31''. У Мельбурне вяшчаюць вялікая колькасць радыёстанцый, якія галоўным чынам належаць тром асноўным сеткам горада: ''DMG Radio Australia'', ''Austereo'' і ''Southern Cross Broadcasting''.

== Турызм ==
[[Турызм]] з’яўляецца найважнейшай складальнікам эканомікі Мельбурна. Па даных на [[2004]] год горад наведала 7,6 мільёнаў аўстралійскіх [[турыст]]аў і 1,88 мільёнаў [[турыст]]аў з-за мяжы<ref>{{cite web
|url=http://www.dpc.vic.gov.au/domino/Web_Notes/newmedia.nsf/bc348d5912436a9cca256cfc0082d800/55b1f13cef7b139cca256ed80081ebd6!OpenDocument
|title=MELBOURNE AIRPORT PASSENGER FIGURES STRONGEST ON RECORD
|work=Media Release: MINISTER FOR TOURISM
|date=21 July 2004
|publisher=www.dpc.vic.gov.au
|accessdate=2008-07-18
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080502173159/http://www.dpc.vic.gov.au/domino/Web_Notes/newmedia.nsf/bc348d5912436a9cca256cfc0082d800/55b1f13cef7b139cca256ed80081ebd6%21OpenDocument
|archivedate=2 мая 2008
|url-status=dead
}}</ref>. Благодаря проведению в городе большого количества спортивных соревнований международного уровня здесь широко распространён спортивный туризм<ref>{{cite web
|url=http://www.theage.com.au/news/news/now-sydney-loses-its-tourism-ascendancy/2008/05/16/1211049134065.html?page=fullpage#contentSwap1
|title=Now Sydney loses its tourism ascendancy
|work=The Age
|date=19 May 2008
|publisher=theage.com.au
|accessdate=2008-07-18
}}</ref>. Сярод [[турыст]]ов, якія наведваюць горад, значную частку складаюць маладыя людзі, якія вандруюць як [[бэкпекер]]ы. Дзякуючы правядзенню ў горадзе вялікай колькасці спартыўных спаборніцтваў міжнароднага ўзроўня тут шырока распаўсюджаны [[спартыўны турызм]]. У [[2008]] годзе Мельбурн упершыню абагнаў [[Сідней]] па такім паказчыку, як колькасць грошай, патрачаная ў горадзе аўстралійскімі турыстамі<ref>[http://www.theage.com.au/news/news/now-sydney-loses-its-tourism-ascendancy/2008/05/16/1211049134065.html?page=fullpage Now Sydney loses its tourism ascendancy — News — Travel — theage.com.au<!-- Bot generated title -->]</ref>

=== Асноўныя славутасці ===
[[Файл:Melbourne Royal Exhibition - East Buildings.jpg|thumb|200px|Каралеўскі выставачны цэнтр]]
[[Файл:Melbourne Capt Cooks Cottage - outer00.jpg|thumb|200px|Катэдж капітана Джэймса Кука]]
[[Файл:Yarra River.jpg|thumb|200px|Выгляд на паўднёвы бераг ракі [[Яра|Яры]] і небаскроб Эўрэка-Таўэр]]
* [[Дзяржаўная бібліятэка штата Вікторыя, Мельбурн|Дзяржаўная бібліятэка Вікторыі]] — адна з найбуйнейшых бібліятэк у [[Аўстралія|Аўстраліі]]. Будынак бібліятэкі ўяўляе сабой выдатны прыклад каланіяльнага [[класіцызм]]у. З’яўляецца не толькі кніжным сховішчам, але адначасова важным ачагом культурнага жыцця горада. Тут праходзяць шматлікія выстаўкі, канферэнцыі, сустрэчы з пісьменнікамі.
* [[Вакзал Фліндэрс-Стрыт Стэйшн, Мельбурн|Будынак вакзала Фліндэрс-Стрыт Стэйшн]] — будынак вакзала, які размяшчаецца ў самым цэнтры горада, з’яўляецца своеасаблівай візітнай карткай горада. Яго выяву можна пабачыць на шматлікіх плакатах, паштоўках і значках, прысвечаных Мельбурну. Вакзал з’яўляецца найстарэйшай чыгуначнай станцыяй у Аўстраліі, у наш час лічыцца помнікам архітэктуры і знаходзіцца пад аховай урада Вікторыі.
* [[Будынак Парламента штата Вікторыя, Мельбурн|Будынак Парламента Вікторыі]] — адзін з выдатных узораў грамадзянскай архітэктуры не толькі ў [[Аўстралія|Аўстраліі]], але і ў свеце. У гэтым будынку ў перыяд з [[1901]] па [[1927]] гады размяшчаўся Федэральны [[Парламент Аўстраліі]].
* [[Каралеўскі выставачны цэнтр і Карлтанскія сады (Мельбурн)|Каралеўскі выставачны цэнтр]] — будынак размяшчаецца ў парку Карлтан-Гардэн, пабудаваны ў [[1880]] годзе. Выдатны прыклад [[Віктарыянская архітэктура|Віктарыянскай архітэктуры]]. Будынак першым у [[Аўстралія|Аўстраліі]] атрымала статус [[Сусветная спадчына|Сусветнай Спадчыны]] [[ЮНЕСКА]]. У гэтым будынку праходзіла першае паседжанне [[Парламент Аўстраліі|Аўстралійскага парламента]] [[9 мая]] [[1901]] года, на якім была абвешчана незалежнасць [[Аўстралія|Аўстраліі]].
* [[Катэдж капітана Джэймса Кука]] — невялікі каменны катэдж, які належаў у мінулым сям’і капітана [[Джэймс Кук|Джэймса Кука]], перанесены ў Мельбурн з [[Англія|Англіі]] ў першай палове [[XX стагоддзе|XX-га]] стагоддзя. Гэты будынак з’яўляецца нацыянальнай святыняй [[Аўстралія|Аўстраліі]] і найважнейшай турыстычнай славутасцю горада.
* [[Краўн Казіно, Мельбурн|Краўн Казіно]]
* [[Акварыўм, Мельбурн|Мельбурнскі акварыўм]] — размешчаны ў самым цэнтры горада, на беразе ракі [[Яра]]. Валодае цікавай калекцыяй марскога і рачнога жыцця [[Аўстралія|Аўстраліі]], а таксама сумежных частак сусветнага акіяна.
* [[Мельбурнскі музей]] — найбуйнейшы музей у [[Паўднёвае паўшар’е|Паўднёвым паўшар’і]]. Экспазіцыі музея прысвечаны гісторыі [[Аўстралія|Аўстраліі]], штата [[Вікторыя (штат)|Вікторыя]] і непасрэдна горада Мельбурн. Будынак музея ўяўляе сабой цікавы экзэмпляр сучаснай архітэктуры. Апроч музейных экспазіцый, у будынку размешчаны глядзельная зала, тэатр, кінатэатр [[IMAX]].
* [[Манумент памяці, Мельбурн|Манумент памяці]] — адзін з найбуйнейшых у [[Аўстралія|Аўстраліі]] помнікаў воінам, удзельнікам усіх ваенных канфліктаў, у якіх брала ўдзел краіна. У якасці ідэі праекта асноўнага будынка выкарыстаны легендарны [[Маўзалей у Галікарнасе|Маўзалей у Гелікарнасе]], адно з [[сем цудаў свету|сямі цудаў свету]].
* [[Музей Іміграцыі, Мельбурн|Музей іміграцыі]]
* [[Набярэжная Яры]]
* [[Нацыянальная галерэя Вікторыі]]
* [[Плошча Федэрацыі (Мельбурн)|Плошча Федэрацыі]] — адно з асноўных месцаў грамадскіх сходаў і мерапрыемстваў у цэнтральнай частцы горада. Знакамітая сваёй сучаснай і шмат у чым супярэчлівай архітэктурай. Тут размяшчаюцца шматлікія выставачныя памяшканні, кінатэатры, рэстараны, кафэ, бары. Вялікая адкрытая прастора плошчы злучае паміж сабой цэнтральную частку Мельбурна, набярэжную [[Яра|Яры]] і сумежныя паркі.
* [[Рыялта Таўэр, Мельбурн|Рыялта Таўэр]] — адзін з самых высокіх будынкаў у горадзе і ў [[Аўстралія|Аўстраліі]]. На 55 паверсе будынка, на вышыні 234 метра, размяшчаецца назіральная пляцоўка, якая лічыцца адной з асноўных славутасцяў Мельбурна.
* [[Рынак каралевы Вікторыі]] — найстарэйшы рынак размешчаны ў непасрэднай блізкасці ад цэнтра горада. Нараўне з чыста камерцыйным значэннем, мае важнае гістарычнае і турыстычнае значэнні. З’яўляецца адным з самых наведвальных месцаў горада.
* [[Сабор Святога Паўла, Мельбурн|Сабор Святога Паўла]] — галоўны англіканскі сабор Мельбурна. Знаходзіцца ў самым цэнтры горада, утворачы архітэктурную вось цэнтральнай часткі Мельбурна. Знакаміты сваім [[арган]]ам і самым высокім шпілем, сярод [[Англіканская царква|англіканскіх цэркваў]], па-за межамі [[Англія|Англіі]].
* [[Сабор Святога Патрыка, Мельбурн|Сабор Святога Патрыка]] — найбуйнейшы [[Рымска-каталіцкая царква|каталіцкі]] сабор у горадзе. Уяўляе сабой выдатны прыклад [[Псеўдаготыка|неагатычнага стылю]]. Сабор з’яўляецца найбуйнейшым царкоўным збудаваннем пабудаваным у свеце ў [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзі]].
* [[Цэнтр мастацтваў Мельбурна]]
* [[Eureka Tower|Эурека Тауэр]]

[[Файл:Melbourne Docklands - Yarras Edge - marina panorama.jpg|center|thumb|800px|Выгляд на начны Мельбурн з боку новага раёна Доклендс]]
[[Файл:Melbourne 1.jpg|thumb|center|640px|Панарама Мельбурна]]

== Вядомыя асобы ==
* [[Ліза Джэрард]]
* [[Кейт Бланшэт]]
* [[Крыс Хемсварт]]
* [[Ізабель Лукас]]
* [[Кайлі Міноўг]]
* [[Бен Сайманс]] — баскетбаліст

== Гл. таксама ==
* [[Вежа Эўрыка]]
* [[Мельбурнскі музей]]
* [[Нацыянальная галерэя Вікторыі]]
* [[Плошча Федэрацыі (Мельбурн)|Плошча Федэрацыі]]
* [[План Ходла]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Сталічныя гарады Аўстраліі}}
{{Сталіцы летніх Алімпіяд}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Мельбурн| ]]
[[Катэгорыя:Былыя сталіцы]]
[[Катэгорыя:Гарады Вікторыі]]