Эрнст Жалезны

Эрнст Жалезны
ням.: Ernst der Eiserne
Нараджэнне	1377 Брук-ан-дэр-Мур[d], Bruck-Mürzzuschlag District[d], Штырыя
Смерць	10 чэрвеня 1424 Брук-ан-дэр-Мур[d], Bruck-Mürzzuschlag District[d], Штырыя
Месца пахавання	Rein Abbey[d]
Род	Габсбургі
Бацька	Леапольд III
Маці	Вірыдзіс Вісконці
Жонка	Margaret of Pomerania, Duchess of Austria[d] і Цымбурга Мазавецкая[d]
Дзеці	Фрыдрых III Габсбург, Маргарыта Аўстрыйская, Albert VI, Archduke of Austria[d], Catherine of Austria[d], Alexander von Habsburg[d], Rudolf von Habsburg[d], Leopold von Habsburg[d], Ernst II von Habsburg[d] і Anna von Habsburg[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эрнст Жалезны

Эрнст Жалезны (ням.: Ernst der Eiserne; 1377, Брук-ан-дэр-Мур — 10 чэрвеня 1424, там жа) — герцаг Унутранай Аўстрыі ў 1402—1424 гадах з Леапальдзінскай лініі дынастыі Габсбургаў. Эрнст быў трэцім сынам аўстрыйскага герцага Леапольда III і Вірыдзіс Вісконці, дачкі Бернабо Вісконці, кіраўніка Мілана.

Біяграфія

Пасля гібелі бацькі ў бітве пры Земпаху ў 1386 годзе Эрнст знаходзіўся пад апекай свайго дзядзькі Альбрэхта III, герцага Аўстрыі, а ў 1401 годзе суправаджаў германскага караля Рупрэхта ў яго кампаніях у Італіі. У 1402 годзе Эрнст быў прызнаны сваімі старэйшымі братамі Вільгельмам і Леапольдам IV у якасці герцага Штырыі.

Пасля смерці старэйшага брата, герцага Вільгельма, у 1406 годзе астатнія сыны Леапольда III падзялілі паміж сабой спадчынныя ўладанні: старэйшы Леапольд IV атрымаў Пярэднюю Аўстрыю, Карынтыю, Крайну і апеку над юным герцагам Аўстрыі Альбрэхтам V; Эрнст — Штырыю, а малодшы Фрыдрых IV — Ціроль. Аднак ужо ў наступным годзе ўспыхнуў канфлікт паміж Эрнстам і Леапольдам IV за кантроль над Венай. У гэтым сутыкненні Эрнста падтрымалі гарадскія вярхі і купецкія гільдыі аўстрыйскай сталіцы, тады як за Леапольда IV стаялі цэхі. Нягледзячы на пэўныя поспехі ў вайне супраць Леапольда, у 1409 годзе Эрнст быў вымушаны саступіць старэйшаму брату і пакінуць прэтэнзіі на Вену.

Пасля смерці Леапольда IV у 1411 годзе Эрнст, як старэйшы ў родзе, стаў главой Габсбургскага дому. Землі Аўстрыйскай манархіі былі зноў падзелены: Альбрэхту V пакінута ўласна Аўстрыя, Фрыдрых IV у дадатак да Ціроля атрымаў Пярэднюю Аўстрыю, а Эрнст стаў кіраўніком Штырыі, Карынтыі, Крайны, а таксама Трыеста і ленаў у Фрыўлі і Істрыі (усё разам — Унутраная Аўстрыя). Гэты падзел паклаў пачатак фарміраванню Штырыйскай (спадчыннікі Эрнста) і Цірольскай галін (нашчадкі Фрыдрыха IV) дому Габсбургаў.

Эрнст Жалезны быў апошнім кіраўніком Карынтыі, якія каранаваўся ў 1414 годзе паводле старажытнага славенскага абраду на Гаспасвецкім полі. Ён таксама першым з Габсбургаў стаў выкарыстоўваць тытул эрцгерцага, які быў уведзены Рудольфам IV у 1358 годзе, але з таго часу не ўжываўся з-за супраціўлення імператараў Свяшчэннай Рымскай імперыі.

З 1412 года Эрнст знаходзіўся ў бесперапынным канфлікце з імператарам Жыгімонтам. Калі ў 1417 годзе яго брат Фрыдрых IV быў пазбаўлены сваіх уладанняў імператарам, Эрнст спачатку паспрабаваў сам замацавацца ў Ціролі, але потым, дамовіўшыся з братам, узначаліў аўстрыйска-цірольскія войскі, якія далі адпор спробам імператара захапіць уладу ва ўладаннях Фрыдрыха.

Ад Эрнста Жалезнага вядуць сваё паходжанне ўсе наступныя імператары Свяшчэннай Рымскай і Аўстрыйскай імперый з дынастыі Габсбургаў.

Шлюб і дзеці

• (1392) Маргарыта Памеранская (1366—1410), дачка Багуслава V, герцага Памераніі
• (1412) Зімбург Мазавійская (1394—1429), дачка Земавіта IV, князя Плоцкага і Куяўскага

Фрыдрых V (1415—1493), герцаг Аўстрыі і імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (як Фрыдрых III)

Маргарыта (1416/1417—1486), у шлюбе (1431) з Фрыдрыхам II Пакорлівым, курфюрстам Саксонскім

Альбрэхт VI (1418—1463), эрцгерцаг Аўстрыі

Аляксандра (1420)

Рудольф (пам. 1423)

Леапольд (пам. 1424)

Эрнст II (пам. 1432)

Катарына (1424—1493), у шлюбе (1447) з Карлам I, маркграфам Бадэнскім

Ганна (пам. 1429)

Літаратура

• Митрофанов, П. История Австрии с древнейших времён до 1792 г. — М., 2003
• Пристер, Е. Краткая история Австрии. — М., 1952
• Шимов, Я. Австро-Венгерская империя. — М., 2003

Папярэднік Вільгельм	герцаг Штырыі 1402—1424 Суправіцель: Вільгельм (да 1406)	Пераемнік Фрыдрых V
	герцаг Карынтыі і Крайны 1411—1424