Капуставыя
| Капуставыя | ||||||||||||||||
 Barbarea vulgaris | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
|
Brassicaceae Burnett, nom. cons. (1835) | ||||||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||||||
| Тыпавы род | ||||||||||||||||
|
Brassica L.
| ||||||||||||||||
| Роды | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Капуставыя, Крыжакветныя[3], Крыжакветкавыя[4] (Brassicáceae) — сямейства двухдольных раслін, якое ўключае ў сябе аднагадовыя і шматгадовыя травы, зрэдку паўхмызнякі або хмызнякі. Раней сямейства называлася крыжакветныя (Cruciferae).
Аб'ём сямейства — 349 родаў і больш за тры з паловай тысяч відаў. Адметнай асаблівасцю сямейства з'яўляецца багацце двугадовых монакарпічных (гэта значыць квітнеючых толькі на апошнім годзе жыцця) траў. Капуста з'яўляецца важнейшым для чалавека прадстаўніком гэтага сямейства.
Батанічнае апісанне
[правіць | правіць зыходнік]Сям'я аб'ядноўвае травяністыя расліны, рэдка паўхмызнякі з чарговымі лістамі, без прылісткаў. Пласцінка ліста простая, цэльная ці ў рознай ступені расчлененая. Характэрны аднаклетачныя, простыя ці разгалінаваныя, радзей мнагаклетачныя, залозістыя валаскі. Вегетатыўныя органы капусных маюць асобныя клеткі (ідыябласты) з міразінам. Кветкі ў гронках, якія часта сабраны ў мяцёлкі. Кветка мае двайны калякветнік: чашалісцікаў 4 у двух кругах, чашалісцікі ўнутранага круга ў аснове маюць паглыбленні з нектарам. Вяночак з 4 пялёсткаў з ногцікамі. Андрацэй у большасці з 6 тычынак; дзве з іх утвараюць знешні круг і маюць больш кароткія ніці. Чатыры тычынкі ўнутранага круга з больш доўгімі ніцямі размяшчаюцца дзвюма парамі і чаргуюцца з тычынкамі знешняга круга. Гінецэй заўсёды цэнакарпны з двух пладалісцікаў, зрослых краямі. Ад швоў вырастае перагародка, якая падзяляе поласць завязі па вертыкальным напрамку на два гнязды. Семязачаткаў звычайна некалькі, яны прымацоўваюцца ўздоўж шву. Завязь несапраўдна двухгняздовая са слупочкам і рыльцам.
Плод — стручок (даўжыня перавышае шырыню больш чым у 3 разы), стручочак (даўжыня перавышае шырыню не болей чым у 3 разы), рэдка распадаецца (у рэдзькі дзікай), ці аднасенны арэх. Эвалюцыя крыжакветных ішла па шляху змянення пладоў ад тыповага доўгага стручка ў кароткі стручочак. Стручочкі двух тыпаў: шырокаперагародачныя і вузкаперагародачныя; нераскрываемыя стручкі — членістыя, разломвальныя. Семя без эндасперма, семядолі ўтрымліваюць алей, гліказіды. Зародак сагнуты, з розным становішчам карэньчыка адносна семядолей. Будова плода і насення — важная сістэматычная адзнака для адрознення больш дробных груп сям'і.
Сістэматыка
[правіць | правіць зыходнік]Сямейства ўключае 349[5] родаў раслін, якія размеркаваны па 45[6] трыбам:
- Aethionemeae
- Alysseae
- Alyssopsidae
- Anastaticeae
- Anchonieae
- Aphragmeae
- Arabideae
- Asteae
- Biscutelleae
- Boechereae
- Brassiceae
- Buniadeae
- Calepineae
- Camelineae
- Cardamineae
- Chorisporeae
- Cochlearieae
- Conringieae
- Cremolobeae
- Descurainieae
- Dontostemoneae
- Erysimeae
- Euclidieae
- Eudemeae
- Eutremeae
- Halimolobeae
- Heliophileae
- Hesperideae
- Iberideae
- Isatideae
- Kernereae
- Lepidieae
- Lunarieae
- Megacarpaeeae
- Microlepidieae
- Noccaeeae
- Notothlaspideae
- Oreophytoneae
- Physarieae
- Schizopetaleae
- Sisymbrieae
- Smelowskieae
- Thelypodieae
- Thlaspideae
- Yinshanieae
Выкарыстанне
[правіць | правіць зыходнік]Крыжакветныя — важныя харчовыя, кармавыя, а таксама вітамінаносныя (утрымліваюць вітамін С) расліны, і таму ўжываюцца як каштоўны проціцынготны сродак; ёсць меданосныя, алейныя, тэхнічныя, пустазельныя і дэкаратыўныя прадстаўнікі.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Капуставыя, Крыжакветныя ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.8. Мн., 1999, С.502
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 145. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Brassicaceae (англ.). The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden (22 кастрычніка 2010). Архівавана з першакрыніцы 19 лютага 2012. Праверана 28 лістапада 2011.
- ↑ Гл. спасылку GRIN у картцы расліны.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Сапегін Л. М. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6
- Hall, J. C., K. J. Sytsma and H. H. Iltis. 2002. Phylogeny of Capparaceae and Brassicaceae based on chloroplast sequence data. American Journal of Botany 89: 1826—1842 (abstract Архівавана 18 лютага 2011.) (англ.)
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Brassicaceae Архівавана 3 студзеня 2007. in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, information retrieval Архівавана 3 студзеня 2007. (англ.)
- Капустные — семейство Brassicaceae: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Таксанамія | APNI · EOL · Fossilworks · GBIF · iNaturalist · IPNI · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · POWO · Tropicos · WFO · WoRMS · Флора Кітая |
| Нарматыўны кантроль |
