Latinski jezik
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Latinski jezik je indoevropski jezik, prvobitno govoren u oblasti oko Rima, zvanoj Latium. Veliku je važnost zadobio kao formalni jezik Antičkog Rima. Svi romanski jezici, među kojima naročito španski, francuski, portugalski, italijanski i rumunski, potekli su od latinskog, dok se mnoge riječi koje se zasnivaju na latinskom mogu naći i u drugim modernim jezicima poput engleskog. Latinski alfabet, koji je izveden iz grčkog alfabeta, još uvijek je najšire korišćeni alfabet u svijetu. Smatra se da je 80 odsto naučnih engleskih izraza izvedeno iz latinskog (u velikoj mjeri putem francuskog). Pored toga, u Zapadnom svijetu je latinski jezik služio preko hiljadu godina kao lingua franca, tj. učeni jezik nauke i politike, da bi ga napokon u 18. vijeku zamijenio francuski, a krajem 19. vijeka engleski. Crkveni latinski je i dalje jezik rimokatoličke crkve, pa prema tome i zvanični jezik Vatikana.
Historija
[uredi | uredi izvor]Prepoznat je niz faza razvoja jezika, svaka od kojih se razlikuje po neznatnim razlikama u leksiku, upotrebi, pravopisu i sintaksi.[1] Stroge klasifikacijske pravila ne postoje; različiti učenjaci ističu različite osobine.[2]
Najraniji oblik latinskog jezika koji nam je poznat jest starolatinski, takođe poznat kao arhaični ili rani latinski, na kojem se govorilo u Rimskom kraljevstvu, koje je tradicionalno osnovano 753. godine prije nove ere, kroz kasnije razdoblje Rimske Republike,[3][4] sve do 75 godine prije nove ere, odnosno do doba klasične latine.[5] To je dokumentirano i u natpisima i u nekim od najranijih latinskih literarnih djela koja su nam došla, poput komedija Plauta i Terencija. Latinski alfabet je razvijen na osnovi etruščanskog alfabeta. Kasnije, pisanje se promijenilo s prvobitnog s desna nalijevo tijekom srednjovjekovnog pisanje uključuje okretanje natpisa na desnu stranu, na ono što je na kraju striktno postalo pismo s lijeva nadesno.
U kasnijem razdoblju republike i u prvim godinama postojanja carstva, otprilike od 75. pne do 200. godine nove ere, razvila se nova klasična latinska,[6][7] svjesno stvaranje govornika, pjesnika, povjesničara i drugih pismenih ljudi koji su napisao velika književna djela koja su se predavale u gramatičkim i retoričkim školama. Suvremene gramatike potječu iz tih škola, koje su bile neka vrsta neformalnih jezičnih akademija, koje su se bavile održavanjem i očuvanjem pismene riječi.
Kasni latinski je vrsta pisane latine koja se koristila u 3-6 vekovima.[8] Počeo se odvajati od klasičnih oblika bržim tempom. Karakterizira ga šira upotreba prijedloga i redoslijed riječi, koji je, na primjer, bliži modernim romanskim jezicima.
Na kraju je latinski postao odvojeni oblik pisanja, gdje je općenito prihvaćen oblik percipiran kao odvojeni jezik.
Latinsko pismo
[uredi | uredi izvor]Latinsko pismo se sastoji od narednih slova: ABCDEFGHIKLMNOPQRSTYXUVZ
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Bibliografija
[uredi | uredi izvor]- Bennett, Charles E. Latin Grammar (Allyn and Bacon, Chicago, 1908)
- N. Vincent: "Latin", in The Romance Languages, M. Harris and N. Vincent, eds., (Oxford Univ. Press. 1990), ISBN 0-19-520829-3
- Waquet, Françoise, Latin, or the Empire of a Sign: From the Sixteenth to the Twentieth Centuries (Verso, 2003) ISBN 1-85984-402-2; translated from the French by John Howe.
- Wheelock, Frederic. Latin: An Introduction (Collins, 6th ed., 2005) ISBN 0-06-078423-7
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "How Old is Latin?". ancientlanguage.com. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "Latin Online Series Introduction". lrc.la.utexas.edu. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "Penney Archaic and Old Latin from Clackson 2013 Companion to the Latin Language" (PDF). www.uvm.edu. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "Learn Latin". storylearning.com. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "Archaic Latin". www.thefreedictionary.com. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "The history of the Latin language and its Impact on Modern Languages". www.polilingua.com. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "Classical Latin: An Introduction to the History of the Latin Language". www.brighthubeducation.com. Pristupljeno 25. 7. 2024.
- ^ "A new Renaissance of Latin". www.polisjerusalem.org. Pristupljeno 25. 7. 2024.
