Commons:Wolność panoramy

From Wikimedia Commons, the free media repository
Jump to navigation Jump to search
This page is a translated version of a page Commons:Freedom of panorama and the translation is 77% complete. Changes to the translation template, respectively the source language can be submitted through Commons:Freedom of panorama and have to be approved by a translation administrator.
Outdated translations are marked like this.

Shortcuts: COM:FOP • COM:PANO

W prawie wszystkich krajach, sztuka, architektura i inne dzieła są chronione prawem autorskim przez określony czas. Oznacza to, że każda fotografia zrobiona takiemu dziełu w okresie obowiązywania prawa autorskiego jest utworem zależnym, pod warunkiem (zgodnie z prawem amerykańskim), że fotografia wykazuje poziom oryginalności wymagany do ochrony praw autorskich dzieła pochodnego.

Utwór zależny zazwyczaj wymaga licencji od twórcy utworu. Jednak w około połowie wszystkich krajów istnieje wyjątek w prawie autorskim, który eliminuje konieczność uzyskania licencji. Nazywamy ten wyjątek wolnością panoramy (ang. Freedom of Panorama, FOP), wyrażeniem pochodzącym od niemieckiego terminu Panoramafreiheit.

Dzieła, do których stosuje się wyjątek FOP, różnią się znacznie w zależności od kraju. Wyjątek ten ma zasadniczo zastosowanie jedynie do utworów wystawionych na stałe w przestrzeni publicznej. W niektórych krajach dotyczy to jedynie miejsc publicznych na wolnym powietrzu; w innych obejmuje miejsca wewnątrz budynków, do których wstęp jest płatny. Wyjątek może obejmować tylko architekturę, tylko architekturę i rzeźbę lub wszystkie utwory chronione prawem autorskim, w tym utwory literackie.

Należy pamiętać, że w każdym kraju, nawet tym, w którym nie ma wyjątku FOP, po wyjściu utworu z prawa autorskiego można go swobodnie fotografować. Wyjątek ten nie eliminuje jednak konieczności uzyskania licencji od fotografa.

Kwestie prawne

Budynki i rzeźby jako dzieła sztuki

Collegium Stomatologicum Poznan [pl], autorem pracy przedstawionej na zdjęciu jest Grzegorz Sadowski.

Każdy budynek i rzeźba, które możemy zobaczyć w naszym otoczeniu, podlegają prawu autorskiemu w takim zakresie, w jakim zawierają w sobie twórczość artystyczną. Konwencja Berneńska art.2-1 wyraźnie to stwierdza: "Określenie "dzieła literackie i artystyczne" obejmuje [...] dzieła rysunkowe, malarskie, architektoniczne, rzeźbiarskie, rytownicze i litograficzne".

Zazwyczaj akty prawa autorskiego wymieniają taki obiekt wprost jako swój przedmiot prawa. Jest to powielane w ustawach krajowych (np. amerykańskie prawo autorskie w §102-8).

Nie można przypuszczać, że właściciele budynków posiadają prawa autorskie do swoich budynków. Z tego powodu, w krajach, w których nie ma wolności panoramy, Wikimedia Commons wymaga dowodu uwolnienia praw autorskich od ich właściciela przy publikowaniu jakichkolwiek zdjęć tych budynków. Jeśli właściciel budynku załaduje zdjęcie do Commons, załóż, że nie posiada on do niego praw autorskich. Poproś go o dostarczenie dowodu przeniesienia praw autorskich z architekta na niego lub o wystosowanie prośby do architekta, by opatrzył zdjęcie licencję zgodną z Commons.

Status prawny zdjęć

W Konwencji Berneńskiej art. 9 wyraźnie stwierdzono, że:

  1. Autorzy dzieł literackich i artystycznych chronionych niniejszą Konwencją mają wyłączne prawo zezwalania na zwielokrotnianie tych dzieł, w jakikolwiek sposób i w jakiejkolwiek formie.
  2. Ustawodawstwo krajów Unii zezwala na zwielokrotnianie takich utworów w pewnych szczególnych przypadkach, pod warunkiem, że nie narusza to normalnego wykorzystania utworu i nie powoduje nieuzasadnionej szkody dla uzasadnionych interesów autora.
  3. Każde nagranie dźwiękowe lub wizualne jest uważane za reprodukcję w ramach niniejszej Konwencji.

Zostało to powtórzone na przykład w § 106 amerykańskiego prawa autorskiego i w odpowiednich ustawach krajowych.

Zgodnie z prawem autorskim:

Robienie zdjęć budynków jest reprodukcją, na którą teoretycznie musi zezwolić architekt, jeśli prawo do reprodukcji nie znajduje się w krajowym prawie autorskim.

Tak jest w przypadku każdej pracy pochodnej opartej na jakiejkolwiek twórczości artystycznej.

Fotografie budynków

Fotografia budynku lub nawet jakiejkolwiek sceny w mieście lub na wsi nieuchronnie przedstawia jakieś elementy architektury lub nawet rzeźby. Fotografia może, ale nie musi, posiadać swój własny element twórczy, czyniący ją dziełem samym w sobie, ale wartość tego dzieła w oczywisty sposób zależy od wartości dzieł, które są na niej przedstawione. W przypadku takiej zależności, fotografia uznawana jest za pracę zależną.

To ograniczenie dotyczące fotografii budynków jest często osłabiane przez oddzielną klauzulę dotyczącą fotografii lub zdjęć budynków w miejscach publicznych. Klauzula ta nie zawsze jest jednak wyraźnie określona w przepisach krajowych.

Wybór prawa

Kwestia tego, które prawo krajowe ma zastosowanie w sprawie dotyczącej wolności panoramy, jest kwestią nierozstrzygniętą. Istnieje kilka potencjalnie sprzecznych zasad prawnych, z których każda może zostać wykorzystana do określenia prawa właściwego (patrz Template:Wp-wp-Choice of law). Prawo właściwe to prawdopodobnie jedno z następujących: kraj, w którym znajduje się przedstawiony przedmiot, kraj, z którego zrobiono zdjęcie lub kraj, w którym zdjęcie jest wykorzystywane (oglądane/sprzedawane). Ze względu na międzynarodowy zasięg Commons, zapewnienie zgodności z prawem wszystkich krajów, w których pliki są lub mogą być ponownie wykorzystywane, nie jest możliwe. Ponieważ kwestia wyboru prawa w odniesieniu do spraw związanych z wolnością panoramy jest nierozstrzygnięta, obecna praktyka na Commons polega na zatrzymywaniu zdjęć w oparciu o łagodniejsze prawo kraju, w którym obiekt się znajduje i kraju, w którym zdjęcie zostało zrobione. Na przykład, Korea Północna posiada odpowiednie prawo dotyczące wolności panoramy, podczas gdy prawo Korei Południowej, ograniczone do zastosowań niekomercyjnych, nie jest wystarczające dla Commons. W wyniku praktyki stosowania łagodniejszego prawa, generalnie zachowamy zarówno zdjęcia z Korei Północnej budynków w Korei Południowej (np. File:Joint Security Area from North Korea.jpg), jak i zdjęcia z Korei Południowej budynków w Korei Północnej (np. File:070401 Panmunjeom3.jpg).

Przesyłanie zdjęć objętych Wolnością panoramy do Commons

Przesyłając na Commons zdjęcia podlegające przepisom o Wolności panoramy, prosimy o oznaczenie ich tagiem FoP template, który zawiera prawne wyjaśnienie statusu utworu pod względem praw autorskich i sortuje zdjęcie do kategorii zdjęć podlegających tym przepisom. Jeśli kraj, w którym zdjęcie zostało zrobione nie posiada tych przepisów, lub zezwala na nie tylko w celach niekomercyjnych, nie może być ono objęte licencją zgodną z naszą polityką licencjonowania i musi zostać usunięte. Prośby o usunięcie prosimy składać na stronie Commons:Wnioski o usunięcie.

Dla zdjęć dzieł sztuki, które są objęte Wolnością panoramy w kraju, w którym zdjęcie zostało zrobione, można dołączyć szablon {{Not-free-US-FOP}}, aby poinformować użytkowników, że w USA (gdzie Commons jest hostowane) nie obowiązuje Wolność panoramy dla dzieł sztuki i że zdjęcie może nie nadawać się do ponownego wykorzystania w USA. Szablon ten nie powinien być stosowany w przypadku zdjęć przedstawiających jedynie dzieła architektoniczne, które są objęte amerykańskimi przepisami Freedom of Panorama.

Niuanse w wolności panoramy

Omówimy tu przypadek ustawodawstwa niemieckiego. Oto treść § 59 niemieckiej ustawy o prawie autorskim (Urheberrechtsgesetz, UrhG):

  1. Zezwala się na reprodukowanie za pomocą obrazu, rysunku, fotografii lub kinematografii utworów, które są trwale umieszczone na drogach, ulicach lub miejscach publicznych oraz na rozpowszechnianie i publiczne przekazywanie takich kopii. W przypadku dzieł architektury przepis ten stosuje się tylko do wyglądu zewnętrznego.
  2. Reprodukcje nie mogą być wykonywane na dziele architektury.

Cytowane z tłumaczenia angielskiego.

Publikacja reprodukcji

Powyższy artykuł zezwala na powielanie i publikowanie zdjęć wykonanych w miejscach publicznych. Oczywiste, że dotyczy to również publikowania zdjęć w sposób komercyjny.

Miejsca publiczne

Niemieckie prawo zezwala fotografom na robienie zdjęć, które są widoczne z publicznie dostępnych miejsc. Dotyczy to również dróg prywatnych i parków z dostępem publicznym. Nie obejmuje to jednak budynków dworców kolejowych ani peronów. Zdjęcie musi być zrobione z publicznie dostępnego punktu. Niedozwolone jest fotografowanie takich budynków z prywatnego domu lub z helikoptera.

W innych krajach ograniczenia te są czasem mniej rygorystyczne. Na przykład prawo australijskie, austriackie, brytyjskie, meksykańskie, indyjskie i amerykańskie zezwala na fotografowanie publicznie dostępnych wnętrz.

Stałe a tymczasowe

Wystawiane obiekty muszą być eksponowane w sposób trwały. Jeśli dzieło jest prezentowane w miejscu publicznym czasowo, możesz zostać zobowiązany do uzyskania wyraźnej zgody na jego sfotografowanie.

To, czy dzieło jest zainstalowane w miejscu publicznym na stałe, czy nie, nie jest kwestią bezwzględnego czasu, ale kwestią tego, jaki był zamiar, kiedy dzieło zostało tam umieszczone. Jeśli umieszczono je tam z zamiarem pozostawienia go w miejscu publicznym na czas nieokreślony lub przynajmniej na cały naturalny okres życia dzieła, wówczas jest ono "trwałe".

Rzeźba jest zazwyczaj umieszczana z zamiarem pozostawienia jej na czas nieokreślony. Ale jeśli od początku było jasne, że zostanie ona tam pozostawiona tylko, powiedzmy, na trzy lata, a następnie zostanie przeniesiona do muzeum, wtedy umieszczenie nie było "stałe". Z drugiej strony, jeśli rzeźba została umieszczona z zamiarem pozostawienia jej "na stałe", ale następnie została usunięta z powodu nowych planów budowlanych jakiś czas później, jej umieszczenie pozostaje "stałe", nawet jeśli rzeźba zostanie ostatecznie usunięta.

Nawet szybko rozpadające się dzieła mogą więc być "trwałe", a więc podlegać wolności panoramy. Malowidła uliczne, rzeźby z lodu, piasku czy śniegu rzadko trwają dłużej niż kilka dni czy tygodni. Jeśli są one pozostawione w przestrzeni publicznej na czas ich naturalnego życia, to i tak są uważane za "trwałe". Ale jeśli, na przykład, rzeźba lodowa jest wystawiona tylko na kilka godzin, a następnie przeniesiona do chłodni, nie może być umieszczona na stałe. (Zobacz też archiwalna dyskusja z 09/2013).

Architektura a rzeźby

Niemieckie prawo zezwala na fotografowanie zarówno budynków, jak i rzeźb. Sytuacja w Stanach Zjednoczonych jest inna. Zobacz poniżej.

Muzyka, literatura itp.

Zdarza się, że utwór literacki jest częścią budynku lub rzeźby albo jest przedstawiony na publicznie dostępnej tablicy. W większości jurysdykcji, utwór literacki posiada odrębne prawo autorskie, które musi być rozpatrywane oddzielnie, chyba że jest integralną częścią budynku lub rzeźby. Tablica opisująca budynek lub rzeźbę nie będzie się kwalifikować, chyba że utwór znajduje się w jednej z jedenastu jurysdykcji, które przewidują wyjątek dla utworów literackich.

Podanie źródła

Prawo autorskie zazwyczaj zobowiązuje fotografa do podawania autorów dzieł przedstawionych na jego zdjęciu. Oznacza to zazwyczaj, że fotograf musi podać opis przedstawionych obiektów i ich autorów. Jednakże, fotograf może być zwolniony z tego obowiązku, gdy autorstwo jest trudne do wywnioskowania. Na przykład, niemieckie prawo autorskie mówi w §62, że fotograf nie musi podawać autora, jeśli autorstwo nie jest wyraźnie obecne na przedstawionym przedmiocie.

Prawo do modyfikacji

Wolność panoramy jest ograniczona do wykonywania zdjęć rzeczywistych obiektów. Ogólnie rzecz biorąc, swoboda modyfikacji takich zdjęć jest ograniczona. Przykładowo, niemiecka ustawa w §62 zabrania jakichkolwiek modyfikacji, z wyjątkiem tych, które są technicznie wymagane przez metodę powielania.

Dalsze prace pochodne

Praca pochodna oparta na fotografii jest najczęściej również pracą pochodną opartą na przedstawionym obiekcie. Wolność panoramy zwykle nie obejmuje delegowania prawa do autoryzacji dzieł pochodnych. Twórca fotografii ma prawo do autoryzacji dzieła pochodnego na podstawie fotografii tylko w takim zakresie, jaki wynika z twórczego elementu jego dzieła. Nie ma jednak prawa autoryzować utworu pochodnego w zakresie związanym z oryginalnym obiektem.

Zdjęcia obiektów z domeny publicznej

Obiekty z domeny publicznej nie są chronione prawem autorskim, więc obiekty tego rodzaju mogą być swobodnie fotografowane, a zdjęcia mogą być publikowane zarówno nieodpłatnie, jak i komercyjnie, przynajmniej w zakresie prawa autorskiego (mogą jednak istnieć umowne lub inne ograniczenia dotyczące robienia zdjęć, zwłaszcza na terenie własności prywatnej). Co więcej, zdjęcia obiektów należących do domeny publicznej mogą być dowolnie modyfikowane, a prace pochodne mogą być swobodnie rozwijane. Na przykład, stare budynki i posągi, których architekt lub artysta zmarł więcej niż określoną liczbę lat temu (w zależności od kraju), należą do domeny publicznej.

Nuances in the panorama freedom – United States case

The United States copyright law only provides a usable exception for reproductions, publications, and distributions of images of works of architecture that are still in copyright, as provided by the law's Section 120(a). Copyright regulations define "buildings" as follows:

  • The term building means humanly habitable structures that are intended to be both permanent and stationary, such as houses and office buildings, and other permanent and stationary structures designed for human occupancy, including but not limited to churches, museums, gazebos, and garden pavilions. (37 CFR 202.11)

Monuments, statues, gravestones, and other created works can be a problem, as can historical plaques.

Keep the following general (but non-exhaustive) rules in mind:

  • Any artwork or sculpture from before 1929 is automatically in the public domain (PD).
  • Any artwork or sculpture from 1929 to 1978 is PD if it does not have both (a) the word "Copyright" or the © symbol, and (b) the creator's name. The date is not required on sculptures, but is on text. There are several exceptions to this rule, but they are not very common.
  • Any artwork or sculpture from 1978 to 1 March 1989 is PD if tangible copies of it were subsequently sold – with copyright holder's authorization – and its copyright was not registered with the U.S. Copyright Office within 5 years. There are some exceptions to this rule, like a work gaining copyright protection even without registration due to reduced formalities.
  • Any artwork or sculpture from after 1 March 1989 is generally not PD.

For more information on what constitutes publication and other important details, see Commons:Public art and copyrights in the US.

Sytuacja w różnych krajach

W tej części przedstawiamy bardziej szczegółowe informacje na temat statusu prawnego wolności panoramy w różnych krajach i regionach. Nie jest to porada prawna, a jedynie informacja w celach informacyjnych.

Mapa

Podsumowanie

Freedom of panorama by country (must allow commercial use)
Country Buildings 3D artwork 2D artwork Text Public interiors
Afganistan
Albania ?
Algieria [1]
Andora
Angola [2]
Antigua i Barbuda [3]
Argentyna ?
Armenia ?
Australia [3]
Austria [4]
Azerbejdżan
Bahamy
Bahrajn
Bangladesz
Barbados [3]
Białoruś
Belgia ?
Belize [3]
Benin
Bhutan
Boliwia ?
Bośnia i Hercegowina
Botswana
Brazylia
Brunei [3] ?
Bułgaria
Burkina Faso
Burundi
Kambodża
Kamerun
Kanada [3]
Republika Zielonego Przylądka
Republika Środkowoafrykańska
Czad
Chile
Chiny
Kolumbia
Komory
Demokratyczna Republika Konga
Kongo
Kostaryka
Chorwacja ?
Kuba
Curaçao ?
Cypr ?
Czechy ?[5]
Dania
Dżibuti
Dominika
Dominikana
Timor Wschodni [2]
Ekwador
Egipt ?
Salwador
Gwinea Równikowa
Erytrea
Estonia
Eswatini
Etiopia
Fidżi [3]
Finlandia
Francja
Gabon
Gambia
Gruzja
Niemcy
Ghana
Grecja
Grenada [3]
Gwatemala
Gwinea
Gwinea Bissau ?
Gujana [3]
Haiti
Honduras
Hongkong [3]
Węgry [6]
Islandia
Indie [3]
Indonezja
Iran
Irak
Irlandia [3]
Izrael ?
Włochy
Wybrzeże Kości Słoniowej
Jamajka [3]
Japonia ?
Jordania
Kazachstan
Kenia ? ?
Kiribati
Kosowo ? ? ?
Kuwejt
Kirgistan
Laos
Łotwa
Liban
Lesotho
Liberia
Libia
Liechtenstein ? ?
Litwa
Luksemburg
Makau ?
Madagaskar
Malawi
Malezja
Malediwy
Mali
Malta ?
Mauretania [1]
Mauritius
Meksyk ?[7] [8]
Mikronezja
Mołdawia
Monako
Mongolia ?
Czarnogóra
Maroko
Mozambik
Mjanma
Namibia
Nauru
Nepal
Holandia [9] [9] [10]
Nowa Zelandia [3]
Nikaragua
Niger
Nigeria[11]
Korea Północna ? ?
Macedonia Północna
Norwegia
Oman
Pakistan
Palau
Państwo Palestyna [3]
Panama
Papua-Nowa Gwinea
Paragwaj ?
Peru (Andyjski Wspólny Rynek) ?[12] [13]
Filipiny
Polska
Portugalia [2]
Katar
Rumunia
Rosja
Rwanda
Saint Kitts i Nevis [3]
Saint Lucia [3]
Saint Vincent i Grenadyny [3]
Samoa
San Marino
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca [2]
Arabia Saudyjska
Senegal
Serbia
Seszele
Sierra Leone
Singapur [3]
Słowacja ? ?
Słowenia
Wyspy Salomona [3]
Południowa Afryka
Korea Południowa
Sudan Południowy
Hiszpania
Sri Lanka
Sudan
Surinam [9] [9]
Szwecja ? ? ? ?
Szwajcaria
Syria
Republika Chińska
Tadżykistan
Tanzania
Tajlandia ?
Togo
Tonga
Trynidad i Tobago
Tunezja [1]
Turcja
Turkmenistan
Tuvalu [3]
Uganda
Ukraina
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Wielka Brytania [3]
Stany Zjednoczone
Urugwaj [14]
Uzbekistan
Vanuatu
Watykan
Wenezuela ?
Wietnam [15] [15]
Jemen
Zambia
Zimbabwe
Notes
  1. a b c d Limited to locais/lugares públicos (public locations)
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v "Works of artistic craftsmanship" are OK, "graphic works" are not – see United Kingdom section for commentary.
  3. Except for works, which themselves are components of the structure, including windows in churches and such.
  4. Limited to verejná prostranství (public spaces), the listed examples do not include interiors but they are not excluded explicitly.
  5. Applies only to fine arts, architecture, and applied arts. Does not apply to photographs and maps.
  6. The Mexican law doesn't have a position on this use.
  7. Due to the Mexican law not mentioning what public means, it's supposed that it's also possible.
  8. a b c d Dutch and Surinamese freedom of panorama do not extend to public photographs, maps, applied art, industrial design, and models.
  9. According to existing jurisprudence and legal literature on Dutch FOP, interiors of transportation facilities like railway stations, airports, and covered parking lots are covered by the exception, as well as shopping mall indoors (but not shops within the shopping malls). The exception does not apply to the interiors of schools, operas, entrance halls of businesses, museums, hotels, cafés, and shops.
  10. The new Copyright Act, 2022 of Nigeria, effective 17 March 2023, restricted freedom of panorama to audio-visual and broadcasting media only. Only affects uploads starting on that date. Uploaded photos prior to that date are still under the effect of the old, superseded law and can still be hosted.
  11. The Peruvian law indicates for "work of art" and may include text that does not pass the threshold of a literary work. However, the right of quotation of texts exposed to the public applies.
  12. In architectural works of public areas is permitted regardless of whether they are in external or internal locations with exceptions. In other works are limited in "public places".
  13. Museum indoors only.
  14. a b 2022 revision of Vietnamese copyright law restricted freedom of panorama to non-commercial use, effective 1 January 2023. Only affects uploads from 2023 onwards. Pre-2023 uploads are still under the effect of the old, superseded law and can still be hosted.

Wolność panoramy dla najwyższych budynków na świecie

Status wolności panoramy dla budynków wyższych niż 500 m. (Niebieska ikonka= Istnieje wolność panoramy w danym kraju. Czerwona ikonka= Nie ma wolności panoramy w danym kraju.)
Whether freedom of panorama at world's tallest towers TOP 7

Zasady ujednolicone

Wolność panoramy
AfrykaAmerykaAzjaEuropaOceania i AustraliaInne

Kliknij na linki po prawej stronie, aby zobaczyć skonsolidowane przepisy dotyczące swobody wykonywania zdjęć panoramicznych dla wszystkich krajów w każdym regionie. Na listach znajdują się kraje, dla których przepisy nie zostały jeszcze określone.

Skróty

Poniższe skróty prowadzą do sekcji określających zasady wolności panoramy w poszczególnych krajach, o ile są one dostępne. Jeśli dla danego kraju nie określono zasad wolności panoramy, skrót prowadzi do strony zawierającej zasady dotyczące praw autorskich dla tego kraju.

Zobacz też

Bibliografia

  • Vogel. In: Gerhard Schricker (Hrsg.): Urheberrecht. Kommentar. 2. Auflage. Beck, München 1999, ISBN 3-406-37004-7
  • Dreier. In: Thomas Dreier/Gernot Schulze: Urheberrechtsgesetz. 2. Auflage. München: Beck 2006 ISBN 340654195X
  • Cornelie von Gierke: Die Freiheit des Straßenbildes (§59 UrhG). In: Hans-Jürgen Ahrens (Hrsg.): Festschrift für Willi Erdmann. Zum 65. Geburtstag. Heymann, Köln u.a. 2002, S. 103-115, ISBN 3-452-25191-8

Linki zewnętrzne


Ta strona jest oparta na artykule w niemieckiej Wikipedii Panoramafreiheit

Uwagi

Some citation text may not have been transcluded