Harezm

Harezm (farsça خوارزم‎ - Xwārazm, özbekçe Xorazm, türkmence Horezm) - Amu Darya özeniniñ Aral deñizine tökülgen yerinde er eki yanında bulunğan, Özbekistan ve Türkmenistan sıñırları içinde tarihiy regiondır.

Arheolog Sergey Tolstovnıñ aytqanınen "Asiyanıñ Mısırı" olğan Harezm, tarihnıñ eñ eski çağlarından berli medeniyet merkezi olğan ve özüne has içtimaiy ve medeniy kimligine saip olğan. Harezm idarecilerine Harezmşah denile edi. Amu Darya oñ tarafında Kât, sol tarafında Ürgenç (Cürcaniye) eki müim merkezi bar edi.

İslâmnıñ qabulından soñ Harezmde ilim ve edebiyatta büyük bir inkişaf oldı. Moğol istilâsına qadar İslâm dünyasınıñ eñ müim merkezlerinden biri alına keldi. Harezmi ve Biruni kibi emiyetli alimler Harezmde doğıp büyüdi. Evelleri Harezmde İran tillerine ait olğan harezm tili laf etilgen edi. XI ve XII asırlarda region Oğuz ve Qıpçaq qabileleriniñ yerleşmesinen türkleşti. Harezm türk tili ortağa çıqtı. Moğol istilâsından soñraki merkezi Hive oldı.