Балкарсем страницӑн кодне пӑхни

{{Халăх
| ячĕ      = Балкарсем
| ӳкерчĕк  = <table border=0 align="center"><tr>
  </tr><tr>
<td>[[File:Abay Shakhanlany.jpg|150x150px]]</td>
<td>[[File:Kazim Mechiev.jpg|150x150px]]</td>
</tr><tr>
<td><small>[[Шаханов Абай Шалукаевич|Абай Шаханов]]</small></td>
<td><small>[[Мечиев Казим Беккиевич|Казим Мечиев]]</small></td>

</tr><tr>
<td>[[File:Магомед Алиевич Энеев.jpg|150x150px]]</td>
<td>[[File:K-Akkaev-snatch-198.jpg|150x150px]]</td><!--
<td>[[File:Kaisyn Kuliev 0041.jpg|150x150px]]</td>-->
<td></td>
</tr><tr>
<td><small>[[Магомед Алиевич Энеев|Магомет Энеев]]</small></td>
<td><small>[[Аккаев, Хаджимурат Магомедович|Хаджимурат Аккаев]]</small></td><!--
<td><small>[[Кулиев Кайсын Шуваевич|Кайсын Кулиев]]</small></td>-->

</tr><tr>
</table>
| йышĕ   = {{ӳсĕм}} 125 000 ях. ([[2010]], хаклав)
| вырнаçăвĕ    = {{ялавлани|Раççей}}: <br />&nbsp;112&nbsp;924 (2010)<ref name="perepis2010">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm Окончательные итоги Всероссийской переписи населения 2010 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200430211642/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm |date=2020-04-30 }}</ref> <br />
** {{ялавлани|Кабарда-Балкари}}: <br />&nbsp;108&nbsp;577 (2010)<ref name="perepis2010"/>
** {{ялавлани|Ставрополь Ен}}: <br />&nbsp;&nbsp;883 (2010)<ref name="perepis2010"/>
** {{ялавлани|Мускав}}: <br />&nbsp;&nbsp;666 (2010)<ref name="perepis2010"/>
** {{ялавлани|Карачай-Черкеси}}: <br />&nbsp;&nbsp;418 (2010)<ref name="perepis2010"/>


{{ялавлани|Казахстан}}: 2 300<ref>{{cite web|url=http://joshuaproject.net/countries/KZ|title=Kazakhstan - People Groups. Balkar // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission}}</ref><br />

{{Ялавлани|Кăркăстан}}: 1 900<ref>{{cite web|url=http://joshuaproject.net/countries/KG|title=Kyrgyzstan - People Groups. Balkar // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission}}</ref><br />

{{ялавлани|АПШ}}:<br /> &nbsp;&nbsp;3&nbsp;542<ref>{{статья |автор= Борлакова Ф.А.|пуçелĕк= Карачаево-балкарская диаспора в США|каçă=http://www.npgi.ru/gournal/15_2008.pdf|кăларăм= Научные проблемы гуманитарных исследований|çул= 2008|том= |номер= 15|страницы= 9-15|doi= |issn=}}</ref> (2010)

{{ялавлани|Украина}}: 206 <ref>{{cite web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/select_51?box=5.1W&rz=1_1&rz_b=2_1&k_t=00&botton=cens_db|title=Всеукраинская перепись населения 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку|publisher=Государственный комитет статистики Украины|archiveurl=http://www.webcitation.org/61CUK0Izp|archivedate=2011-08-25}}</ref>

{{ялавлани|Узбекистан}}:&nbsp; 700 (хаклав, 2016)<ref>{{cite web|url=http://joshuaproject.net/countries/UZ</ref>
| чĕлхе = [[Карачай-палкар чĕлхи|Карачай-палкар]]
| тĕн       = [[ислам]] ([[суннизм]])
| тăван   = [[карачайсем]], [[крым тутарĕсем]], [[кумыксем]], [[нохайсем]]
| пулса тухни = [[тĕрĕксем]]
| расă          = [[Европеоидсем]]<ref>"Соматологически карачаевцы и балкарцы относятся к кавкасионской расе северокавказских популяций" Источник: ИЭА Российской академии наук, Фундаментальный том серии "Народы и культуры" - "Карачаевцы. Балкарцы", стр.24, 2014, М.: Наука, 2014, - стр. 815. (в пер.) ISBN 978-5-02-038043-1</ref>
}}
'''Балкарсем''' (''аланла'') — [[тĕрĕк халăхĕсем|тĕрĕк]] çемйинчи, [[карачайсем|карачайсене]] çывăх, вĕсемпе пĕр [[карачай-палкар чĕлхи|чĕдхепе]] калаçакан халăх<ref>[http://enc.cap.ru/?t=publ&hry=137&lnk=294 Чувашская энциклопедия]</ref>.

== Халăх йышĕ ==
[[Раççей]]ре — 108 пин çын ([[2002]]) пурăнать, [[Кабарда-Балкари]] республикинче (кăнтăр тата кăнтăр-анăç енче) — 105 пин.

== Этнос пайĕсем ==
Вырăнти ушкăнĕсем: балкарсем (''малкъарлыла''), пиçинкисем (''бызынгычыла''), холамсем (''холамлыла''), чегемсем (''чегемлиле''), урусбисем е баксансем (''басханчыла'').

== Тĕн ==
Хăйсен йăлипе [[ислам]]ăн [[суннитсем|суннит]] тĕсне тытса пыраççĕ. Балкарсен авалхи тĕн йăли - [[танкăр]].

== Кун-çулĕ ==
[[XIII ĕмĕр]]те монголсем тапăнса килсе, палкарсене тӳремсенчен ту хушăкĕсене тĕртсе куçараççĕ; кунта вĕсем пилĕк пысăк «пĕрлĕх» йĕркелеççĕ: Палкар, Хулам, Пеçенке, Чекем тата Уруспи. XIX ĕмĕрĕн иккĕмĕш пайĕнче палкарсен пĕр ушкăнĕ айлăма анать, тепĕррисем [[Турци]]е куçса каяççĕ ([[махаджирлăх]]), несĕлĕсем халĕ те унтах пуранаççĕ.

[[1944]] çулта балкарсене, нимĕç çарĕсемпе пĕр май пулнă тесе айăпласа, пĕтĕмпех [[Вăтам Ази]]не ирĕксĕрех куçараççĕ. [[1957]] çулта тин халăхăн сахал пайĕ Кабарда-Палкара таврăнать; чылайăшĕ [[Казахстан]]па [[Киргизи]]ре юлаççĕ.

== Паллă балкарсем ==
* [[Кулиев Кайсын Шуваевич|Кайсын Кулиев]], паллă палкар сăвăçĕ.
* [[Казим Мечиев]] - палкар чĕлхин илемлĕхне никĕслекенĕ.

== Литература ==
* {{статья |автор=[[Абаев Мисост Кучукович|Абаев М. К.]]|пуçелĕк=Исторический очерк «Балкария»|оригинал= |каçă=http://www.balkaria.info/library/a/abaev/balkaria.htm |кăларăм=[[Мусульманин (журнал)|Мусульманин]] |вырăн=Париж |издательство= |çул= 60.02.2011|номер=14—17|страницы=586—627|isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |чĕлхе= |ref=Абаев|archiveurl= |archivedate=}}
* {{кĕнеке |автор=Батчаев В. М.|пуçелĕк=Балкария в XV — начале XIX вв |оригинал= |каçă=http://www.balkaria.info/library/b/batchaev/balkaria/balkaria.htm|вырăн=М. |издательство=ТАС-Издат|çул=2006|том= |страницы= |столбцы= |страниц=190|серия= |isbn= |тираж= |ref=Батчаев}}
* {{кĕнеке|автор = |пай = Балкарцы|пуçелĕк = Народы России. Атлас культур и религий|оригинал =|вырăн= М.|издательство = [[Дизайн. Информация. Картография]]|çул = 2010|страниц = 320|isbn = 978-5-287-00718-8}}
* {{кĕнеке |автор= |пай=Балкарцы |каçă пайĕ=http://www.krskstate.ru/80/narod/etnoatlas/0/etno_id/72|пуçелĕк=Этноатлас Красноярского края |оригинал= |каçă=http://www.krskstate.ru/80/narod/etnoatlas |яваплă=Совет администрации Красноярского края. Управление общественных связей ; тĕп ред. [[Рафиков Рашит Гиззатович|Р. Г. Рафиков]] ; редкол.: [[Кривоногов Виктор Павлович|В. П. Кривоногов]], Р. Д. Цокаев |кăларăм=2-мқш кăл., тӳрл. хуш. |вырăн=Красноярск |издательство=Платина (PLATINA) |çул=2008 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=224 |isbn=978-5-98624-092-3 |тираж= |ref=Этноатлас Красноярского края }}
* {{БРЭ|Балкарцы|ссылка=http://bigenc.ru/ethnology/text/1847641|автор=Каракетов М. Д.|год=2005|том=2|страницы=712-713|ref=Каракетов}}
* {{Кĕнеке:Народы мира|Карачаевцы и балкарцы|с=228-230|автор=Каракетов М. Д.|ref=Каракетов}}
* {{кĕнеке |автор=[[Кипкеева Зарема Борисовна|Кипкеева З. Б.]]|пуçелĕк=Карачаево-балкарская диаспора в Турции |оригинал= |ссылка=http://www.balkaria.info/library/k/kipkeeva/diaspora.htm|вырăн=Ставрополь |издательство=[[Ставропольский государственный университет|Изд-во СГУ]]|çул=2000 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=184 |серия= |isbn=5-88648-212-1 |тираж= |ref=Кипкеева}}
* {{статья |автор=[[Сабанчиев, Хаджи-Мурат Алексеевич|Сабанчиев Х.-М. А.]]|пуçелĕк=Депортация, жизнь в ссылке и реабилитация балкарского народа: 1940-е — начало XXI в |оригинал= |каçă=http://cheloveknauka.com/v/195920/a?#?page=1 |яваплă=автореферат дис. ... доктора исторических наук : 07.00.02 |вырăн=Ростов Д/ç |издательство=[[Ростовский государственный университет|Рост. гос. ун-т]]|çул=2007 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=55|серия= |isbn= |тираж= |ref=Сабанчиев}}
* {{кĕнеке |автор=[[Сабанчиев Хаджи-Мурат Алексеевич|Сабанчиев Х.-М. А.]] |пуçелĕк=Балкарцы : выселение и возвращение |оригинал= |вырăн= Нальчик |издательство=Эльбрус |çул=2008 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=437 |сери=Балкарская историческая серия |isbn=978-5-7680-2189-4 |тираж= |ref=Сабанчиев}}

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
[[Категори:Тĕрĕк халăхĕсем]]
[[Категори:Раççей халăхĕсем]]
[[Категори:Кабарда-Балкар]]