Moshav

Moshav
Math	anheddiad dynol, cymuned parod
Gwladwriaeth	Israel, y Lan Orllewinol
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mosiaf Nahalal, i'r gogledd orllewin o Nasareth, o'r awyr

Mae moshav (neu mosiaf yn yr orgraff Gymraeg; Hebraeg: מושב, lluosog, moshavim - ystyr: anheddiad, pentref, neu annedd, annedd, arhosiad) yn fath o gymuned amaethyddol gydweithredol yn Israel sy'n cysylltu nifer o ffermydd unigol. Mae'n debyg o'r kibbutz sy'n fwy adnabyddus ond y wahanol gan fod elfen o berchnogaeth breifat gan aelodau'r mosiaf.^[1]

Hanes

Datblygwyd y moshavim yn wreiddiol gan y partïon sosialaidd Seionaidd fel "Poale Zion", "Ha'poel Hatzair", ac yna "Mapai") yn yr ail Aliyah, yr ail don o fewnfudiad Iddewig Seionaidd i Balestina adeg yr Ymerodraeth Otoman ar ddechrau'r 20g. Ond gwwelwyd datblygiad sylweddol fwyaf yn ystod y cyfnod dilynol, trwy gydol canol yr 20g. Sefydlwyd rhai yn y 1970au a'r 1980au yn y Lan Orllewinol, sef y tiriogaethau a feddiannwyd ar ôl Rhyfel Chwe Diwrnod 1967, ar ffurf Moshav.

Sefydlwyd y mosiaf gyntaf. Msoiaf Nahalal, yn Nyffryn Jezreel ar 11 Medi 1921. Erbyn 1986 roedd oddeutu 156,700 o Israeliaid yn byw a gweithio ar 448 moshavim; y mwyafrif helaeth wedi eu rhannu ymysg wyth ffederasiwn.

Defnyddiwyd tystiolaeth o'i lwyddiant, y cerfluniau gwleidyddol Seionaidd eraill y tu allan i'r mudiad sosialaidd. Felly mae Moshavim o'r mudiad Seionaidd crefyddol.

Diffiniad a gweithrediad

Mae'r Moshavim yn bentrefi sydd â "chydweithfa aml-swyddogaeth" (Willner, 1969). Er bod cydweithfa gonfensiynol yn aml yn canolbwyntio ar un swyddogaeth (cynhyrchu nwyddau, diogelu cymdeithasol, gwerthu nwyddau am brisiau gostyngol, darparu offer amaethyddol, ac ati), mae mosiaf yn grwpio'r holl swyddogaethau hyn o fewn un swyddogaeth. Gellir meddwl am y mosiaf fel bwrdeistref fach neu fath pentref. Rhaid i unrhyw aelod o'r pentref hefyd fod yn aelod rheolaidd o'r cwmni cydweithredol.

Yn wahanol i'r cibwts, dydy'r Mosiaf ddim yn system cyfunolaidd. Yn y cibwts mae popeth yn cael ei wneud ar y cyd: prydau, gwaith, ac ati. Mae'r moshav yn wahanol ac wedi ei threfnu ar hyd y bywyd teuluol clasurol, gyda'r teulu neu'r unigolyn yn gweithio ei dir fferm, wedi'i ganoli ar yr uned deuluol. Ond mae gan y mosiaf drefnu gydweithredol amlochrog rhwng aelodau'r mosiaf, trwy sefydlu llawer o wasanaethau ar y cyd (darparu offer amaethyddol, marchnata cynhyrch y mosiaf, gwasanaethau cymdeithasol, canolfannau hamdden, gweithgareddau diwylliannol, mynediad at gredyd).

Gall rhai o weithgareddau'r moshav, ond nid pob un ohonynt, fod yn gyfunolaidd o ran natur, megis menter marchnata amaethyddol. Trwy ddiffiniad, nid yw'n bosibl gweithio'n annibynnol, tra bo hyn yn bosibl ar gyfer defnydd tir.

Fel yn achos y cibwts, mae perchnogaeth y tir yn Israel ar y cyd (trwy Keren Kayemeth LeIsrael, KKL, Cronfa Genedlaethol Iddewig, Jewish National Fund). Mae'r wladwriaeth yn rhoi'r tir i aelodau'r mosiaf weithio arno.

Mae gan bob aelod o'r gymuned mosiaf ei fferm a'i eiddo ei hun. Mae gweithwyr yn cynhyrchu grawn a nwyddau trwy waith a rennir ac adnoddau. Bydd elw gan felly fod o fudd i'r grŵp cyfan.

Gwneir penderfyniadau ar y ffermydd unigol gan y ffermwr. Mae penderfyniadau ar weithrediad y pentref neu sefydliadau cydweithredol sydd ynghlwm wrtho yn cael eu cymryd ar y cyd, mewn modd democrataidd. Mae nifer o amrywiadau gweithredu. Yn benodol, gallwn wahaniaethu rhwng y moshavim "clasurol" o Moshavim "shitoufiim". Mae gan yr shitwffim weithrediad mwy cyfunol, gan fynd yn agosach o ran gweithred at y cibwts.

Gwahanol Fathau o Mosiafim

Mae sawl amrywiaeth y mwyaf cyffredin yw: Moshav ovdim (Hebraeg: מושב עובדים, llythrennol "mosiaf gweithwyr"), aneddiad cydweithredol gweithwyr. Mae tua 405 math ac maent yn ddibynnol ar brynu a marchnata a cynnyrch a deunydd yn gydweithredol.. Ond, serch hynny, y teulu yw uned sylfaenol y gwaith. Moshav shitufi (Hebrae: מושב שיתופי, llythrennol "mosiaf gydweithredol"), mae hwn yn agosach at y cibwts gan gyfuno ffurfiau economaidd y cibwts ond annibyniaeth gymdeithasol y mosiaf. Gwneir y ffermio yn gydweithredol a rhennir yr elw yn hafal. Mae'n agosach i'r cibwts ond bod y teulu yn berchen ar eiddo breifat. Yn wahanol i'r Mosiaf Ofdim, dydy'r tir heb ei ddosrannu i'r teulu neu i unigolion ond yn hytrach yn cael ei weithio'n gydweithredol.

Mae'r mosiafim presennol yn cael eu grwpio gyda'i gilydd mewn sawl ffederasiwn, sydd wedi'u cysylltu'n gyffredinol â'r ideolegol a'u creodd megis Seionyddion sosialaidd neu Seioniaeth Grefyddol, ac ati. Mae'r ffederasiynau eu hunain yn rheoli mentrau cydweithredol sy'n gwasanaethu'r aelod mosiafim.

Y Mosiaf Heddiw

Y duedd yw lleihau gweithrediad y Moshavim ar y cyd (yn enwedig y cydweithfeydd pwrcasu ar y cyd), er budd annibyniaeth economaidd a chymdeithasol ehangach yr aelodau. Ond mae llawer o swyddogaethau ar y cyd yn cael eu cynnal.

Yn 2018 roedd yno 451 mosiaf yn Israel. Roedd tua 7.5% ohonynt (34 mosisaf) yn cael ei hystyried yn "Moshavim Shitufiim" (מושבים שיתופיים).

Magwyd Benny Gantz, ymgeisydd plaid "Glas a Gwyn" am Brif Weinidogaeth Israel yn 2019, ar mosiaf Kfar Ahim. Mae'r athronydd Yuval Noah Harari yn byw ar mosiaf Mesilat Zion.