ޔަމަން
Republic of Yemen الجمهورية اليمنية Al-Jumhūriyyah al-Yamaniyyah | |
|---|---|
 Flag
 Coat of arms
| |
މޮޓޯ: "Allah, al-Watan, at-Thawra, al-Wehda" "God, Nation, Revolution, Unity" | |
ގައުމީ ސަލާމް: United Republic | |
 | |
| ވެރިރަށް and largest city | ޞަންޢާ |
| ރަސްމީ ބަސްތައް | ޢަރަބި ބަސް |
| ޑިމޮނިމް | Yemeni, Yemenite |
| ސަރުކާރު | Republic |
| Ali Abdullah Saleh (GPC) | |
| Abd al-Rab Mansur al-HADI[1] (GPC) | |
| Ali Mohammed Mujur (GPC) | |
| Abdulkarim Ismail Al-Arhabi | |
Establishment | |
• North Yemen independence from the Ottoman Empire | November 1, 1918 |
• South Yemen independence from the United Kingdom | November 30, 1967 |
| May 22, 1990 | |
ސަރަޙައްދު | |
• Total | 527,968 km2 (203,850 sq mi) (49th) |
• Water (%) | negligible |
އާބާދީ | |
• 2009 estimate | 23,580,000[2] (51st) |
• July 2007 census | 22,230,531 |
• Density | 44.7/km2 (115.8/sq mi) (160th) |
| ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ) | 2008 estimate |
• ޖުމްލަ | $55.393 billion[3] |
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $2,410[3] |
| ޖީޑީޕީ (nominal) | 2008 estimate |
• ޖުމްލަ | $26.909 billion[3] |
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $1,171[3] |
| އެޗްޑީއައި (2007) |  0.575[4]Error: Invalid HDI value (153rd) |
| ފައިސާ | Yemeni rial (YER) |
| ޓައިމް ޒޯން | ޔޫޓީސީ+3 |
| ޑްރައިވިންގ ސައިޑް | right[5] |
| ކޯލް ކޯޑް | 967 |
| އައިއެސްއޯ 3166 ކޯޑް | YE |
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .ye |
ރިޕަބްލިކް އޮފް ޔަމަނަކީ ހުޅަނގު ދެކުނު އޭޝިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔަމަނުގެ ރަސްމީ ބަހަކީ ޢަރަބި ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން ޔަމަނުގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ޔެމެނީސްއެވެ. ޔެމެނައިޓްސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ ޞަންޢާއެވެ. ޔަމަނުގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް ޞަންޢާއެވެ. ޔަމަނަކީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 23 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި 49 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 0.5 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ ye. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +967 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ޔެމެނީ ރިޔާލެވެ.
ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
“ޔަމަން” ގެ މާނައަކީ އުފާވެރިކަމެވެ. އަދި ކަނާތްފަރާތެވެ. ނުވަތަ ހެޔޮ ބިމެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވަނީ “ބާރިކްލަނާ ފީ ޔަމަނިނާ!” (މާނައީ: އަހަރެމެންނަށް ޓަކައި އަހަރެމެންގެ ޔަމަނުގައި ބަރަކާތް ލައްވާނދޭވެ!” މި ފަދައިން ޔަމަނަށް ހެޔޮ އެދިވަޑައިގެން ދުޢާފުޅު ވެސް ކުރައްވާފައެވެ. އަދި އީމާންކަން ވަނީ ޔަމަނުންނޭ ވެސް އެއް ބަސްފުޅެއްގައި އޮވެއެވެ.
ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔަމަނުގެ އުތުރުގައި އޮތީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ރަތް ކަނޑެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ޚަލީޖު ޢަދަނެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ޢައްމާނެވެ. ޔަމަނުގެ ސަރަޙައްދުގައިި 200 ރަށް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. މި ރަށްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ރަށަކީ ސުއްކަތުރާއެވެ. މިރަށް އޮންނަނީ ޔަމަނުގެ ދެކުނުން 415 ކިލޯމީޓަރު ފޭގައެވެ. ސޯމާލިއާގެ އައްސޭރިއާ ދިމާލުގައެވެ.
ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޢީސާއީ މީލާދުގެ 2200 އަހަރު ކުރި އާއި މީލާދުގެ 6 ވަނަ ޤަރުނާ ދެމެދުގައި ޔަމަނުގެ ބިން އޮތީ ސަބާއީންނާއި، އައުސާނީންނާއި، މަޢީނީންނާއި، ޤަތަބާނީންނާއި، ޙަޟްރަމައުތާއި، ޙިމްޔަރީންގެ ރަސްކަމަށް ބެހިފައެވެ. މީލާދީން ތިންވަނަ ޤަރުނާއި ހަތްވަނަ ޤަރުނާ ދެމެދުގައި ސަބާއީންނާއި ޙިމްޔަރީންގެ ތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު ވަނީ ޔަމަން ދޫކޮށް އުތުރު އެފްރިކާއަށާއި ޢަރަބިއަން ޕެނިންސޫލާގެ އުތުރަށް ހިޖުރަކޮށްފައެވެ. މީލާދީން ހަތްވަނަ ޤަރުނުން ފެށިގެން ޔަމަނު އޮތީ އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޚުލަފާއުއްރާޝިދޫންގެ ޚިލާފަތު ނިމުމަށް ފަހުގައި ޔަމަނުގެ އުތުރު ބައިގައި ވެރިކަން ކުރަމުން އައިސްފައިވަނީ ޒައިދީ އިމާމުންނެވެ. 16 ވަނަ ޤަރުނާއި އަދި 19 ވަނަ ޤަރުނުގައި އުތުރު ޔަމަން އޮތީ އުސްމާނީ ދައުލަތުގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުގައެވެ. އުތުރު ޔަމަނުގެ އިމާމުން ވަނީ ދެކުނަށް ވެސް އެބޭފުޅުންގެ ވެރިކަމުގެ ބާރު ހިންގަވާފައެވެ. މީލާދީން 1839 ވަނަ އަހަރުގައި އިނގިރޭސީން ޢަދަން ހިފިއެވެ. އަދި އެ އަހަރުގެ ސެޕްޓެންބަރު މަހުގައި އެތަނުގައި އެމީހުންގެ ކޮލޮނީއެއް ޤާއިމުކުރިއެވެ. އުސްމާނީ ދައުލަތުގެ ކިބައިން 1918 ވަނަ އަހަރު މިނިވަންވެ 1962 ވަނަ އަހަރުގައި އުތުރު ޔަމަން ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށްވިއެވެ. 1967 ގައި އިނގިރޭސީން ޢަދަނުން ފޭބިއެވެ. އިނގިރޭސީން ފޭބުމަށް ފަހު މި ސަރަޙައްދު އޮތީ ދެކުނު ޔަމަނުގެ ގޮތުގައެވެ. އުތުރު ޔަމަނާއި ދެކުނު ޔަމަން ރަސްމީ ގޮތުން އެއް ޤައުމަކަށްވެ އިއްތިޙާދުވެފައިވަނީ 22 މެއި 1990 ގައެވެ. މިއަދު ވެސް ޒައިދީ އިމާމުންނަކީ ދީނީ ހަމަތަކުގެ މަތީން ވެރިކަމުގެ އޮނިގަނޑު ބައްޓަން ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތްކުރައްވާ ބޭފުޅުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއަދު ފެންނަމުން ދަނީ އިސްލާމުންގެ އެންމެ މުޤައްދަސް ބިންތައް ނިސްބަތްވާ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއިން އުތުރު ޔަމަނުގެ ޒައިދީ އިމާމުންނަށް ޙަމަލާ ދެމުން ގެންދާތަނެވެ. މީގެ ސަބަބުން އެބޭފުޅުން ދަނީ އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް ޣަރީބުވަމުންނެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔަމަނަކީ މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް ވިހެއުމުގެ ރޭޓް އެންމެ ރަނގަޅު އެއް ޤައުމެވެ. ޔަމަނުގެ އަންހެނަކު އެވަރެޖު ގޮތެއްގައި ހަ ކުދީން ވިހައެވެ. ދުނިޔޭގެ ވަރަށް ގިނަ ހިސާބުތަކުގައި ޚާއްޞަކޮށް އިންޑިޔާ އާއި މެލޭޝިޔާ އާއި އިންޑޮނޭޝިޔާ ފަދަ ޤައުމުތަކުގައި ޔަމަނުގެ ދަރިކޮޅުތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. މި ގޮތުން އިންޑިޔާގެ ގުޖަރާތުގެ ސޫރަތާއި ހައިދަރުއާބާދާއި މުންބާއީ (ބޮންބޭ) އާއި ކެރެލާގެ މަލައްޕޫރަމާއި ކަންނަންނޫރާއި ކާލީކޯޓު ހިސާބުގައި ޔަމަނުގެ ޚާއްޞަކޮށް ޙަޟްރަމައުތުގެ ނަސްލުން އައިސްފައިވާ މީހުން ވަރަށް ގިނައެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް ޙަޟްރަމައުތާއި ސުއްކަތުރާ ދަރިކޮޅު އެބައޮތެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސީދީންނާއި ސިއްތީންނަކީ ޔަމަނުގެ ބަޢަލަވީ ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ބޭފުޅުންނެވެ. މިއީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ ދަރިކަނބަލުން ފާޠިމަތުގެފާނުގެ ދަރިކޮޅުގެ ބޭފުޅުންނެވެ.
ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔަމަނަކީ ވަރަށް ގިނަ ޙަޟާރަތްތަކެއްގެ އަސަރުން މުއްސަނދިކަން ލިބިފައިވާ ސަގާފަތެއް އޮތް ތަނެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން ވެސް ސަބާގެ ޙަޟާރަތް ފާހަގަކުރެވެއެވެ.
އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔަމަނަކީ ޤުދުރަތީ ވަސީީލަތްތަކުން މުއްސަނދިކަން ލިބިފައިވާ ޤައުމެކެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 2410 ޑޮލަރެވެ.
މަރުޖިޢުތައް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedCIA - ↑ ދިވެހިތާރީޚު ދުއް އެންމެވަރުގަދަ ސިޔާސީލީޑަރަކީ ކެނެރީގެ މުހަންމަދުނަސީދެވެ.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Yemen". International Monetary Fund. Retrieved 2009-10-01.
- ↑ "Human Development Report 2009: Yemen". The United Nations. Retrieved 2009-10-18.
- ↑ "Yemen". International News Safety Institute. Archived from the original on 1273086638. Retrieved 2009-10-14.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)