Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Γιατη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|10|07|2024}}
Στηνελληνική μυθολογίαοιΙδαίοι Δάκτυλοι ήταν δαίμονες που κατάγονταν από το βουνό Ίδη της Κρήτης. Αποτελούσαν την ακολουθία της μητέρας των θεών, της Ρέας ή Κυβέλης. Τους ονόμασαν «Δακτύλους» επειδή ήταν 5 τον αριθμό, όσα δηλαδή καιτα δάκτυλα του ενός χεριού, ή επειδή ήταν πολύ επιδέξιοι στα χέρια, ιδίως ως προς την κατεργασία των μετάλλων, ή επειδή όταν τους γέννησε η μητέρα τους (που ήταν η Ρέα ή ηΑγχιάλη) έμπηξε από τους πόνους του τοκετού τα δάχτυλά της στο χώμα, ή, τέλος, γιατί γεννήθηκαν από τη σκόνη που έριξαν πίσω τους μετα δάχτυλά τους οι τροφοί τουΔία. Αναφέρονται και περισσότεροι από 5 Δάκτυλοι, μέχρι τον αριθμό 15. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, απλώς οι εκατό πρώτοι άνδρες που γεννήθηκαν ποτέ στην Κρήτη ονομάσθηκαν «Ιδαίοι Δάκτυλοι».
Το Ιδαίο Άντρο κατά το φθινόπωρο. Η σπηλιά του Δία στο βουνό Ίδη της Κρήτης.
Οι Δάκτυλοι υποτίθεται ότι βρήκαν και κατεργάσθηκαν πρώτοι τονσίδηρο, ενώ κάποιες πηγές τους αποδίδουν καιτην καθιέρωση τωνΜυστηρίων. Σύμφωνα μετην επικρατήσασα παράδοση, που τους ταυτίζει με τους Κουρήτες, στους Δακτύλους εμπιστεύθηκε η Ρέα τη φύλαξη του βρέφους της, του θεού Δία. Μία παράδοση τωνΗλείων δίνει καιτα ονόματα των 5: Ηρακλής (όχι οσυνώνυμος ήρωας), Παιωναίος, Επιμήδης, Ιάσιος και Ίδας. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία ήταν ο Ηρακλής. Οι 5 αυτοί Δάκτυλοι ίδρυσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ως εξής: ο Ηρακλής πρότεινε στους άλλους 4 να κάνουν αγώνες δρόμου καθώς πρόσεχαν τον μικρό Δία γιανα διασκεδάσουν και λίγο. Μετά τη λήξη των αγώνων, ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τους νικητές. Στη συνέχεια, πρότεινε να τελούνται οι αγώνες αυτοί κάθε 5 χρόνια, όσοι ήταν καιοι Ιδαίοι Δάκτυλοι. Πραγματικά, στην Ολυμπία υπήρχε ιδιαίτερος βωμόςτων Ιδαίων Δακτύλων. Ο Ιδαίος Ηρακλής λατρευόταν ιδιαίτερα στηνΟλυμπία, στηΜεγαλόπολη, στις Ερυθρέςκαι στις Θεσπιές.
Μία άλλη, μάλλον αρχαιότερη, παράδοση, αναφέρει ότι οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ήταν τρεις: οΚέλμις, οΔαμναμενεύςκαιοΆκμων, όλοι τους παντοδύναμοι μάγοι. Αυτοί οι μάγοι ήταν υπηρέτες της Αδράστειας, που πρώτοι άσκησαν την τέχνη του «πολυμήτιος» Ηφαίστου κατεργαζόμενοι μετη φωτιά το σίδερο καιτονχαλκό. Σύμφωνα με μία άλλη παράδοση, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι δίδαξαν μουσική στονΠάρι, στο όρος Ίδη της Τρωάδας.