Από τα τέλη του 19ου αιώνα, η διαφορική γεωμετρία έχει εξελιχθεί σε ένα πεδίο που αφορά γενικότερα τις γεωμετρικές δομές στις διαφορίσιμες πολλαπλότητες. Η διαφορική γεωμετρία είναι στενά συνδεδεμένη μετηδιαφορική τοπολογίακαι τις γεωμετρικές πτυχές της θεωρίας τωνδιαφορικών εξισώσεων. Ηδιαφορική γεωμετρία των επιφανειών συλλαμβάνει πολλές από τις βασικές ιδέες και τεχνικές, χαρακτηριστικές αυτού του τομέα.
Η διαφορική γεωμετρία προέκυψε και αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα καισε σχέση μετη μαθηματική ανάλυση των καμπυλών και επιφανειών. Η μαθηματική ανάλυση των καμπυλών καιτων επιφανειών είχε αναπτυχθεί γιανα απαντήσει σε μερικά από τα ενοχλητικά και αναπάντητα ερωτήματα που εμφανίστηκαν στο λογισμό, όπως οι λόγοι για τις σχέσεις μεταξύ πολύπλοκων σχημάτων και καμπυλών, σειρών και αναλυτικών συναρτήσεων. Αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα υποδείκνυαν μεγαλύτερες, κρυφές σχέσεις και συμμετρίες στη φύση, πουοι τυποποιημένες μέθοδοι γιατην ανάλυση δενθα μπορούσαν να εφαρμοστούν. [3]
Όταν καμπύλες, επιφάνειες που περικλείονται από καμπύλες, και σημεία σε καμπύλες βρέθηκαν να είναι ποσοτικά, και γενικά συσχετιζόμενα με μαθηματικές μορφές, η επίσημη μελέτη της φύσης των καμπυλών καιτων επιφανειών έγινε ένα πεδίο μόνο του, μετην εργασία τουΓκασπάρ Μονζτο 1795, και ειδικότερα, μετην δημοσίευση της μελέτης τουΓκάουςμε τίτλο "Disquisitiones Generales Circa Superficies Curvas" το 1827.
Αρχικά εφαρμόστηκε στονευκλείδειο χώρο, περαιτέρω εξερευνήσεις οδήγησαν σεμη ευκλείδειο χώρο, και μετρικούς και τοπολογικούς χώρους.
Η Ριμάνεια γεωμετρία μελετά Πολλαπλότητες Ρίμαν[4], ομαλές πολλαπλότητες με μετρική του Ρίμαν. Αυτή είναι μια έννοια της απόστασης που εκφράζεται μέσω μιας ομαλής, θετικής, καθορισμένης συμμετρικής διγραμμικής μορφήςπου ορίζεται στον εφαπτόμενο χώρο σε κάθε σημείο. Η Ριμάνεια γεωμετρία γενικεύει τηνΕυκλείδεια γεωμετρίασε χώρους πουδεν είναι κατ ' ανάγκη επίπεδο, ανκαι εξακολουθούν να μοιάζουν μετονΕυκλείδειο χώροσε κάθε σημείο απειροελάχιστα, δηλαδή στην πρώτη τάξη προσέγγισης. Διάφορες έννοιες με βάση το μήκος, όπως το μήκος τουτόξου της καμπύλης, η περιοχή των επίπεδων περιοχών, καιτουόγκουτων στερεών όλα διαθέτουν φυσικές αναλογίες στη Ριμάνεια γεωμετρία. Η έννοια της κατευθυντήριας παραγώγου μίας συνάρτησης από τον λογισμό πολλών μεταβλητών επεκτείνεται στη Ριμάνεια γεωμετρία μετην έννοια της συναλλοίωτης παραγώγουτουτανυστή. Πολλές έννοιες και τεχνικές της ανάλυσης καιτων διαφορικών εξισώσεων έχουν γενικευτεί στη σύνθεση των πολλαπλοτήτων Ρίμαν.
Ηαμφιδιαφορίσιμη σχέση μεταξύ πολλαπλοτήτων Ριμανη οποία διατηρεί την απόσταση ονομάζεται ισομετρία. Αυτή η έννοια μπορεί επίσης να οριστεί σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή για μικρές γειτονιές των σημείων. Κάθε δύο κανονικές καμπύλες είναι τοπικά ισομετρικές. Ωστόσο, το Theorema Egregium τουΚαρλ Φρίντριχ Γκάους, έδειξε ότι για επιφάνειες, η ύπαρξη μιας τοπικής ισομετρίας επιβάλλει ισχυρή συμβατότητα συνθηκών των μετρικών: ηGaussian καμπυλότηταστα αντίστοιχα σημεία πρέπει να είναι η ίδια. Σε υψηλότερες διαστάσεις, η καμπυλότητα τουτανυστή Ρίμαν είναι ένα σημαντικό, κατά σημείο αμετάβλητο, μέτρο που σχετίζεται με τις πολλαπλότητες του Ρίμαν, που μετρά πόσο κοντά είναι στονα είναι επίπεδη. Μια σημαντική κατηγορία των πολλαπλοτήτων Ρίμαν είναι οισυμμετρικοί χώροι Ρίμαν, των οποίων η καμπυλότητα δεν είναι απαραίτητα σταθερή. Αυτές είναι οιπιο κοντινές αναλογίες στο «συνηθισμένο» επίπεδο και χώρο και εξετάζονται στην Ευκλείδεια καιμη Ευκλείδεια γεωμετρία.
ΗΨευδο-Ριμάνεια γεωμετρία γενικεύει την Ριμάνεια γεωμετρία στην περίπτωση κατά την οποία ομετρικός τανυστήςδεν χρειάζεται να είναι θετικά ορισμένος. Μια ειδική περίπτωση αυτού είναι ηΛορεντζιανή πολλαπλότητα, η οποία είναι η μαθηματική βάση του Αϊνστάιν γιατη γενική θεωρία της σχετικότητας της βαρύτητας.
ΗFinsler γεωμετρία έχει την πολλαπλότητα του Finsler ως το κύριο αντικείμενο της μελέτης της. Αυτή είναι μια διαφορική πολλαπλότητα με μία μετρική του Finsler,[5] δηλαδή μία Μπάναχ νόρμα ορίζεται σε κάθε εφαπτόμενο χώρο. Οι πολλαπλότητες του Ρίμαν είναι ειδικές περιπτώσεις τωνπιο γενικών Finsler πολλαπλοτήτων. Μία Finsler δομή πάνω σε μία πολλαπλότητα M είναι μια συνάρτηση F : TM → [0,∞) τέτοια ώστε:
Ησυμπλεκτική γεωμετρία είναι η μελέτη των συμπλεκτικών πολλαπλοτήτων. Μια σχεδόν συμπλεκτική πολλαπλότητα είναι διαφορίσιμες πολλαπλή εξοπλισμένη με μία ομαλή, μεταβαλλόμενη, μη εκφυλισμένη, με λοξή συμμετρία, διγραμμική μορφή σε κάθε χώρο εφαπτομένης, δηλαδή μία μη εκφυλισμένη δίμορφη ω, ονομάζεται συμπλεκτική μορφή. Μία συμπλεκτική πολλαπλότητα είναι σχεδόν συμπλεκτική πολλαπλότητα, όταν ισχύει η συμπλεκτική μορφή ω είναι κλειστή: dω = 0.
Μία αμφιδιαφόριση μεταξύ δύο συμπλεκτικών πολλαπλοτήτων η οποία διατηρεί τη συμπλεκτική μορφή, ονομάζεται συμπλεκτομορφισμός. Μη-εκφυλισμένες, με λοξή συμμετρία διγραμμικές μορφές μπορεί να υπάρχουν σε ίσων διαστάσεων διανυσματικούς χώρους, οπότε οι συμπλεκτικές πολλαπλότητες πρέπει απαραίτητα να έχουν ίδια διάσταση. Σε διάσταση 2, μία συμπλεκτική πολλαπλότητα είναι απλά μια επιφάνεια προικισμένη μεμια εμβαδική μορφή καιο συμπλεκτομορφισμός είναι ένας αμφιδιαφορισμός που διατηρεί το εμβαδό. Ο χώρος φάσεων ενός μηχανικού συστήματος είναι μία συμπλεκτική πολλαπλότητα και έκανε μια σιωπηρή εμφάνιση ήδη στο έργο τουΖοζέφ Λουί Λαγκράνζστην αναλυτική μηχανική και αργότερα ο [Carl Gustav Jacobi Καρλ Γκούσταβ] Jacobi's και William Rowan Hamilton's συνθέσεις της κλασικής μηχανικής.
Αντίθετα μετη Ριμάνεια γεωμετρία, όπου ηκαμπυλότητα εφοδιάζει μία τοπικά αμετάβλητη από τις πολλαπλότητες Ρίμαν, το θεώρημα τουΝταρμπού αναφέρει ότι όλες οι συμπλεκτικές πολλαπλότητες είναι τοπικά ισόμορφες. Οι μόνες αμετάβλητες συμπλεκτικές πολλαπλότητες είναι παγκόσμιες στη φύση καιοι τοπολογικές πτυχές διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στη συμπλεκτική γεωμετρία. Το πρώτο αποτέλεσμα στη συμπλεκτική τοπολογία είναι ίσως το θεώρημα του Poincaré-Birkhoff , εικαζόμενο από τονΑνρί Πουανκαρέ, καιστη συνέχεια αποδείχθηκε από τον G. D. Birkhoff το 1912. Ισχυρίζεται ότι ανμια περιοχή διατηρεί την απεικόνιση ενός δακτυλίου που στρεβλώνει κάθε οριακή συνιστώσα σε αντίθετες κατευθύνσεις, τότε η απεικόνιση έχει τουλάχιστον δύο σταθερά σημεία.
Ηγεωμετρία επαφής ασχολείται με ορισμένες πολλαπλότητες σε περιττές διαστάσεις. Είναι κοντά στη συμπλεκτική γεωμετρία και όπως καιη δεύτερη, προέρχεται από τις ερωτήσεις της κλασικής μηχανικής. Μια επαφή δομή σε μία (2n + 1) - διαστάσεων πολλαπλότητα Μ δίνεται από ένα ομαλό υπερεπίπεδο χώρο Ηστηνεφαπτομένη δέσμηπου είναι όσο το δυνατόν πιο μακριά από τονα συνδέεται μετα σύνολα του επιπέδου μίας διαφορίσιμης συνάρτησης πάνω στην M (ο τεχνικός όρος είναι "απόλυτα μη-ολοκληρώσιμη εφαπτομένη υπερεπίπεδης κατανομής"). Κοντά σε κάθε σημείο p, η υπερεπίπεδη κατανομή καθορίζεται από μία μη μηδενιζόμενη 1-μορφή , η οποία είναι μοναδική εκτός από πολλαπλασιασμό με μία μη μηδενιζόμενη συνάρτηση:
Μία τοπικά 1-δομή στο M είναι μία δομή επαφής εάν ο περιορισμός της εξωτερικής παραγώγουστοΗ είναι μιαμη-εκφυλισμένη διπλή-δομή και έτσι επηρεάζει μια συμπλεκτική δομή Hp σε κάθε σημείο. Ανη κατανομή Η μπορεί να οριστεί από μια παγκόσμια δομή , τότε αυτή η δομή είναι δομή επαφής, ανκαι μόνο ανη μεγαλύτερης διαστάσεως δομή
είναι μία δομή όγκουστο M, δηλαδή δεν μηδενίζεται οπουδήποτε. Γιαμια δομή ανάλογα μετο θεώρημα του Darboux ισχύει: όλες οι δομές επαφής σε περιττών διαστάσεων πολλαπλότητα είναι τοπικά ισόμορφες και μπορούν να μετασχηματιστούν σε συγκεκριμένη κανονική μορφή μετην κατάλληλη επιλογή του συστήματος συντεταγμένων.
Η μιγαδική διαφορική γεωμετρία είναι η μελέτη τωνμιγαδικών πολλαπλοτήτων. Μία σχεδόν μιγαδική πολλαπλότητα είναι μία πραγματική πολλαπλότητα , προικισμένη με ένα τανυστή του τύπου (1, 1), δηλαδή ένα διάνυσμα δέσμης ενδομορφισμών (που ονομάζεται μια σχεδόν μιγαδική δομή)
, τέτοια ώστε
Προκύπτει από τον ορισμό αυτό ότι μία μιγαδική πολλαπλότητα είναι άρτιων διαστάσεων.
Μία σχεδόν μιγαδική πολλαπλότητα ονομάζεται μιγαδική αν , όπου είναι ένας τανυστής τύπου (2, 1) σχετιζόμενος μετο , που ονομάζεται Nijenhuis τανυστής (ή μερικές φορές στρέψη). Μία σχεδόν μιγαδική πολλαπλότητα ονομάζεται μιγαδική ανκαι μόνο αν επιτρέπει έναν ολομορφισμό συντεταγμένων του άτλαντα. Μία σχεδόν ερμιτιανή δομή δίνεται από μια σχεδόν μιγαδική δομή J, μαζί με μία Riemann μετρική g, ικανοποιώντας την υπόθεση συμβατότητας
Όπου είναι ο [Tullio Levi-Civita Levi-Civita] σύνδεσμος της . Στην περίπτωση αυτή, ονομάζεται Kähler δομή, και μία Kähler πολλαπλότητα είναι μία πολλαπλότητα προικισμένη μεμια Kähler δομή. Ειδικότερα, μία Kähler πολλαπλότητα είναι ταυτόχρονα μιγαδική και συμπλεκτική πολλαπλότητα. Μια μεγάλη κατηγορία των Kähler πολλαπλοτήτων (της τάξης των []Χοτζ πολλαπλοτήτων) δίνεται από όλες τις ομαλές μιγαδικές προβολικές πολλαπλότητες.
ΗΔιαφορική τοπολογία είναι η μελέτη των (παγκόσμιων) γεωμετρικών αναλλοίωτων χωρίς μετρική ή συμπλεκτική μορφή. Ξεκινά από τις φυσικές πράξεις όπως ηΛι παράγωγος των φυσικών διανυσματικών δεσμών η διαφορική [Georges de Rham de Rham] των δομών. Εκτός από τηνάλγεβρα Λι, επίσης καιη άλγεβρα του Courant άρχισαν να παίζουν έναν πιο σημαντικό ρόλο.
Μιαομάδα Λι είναι μια ομάδα στην κατηγορία ομαλές πολλαπλότητες. Εκτός από τις αλγεβρικές ιδιότητες αυτή εφαρμόζει επίσης και διαφορικές γεωμετρικές ιδιότητες. Ηπιο προφανής δομή είναι αυτή της άλγεβρας Λιη οποία είναι ο εφαπτόμενος χώρος στη μονάδα προικισμένη μετην αγκύλη Λι μεταξύ των αριστερά-αμετάβλητων διανυσματικών πεδίων. Εκτός από τη θεωρία των δομών, υπάρχει επίσης το ευρύ πεδίο της θεωρίας αναπαράστασης.
Το σύστημα τωνδιανυσματικών δεσμών, κύριων δεσμών και σχέσεων επί των δεσμών παίζει έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη διαφορική γεωμετρία. Μια ομαλή πολλαπλότητα φέρει πάντα μία φυσική διανυσματική δέσμη, την εφαπτόμενη δέσμη. Χαλαρά μιλώντας, αυτή η δομή από μόνη της είναι αρκετή μόνο γιατην ανάπτυξη της ανάλυσης σχετικά μετην πολλαπλότητα, ενώ η γεωμετρία απαιτεί, επιπλέον, με κάποιο τρόπο να σχετίζονται οι εφαπτόμενοι χώροι σε διαφορετικά σημεία, δηλαδή μια έννοια της παράλληλης μεταφοράς. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι ο συσχετισμένος σύνδεσμος. Γιαμια επιφάνεια στο R3, τα εφαπτόμενα επίπεδα σε διαφορετικά σημεία μπορούν να προσδιοριστούν χρησιμοποιώντας ένα φυσικό μονοπάτι παραλληλισμού που προκαλείται από τον περικλείων Ευκλείδειο χώρο, ο οποίος έχει ένα καλά ορισμένο πρότυπο ορισμό της μετρικής καιτου παραλληλισμού. Στη Ρίμαν γεωμετρία, η Levi-Civita σύνδεση εξυπηρετεί έναν παρόμοιο σκοπό. (Η Levi-Civita σύνδεση ορίζει ένα μονοπάτι παραλληλισμού, υπό τον όρο μίας αυθαίρετης Ρίμαν μετρικής σεμια πολλαπλότητα.) Γενικότερα, οι διαφορικοί γεωμέτρες μελετούν τους χώρους με μία διανυσματική δέσμη και έναν αυθαίρετο συσχετισμένο σύνδεσμο ο οποίος δεν υπακούει στους όρους της μετρικής. Στη φυσική, η πολλαπλότητα μπορεί να είναι το χωροχρονικό συνεχές καιοι δέσμες καιοι συνδέσεις σχετίζονται με διάφορα πεδία της φυσικής.
Από την αρχή και μέσα από τα μέσα του 18ου αιώνα, η διαφορική γεωμετρία μελετήθηκε από την εξωτερική άποψη: καμπύλες και επιφάνειες θεωρούνται ότι κείτονται σε έναν Ευκλείδειο χώρο υψηλότερης διάστασης (για παράδειγμα, μια επιφάνεια σε έναν περικλείων χώρο των τριών διαστάσεων). Τα απλούστερα αποτελέσματα είναι αυτά στην διαφορική γεωμετρία των καμπυλών καιτη διαφορική γεωμετρία των επιφανειών. Ξεκινώντας μετο έργο του Riemann, η εσωτερική άποψη αναπτύχθηκε, στην οποία δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για μετακίνηση "εκτός" του γεωμετρικό αντικειμένου, επειδή θεωρείται δεδομένη κατά έναν αυθαίρετο τρόπο. Το θεμελιώδες αποτέλεσμα είναι το [Theorema Egregium Gauss theorema egregium], με αποτέλεσμα ότι η Gaussian καμπυλότητα είναι μια εσωτερική αμετάβλητος.
Η εσωτερική άποψη είναι πιο ευέλικτη. Για παράδειγμα, είναι χρήσιμο στη σχετικότητα, όπου ο χώρος-χρόνος, δεν μπορεί φυσικά να ληφθεί ως εξωτερικός (τιθα είναι "έξω" από τι;). Ωστόσο, υπάρχει ένα τίμημα στην τεχνική πολυπλοκότητα: οι εσωτερικοί ορισμοί της καμπυλότητας καιτων συνδέσεων έχουν γίνει πολύ λιγότερο οπτικά διαισθητικοί.
Αυτές οι δύο απόψεις μπορούν να συμβιβαστούν, δηλαδή η εξωτερική γεωμετρία μπορεί να θεωρηθεί ως μια δομή επιπρόσθετη με τις εσωτερικές. (Δείτε το Νας ενσωμάτωση θεώρημα.) Στο φορμαλισμό του γεωμετρικού λογισμού τόσο η εξωτερική και εσωτερική γεωμετρία μιας πολλαπλότητας μπορεί να χαρακτηριστεί από ένα μόνο διάνυσμα μονότιμης μορφής που ονομάζεται σχηματικός τελεστής.
Παρακάτω είναι μερικά παραδείγματα γιατο πώς η διαφορική γεωμετρία εφαρμόζεται καισε άλλους τομείς της επιστήμης καιτων μαθηματικών.
Στην φυσική, τέσσερις εφαρμογές θα αναφερθούν.
Η διαφορική γεωμετρία είναι η γλώσσα η οποία εκφράζει τηνθεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν . Σύμφωνα μετη θεωρία αυτή, το σύμπαν είναι μία ομαλή πολλαπλότητα εφοδιασμένη με μία ψευδο-Riemann μετρική, η οποία περιγράφει την καμπυλότητα του χωροχρόνου. Η κατανόηση της καμπυλότητας είναι ουσιώδης γιατην τοποθέτηση των δορυφόρων σε τροχιά γύρω από τηγη. Η διαφορική γεωμετρία είναι επίσης απαραίτητη γιατην μελέτη του βαρυτικού εστιασμού καιτων μαύρων τρυπών.
Οι διαφορικές μορφές χρησιμοποιούνται στην μελέτη του ηλεκρομαγνητισμού.
Η διαφορική γεωμετρία έχει εφαρμογές στην μηχανική του Lagrange καιτου Hamilton. Οι συμπλεκτικές πολλαπλότητες ειδικότερα χρησιμοποιούνται στην μελέτη των συστημάτων Hamilton.
Η γεωμετρία του Ρίμαν καιη γεωμετρία επαφής έχουν χρησιμοποιηθεί γιανα κατασκευαστεί ο φορμαλισμός της γεωμετροθερμοδυναμικής ο οποίος έχει εφαρμογές στην κλασική θερμοδυναμική ισορροπίας.
Στα οικονομικά, η διαφορική γεωμετρία έχει εφαρμογές στον τομέα της οικονομετρίας.[6]
Η γεωμετρική μοντελοποίηση( συμπεριλαμβάνοντας τα γραφικά υπολογιστών) καιη κατασκευή γεωμετρικών σχημάτων μετη βοήθεια υπολογιστή παίρνουν ιδέες από τη διαφορική γεωμετρία.
Στην μηχανική, η διαφορική γεωμετρία μπορεί να εφαρμοστεί στην επίλυση προβλημάτων που αφορούν την επεξεργασία ψηφιακού σήματος.
Στην θεωρία ελέγχου, η διαφορική γεωμετρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση μή γραμμικών ελεγκτών, ειδικότερα γεωμετρικού ελέγχου.
Στις πιθανότητες, στην στατιστική και θεωρία πληροφορίας, μπορεί κανείς να ερμηνεύσει ποικίλες δομές ως πολλαπλότητες Riemann, το οποίο απέφερε το πεδίο της γεωμετρίας της πληροφορίας, ειδικότερα μέσω της Fisher μετρική της πληροφορίας.
Στην κατασκευαστική γεωλογία, η διαφορική γεωμετρία χρησιμοποιείται στην ανάλυση και επεξήγηση γεωλογικών δομών.
Στην όραση μέσω υπολογιστή, η διαφορική γεωμετρία χρησιμοποιείται στην ανάλυση σχημάτων.
Στην επεξεργασία εικόνας, η διαφορική γεωμετρία χρησιμοποιείται για ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων των μή-επίπεδων επιφανειών.
Η απόδειξη της εικασίας του Poincare από τον Grigori Perelman που χρησιμοποιεί τις τεχνικές της Ricci ροής απέδειξε την δύναμη της διαφορικής γεωμετρικής προσέγγισης σε ερωτήματα τοπολογίας και τόνισε την σημαντικότητά της στις αναλυτικές μεθόδους.
Στις ασύρματες επικοινωνίες, οι πολλαπλότητες του Grassmann χρησιμοποιούνται στην διαμόρφωση τεχνικών σε συστήματα με πολλαπλές κεραίες.