ΗPietas, που μεταφράζεται με διάφορους τρόπους ως "καθήκον", "θρησκευτικότητα" [1] ή "ευλαβής συμπεριφορά",[2] "πίστη",[3] "αφοσίωση" ή "παραδοσιακή ευσέβεια", ήταν μια από τις κύριες αρετές μεταξύ των αρχαίων Ρωμαίων. Ήταν η διακριτική αρετή του ιδρυτή ήρωα Αινεία, ο οποίος συχνά είχε το επίθετο Pius ("ευλαβής") σε όλο το έπος της ΑινειάδαςτουΒιργιλίου. Η ιερή φύση της pietas προσωποποιήθηκε στην Pietas, μια θεά που συχνά απεικονίζεται σε ρωμαϊκά νομίσματα. Το ελληνικό ισοδύναμο είναι ηεὐσέβεια.[4]: 864–865
Ο Κικέρων όρισε την pietas ως την αρετή «που μας νουθετεί να κάνουμε το καθήκον μας απέναντι στη χώρα μας ή στους γονείς μας ή σε άλλους συγγενείς αίματος». Ο άνθρωπος που κατείχε την pietas «εκτελούσε όλα τα καθήκοντά του απέναντι στη θεότητα και στους συνανθρώπους του πλήρως και από κάθε άποψη», όπως το περιέγραψε ο κλασικός μελετητής του 19ου αιώνα Γκέοργκ Βισόβα. Ο Κικέρων προτείνει οι άνθρωποι να έχουν επίγνωση της τιμής τους, και πρέπει πάντα να προσπαθούν να υψώνουν την τιμή των άλλων με αξιοπρεπή έπαινο. Επιπλέον, ο έπαινος, ο θαυμασμός καιοι τιμητικές ενέργειες πρέπει να είναι πέρα από κάθε επιθυμία κάποιου, καιοι πράξεις καιτα λόγια πρέπει να επιλέγονται σε σχέση με φίλους, συναδέλφους, οικογένεια ή συγγενείς αίματος. Ο Κικέρων περιγράφει τη νεολαία στην αναζήτηση της τιμής: «Πόσο λαχταρούν τον έπαινο! Τι κόπους δενθα κάνουν, γιανα σταθούν σταθερά ανάμεσα στους συνομηλίκους τους! Πώς θα θυμούνται εκείνους που τους έδειξαν καλοσύνη, και πόσο πρόθυμοι νατο ανταποδώσουν!
Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση της λέξης pietasστα αγγλικά εμφανίζεται στο βιβλίο του Άνσελμ Μπέυλυ Η Συμμαχία της Μουσικής, της Ποίησης και της Ρητορικής, που δημοσιεύτηκε το 1789.[5][verification needed]
Ένας Ρωμαίος μετην αρετή της pietas δεν άφηνε τα θρησκευτικά του καθήκοντα στην πόρτα του ναού, όταν έβγαινε από αυτόν, αλλά τα κουβαλούσε παντού μαζί του, ακολουθώντας το θέλημα των θεών στις επιχειρηματικές του συναλλαγές καιστην καθημερινή του ζωή. Mαξ Πφίνγκστεν[9]
ΗPietas προς τους γονείς (Pietas erga parentes) ήταν μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της επίδειξης αρετής. ΤοPius ως επίθετο (cognomen) προήλθε ως τρόπος γιανα επισημανθεί ένα άτομο ως ιδιαίτερα «ευσεβές» με αυτή την έννοια: η ανακοίνωση της προσωπικής pietas μέσω της επίσημης ονοματολογίας φαίνεται να ήταν μια καινοτομία της ύστερης Δημοκρατίας, όταν οΚόιντος Καικίλιος Μέτελλος Πίοςτο έλαβεε για τις προσπάθειές τουνα ανακληθεί ο πατέρας του, Νουμιδικός, από την εξορία. Η Ευσέβεια επεκτάθηκε και προς τους «γονείς» μετην έννοια των «προγόνων» και ήταν μια από τις βασικές αρχές της ρωμαϊκής παράδοσης, που εκφραζόταν μετη μέριμνα των νεκρών.[6]
Η Ευσέβεια κατοικούσε μέσα σε ένα άτομο, σε αντίθεση μεμια αρετή ή δώρο όπως ηΝίκη (Victoria), η οποία δόθηκε από τους θεούς. Η Ευσέβεια, ωστόσο, επέτρεπε σε ένα άτομο να αναγνωρίσει τη θεία πηγή των επιδράσεων που παρέχονται. [4]
Η Ευσέβεια είχε μεγάλη σημασία στον τομέα των διεθνών σχέσεων και της διπλωματίας. Η αξιοπιστία ενός διοικητή εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία τουνα αφήσει στην άκρη τα προσωπικά του κέρδη καινα αφιερωθεί πλήρως σε έναν σκοπό, αποφεύγοντας κάθε προδοτική πράξη. Αυτή η έμφαση στη αξιοπιστία οδήγησε στη φήμη των μεμονωμένων διοικητών καιτο ίδιο το ρωμαϊκό κράτος να διαδραματίζει πραγματικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις και τις συζητήσεις. Η δέσμευση των διοικητών γιατην πίστη (fides) πρέπει να είναι συνεπής, να αποδεικνύει αξιοπιστία μέσω συνεχιζόμενων δράσεων και σταθερής προσέγγισης στις σχέσεις με τις γειτονικές οντότητες. Η τήρηση του σεβασμού των υφιστάμενων συμβάσεων σήμαινε τη τήρηση των δεσμεύσεων καιτων όρκων, ενισχύοντας έτσι την δέσμευση της Ρώμης για ηθική συμπεριφορά καιτη συνέχιση των διπλωματικών στρατηγικών. Οι πιθανότητες επίλυσης συγκρούσεων ήταν ελάχιστες, ανη εξαπάτιση ήταν το πρότυπο στις διαπραγματεύσεις από τους διοικητές.
Η Ευσέβεια παριστανόταν στα νομίσματα με λατρευτικά αντικείμενα, αλλά και ως γυναίκα που τελούσε θυσία με φωτιά σε βωμό. Στην εικόνα της θυσίας, η σπονδή ήταν η θεμελιώδης πράξη, που κατέληξε να συμβολίζει την ευσέβεια προς τους θεούς.
Η Ευσέβεια αναπαραστάθηκε για πρώτη φορά στα ρωμαϊκά νομίσματα σε δηνάρια, που εκδόθηκαν από τονMάρκο Ερέννιοτο 108/107 π.Χ. Η Ευσέβεια εμφανίζεται στον εμπροσθότυπο ως θεϊκή προσωποποίηση, σε μορφή προτομής. Η ποιότητα της ευσέβειας προς τους γονείς αντιπροσωπεύεται από έναν νέο, που κουβαλάει έναν ηλικιωμένο στην πλάτη του: ο συμβολισμός παρέπεμπε στην Αινειάδα του Βιργίλιου, όπου ο Αινείας μεταφέρει τον πατέρα του Αγχίση έξω από τη φλεγόμενη Τροία. Η Ευσέβεια είναι μεταξύ των αρετών που εμφανίζονται συχνά στα αυτοκρατορικά νομίσματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εκδόθηκαν από τον Αδριανό.
Ένα από τα σύμβολα της Ευσέβειας ήταν ο πελαργός, ο οποίος περιγράφεται από τον Πετόνιο ως pietaticultrix, "καλλιεργητή της ευσένειας". Ως εκ τούτου, ένας πελαργός εμφανίζεται δίπλα στην Ευσέβεια σε ένα νόμισμα που εκδόθηκε από τον Κόιντο Καικίλιο Μέτελλιο Πίο (του οποίου το επίθετο φαίνεται παραπάνω).
Η Ευσέβεια ήταν η θεϊκή παρουσία στην καθημερινή ζωή, που προειδοποιούσε τους ανθρώπους ναμην εισβάλλουν στο βασίλειο των θεών. Οι παραβιάσεις της ευσέβειας απαιτούσαν ένα piaculum (τελετουργίες εξιλασμού).
Σύμφωνα με έναν θρύλο (miraculum), μια φτωχή γυναίκα που λιμοκτονούσε στη φυλακή σώθηκε, όταν η κόρη της τής έδωσε μητρικό γάλα (σύγκρινε μετηΡωμαϊκή Φιλανθρωπία). Η κόρη δεν τιμωρήθηκε, αλλά αναγνωρίστηκε γιατην ευσέβειά της. Η μητέρα καιη κόρη απελευθερώθηκαν, και δόθηκε δημόσια υποστήριξη γιατο υπόλοιπο της ζωής τους. Ο τόπος θεωρήθηκε αφιερωμένος στη θεά (consecratus deae) Ευσέβεια, επειδή η θεά είχε επιλέξει να εκδηλώσει την παρουσία της εκεί. [8][4]Η ιστορία είναι δείγμα της pietas erga parentes, την κατάλληλη αφοσίωση που πρέπει να δείξει κανείς στους γονείς του. [4]
Η Ευσέβεια απεικονίστηκε συχνά ως θεά στην πίσω όψη των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών νομισμάτων, με γυναίκες της αυτοκρατορικής οικογένειας στην μπροστινή όψη,[9] ως κατάλληλη αρετή που πρέπει να αποδοθεί σε αυτές. Οι γυναίκες της αυτοκρατορικής οικογένειας μπορεί να απεικονίζονται στην τέχνη μετη μορφή της θεάς.
"Ρωμαϊκή Φιλανθρωπία": η αφήγηση του Βαλέριου Μάξιμου γιαμια Ρωμαία γυναίκα που ενσαρκώνει την ευσέβεια, θηλάζοντας τον φυλακισμένο πατέρα της γιανατον σώσει από την αναγκαστική πείνα, που απεικονίζεται συχνά στην πρώιμη σύγχρονη ευρωπαϊκή ζωγραφική.