Στην Αρχαία ελληνική μυθολογία ο Άδμητος (το όνομα του μεταφράζεται ως "ατίθασος") ήταν βασιλιάς στην Πόλις Φερές της Θεσσαλίας.[4][5] Ο Άδμητος ήταν γιος και διάδοχος του βασιλέως και ομώνυμου ιδρυτή της πόλης Φέρητος και της Περικλύμενης ή της Κλυμένης, εγγονός του βασιλιά του Ορχομενού Μινύα. Συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία και στο κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου.[6] Η σύζυγος του ήταν η περίφημη Άλκηστις που δέχτηκε η ίδια να θυσιαστεί στην θέση του όταν καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο πιο διάσημος γιος του ήταν ο Εύμηλος, ήταν επικεφαλής στόλου που απέπλευσε από τις Φέρες όταν ξέσπασε ο Τρωικός Πόλεμος, η κόρη του ήταν η Περιμήλη.
Ο Άδμητος είχε τα ανάκτορά του στο Χαλκοδόνιο όρος. Κατά την παράδοση, όταν ο Δίας σκότωσε με κεραυνό τον γιο του Απόλλωνα Ασκληπιό, ο Απόλλων με τη σειρά του σκότωσε τους Κύκλωπες που έφτιαχναν τους κεραυνούς του Δία ή μάλλον τους γιους τους, καθώς οι Κύκλωπες ήταν αθάνατοι. Ο πατέρας των θεών, για να τιμωρήσει τον Απόλλωνα, τον έστειλε να υπηρετήσει ως βοσκός επί ένα έτος τον Άδμητο.[7] Ο βασιλιάς των Φερών του φέρθηκε με αγάπη και σεβασμό, που ο Απόλλωνας ανταπέδωσε στον Άδμητο σε δύσκολες στιγμές της ζωής του δεύτερου, και «τας θηλείας βόας πάσας διδυμοτόκους εποίησεν» (Απολλόδωρος, Γ 10, 4), ενώ έκανε τα άλογα του Αδμήτου τα ωραιότερα και τα καλύτερα από όλα τα άλλα (Ιλιάδα Β 763).[8]
Από την υπηρεσία του Απόλλωνα προς τον Άδμητο οι κυνικοί φιλόσοφοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας άντλησαν επιχειρήματα εναντίον της αρχαίας ειδωλολατρίας. Την ρομαντική σχέση ανάμεσα στον Απόλλωνα και τον Άδμητο περιγράφει ο Καλλίμαχος της Αλεξάνδρειας με την φράση "κάηκε από αγάπη" για τον Άδμητο.[9] Ο Πλούταρχος καταγράφει τον Απόλλωνα σαν έναν από τους ερωμένους του Άδμητου και ότι τον υπηρέτησε από έρωτα.[10] Ο Λατίνος ποιητής Οβίδιος με την σειρά του έγραψε ότι ο Απόλλωνας εγκατέλειψε την θεική του υπερηφάνεια για να γίνει υπηρέτης του Άδμητου.[11] Ο Τίβουλλος περιγράφει την αγάπη του Απόλλωνα σημειώνοντας ότι έγινε υπηρέτης του Άδμητου από δική του επιλογή και όχι επειδή του το επέβαλαν.[12]
Ωστόσο, ο Απόλλων βοήθησε τον Άδμητο να αποκτήσει για σύζυγό του την Άλκηστη, μία από τις 4 κόρες του Πελία, της οποίας ο πατέρας έθετε ως όρο στους υποψήφιους μνηστήρες της να ζέψουν ένα αγριογούρουνο και ένα λιοντάρι σε άρμα. Ο Άδμητος κατάφερε να ζέψει τα δύο θηρία χάρη στη βοήθεια του Απόλλωνα (η σκηνή εικονιζόταν στον θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα στην Ολυμπία).[13]
Την ημέρα της γιορτής των γάμων του, ο Άδμητος ενεπλάκη και πάλι σε περιπέτειες: ξέχασε να θυσιάσει στην Άρτεμη και βρήκε το νυφικό θάλαμο γεμάτο δράκοντες, πράγμα που σήμαινε πως έπρεπε να πεθάνει. Ο Άδμητος διέφυγε τον κίνδυνο και πάλι χάρη στον Απόλλωνα, που πέτυχε να εξευμενίσει την αδελφή του θεά και να πείσει τις Μοίρες να απαλλάξουν τον βασιλιά από τον θάνατο αν κάποιος στενός συγγενής του δεχόταν να πεθάνει στη θέση του.[14] Αλλά οι γονείς του Αδμήτου δεν δέχθηκαν να θυσιασθούν για το παιδί τους. Αντίθετα, η Άλκηστη, χωρίς να διαστάσει, θυσιάστηκε στη θέση του συζύγου της. Τότε η Περσεφόνη, συγκινημένη από την αγάπη της Άλκηστης, δεν τη δέχθηκε στον Άδη, αλλά την έστειλε πίσω στον επάνω κόσμο.
Αυτή είναι η αρχαιότερη παράδοση, ενώ νεότερη εκδοχή αναφέρει ότι, όταν ο Άδμητος θρηνούσε τη γυναίκα του, τον επισκέφθηκε ο Ηρακλής, παλιός του σύντροφος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Ο ήρωας, μόλις πληροφορήθηκε τον θάνατο της Άλκηστης, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο και «μαχεσάμενος `Αιδη» τον νίκησε και έφερε την Άλκηστη πίσω στον σύζυγό της (Απολλόδ. Α 9, 15). Σύμφωνα με τρίτη εκδοχή, ο Ηρακλής παραφύλαξε κοντά στην Άλκηστη όταν αυτή ξάπλωσε για να πεθάνει, και όταν ήρθε ο Θάνατος για να την πάρει τον ανάγκασε, ύστερα από πάλη, να την αφήσει (Ευριπίδη Άλκηστις, στ.1140 κ.ε.).
Ο Άδμητος και η Άλκηστη θεωρούνταν στην αρχαιότητα πρότυπα συζυγικής στοργής. Απέκτησαν τρία παιδιά, τον Εύμηλο, τον Ίππασο και τον Περιμήλη. Από αυτούς ο Εύμηλος διακρίθηκε ως αρχηγός των Φεραίων στην εκστρατεία των Ελλήνων κατά της Τροίας. Ο Φανόδημος σε σχόλιο στους Σφήκες του Αριστοφάνη λέει πως όταν γέρασαν, ο Άδμητος και η Άλκηστη διώχθηκαν από τις Φερές και, μαζί με τον γιο τους Ίππασο έφθασαν στην Αθήνα, όπου ο Θησέας τους υποδέχθηκε με εγκαρδιότητα. Η παράδοση αυτή είναι τοπική, αττική. Ο Στράβων γράφει (Ι 447) ότι ο Άδμητος ίδρυσε ιερό του Απόλλωνα στην Ερέτρια, 'ὁμώνυμον τῆ Εὐβοϊκῆ' κοντά στα Φάρσαλα.
Υπάρχουν και άλλοι μύθοι για τον Άδμητο, για τη συμμετοχή του στην Αργοναυτική εκστρατεία, στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου και στους αγώνες που έγιναν στη μνήμη του πεθερού του Πελία.
Πέρα από την παράσταση στον θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα στην Ολυμπία, που παριστάνει τον Άδμητο πάνω σε άρμα συρόμενο από ένα αγριογούρουνο και ένα λιοντάρι (η παράσταση αυτή σε κάπως διαφορετική μορφή σώζεται και σε ρωμαϊκό τάφο), άλλες παραστάσεις από γεγονότα της ζωής του υπάρχουν στη Λάρνακα του Κυψέλου στην Ολυμπία, όπου αγωνίζεται σε άρμα στους νεκρικούς αγώνες στη μνήμη του Πελία (σε αυτούς έλεγαν ότι ο Άδμητος είχε αντίπαλο στην πυγμαχία τον Μόψο). Επίσης, στο λεγόμενο «αγγείο Φρανσουά», που εικονίζει τον βασιλιά να μάχεται με τον Καλυδώνιο κάπρο, και στη Βίλα Αλμπάνι, όπου σώζονται σκηνές εμπνευσμένες από το δράμα του Ευριπίδη Άλκηστις.
- Ο αστεροειδής 85030 Άδμητος (85030 Admetos) της Τρωικής Ομάδας, που ανακαλύφθηκε το 1960, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό βασιλιά.
- ↑ «Альцеста» (Ρωσικά)
- ↑ «Ἄδμητος» (Ρωσικά)
- ↑ «Альцеста» (Ρωσικά)
- ↑ Robert Graves, The Greek Myths rev. ed. 1960
- ↑ Karl Kerenyi, The Gods of the Greeks, 1951:138
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.16; Γάιος Ιούλιος Υγίνος, Fabulae 14.173
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 3.10.4
- ↑ Σχόλια σε Ευριπίδη, Άλκηστις, 2
- ↑ Καλλίμαχος, "Ύμνος στον Απόλλωνα"
- ↑ Πλούταρχος, Amatorius 17; Numa 4.5
- ↑ Οβίδιος, Ars Amatoria 2.239
- ↑ Τίβουλλος, Elegies 2.3
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλόδωρου, 1.9.15; Γάιος Ιούλιος Υγίνος, "Fabulae" 50
- ↑ Αισχύλος, Ορέστεια, 728
- Jean Richepin: «Ελληνική Μυθολογία», μετάφρ. Νικολάου Τετενέ, εκδ. οίκος Βίβλος (Δημητράκος), Αθήνα 1953
- Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Admetus στο Wikimedia Commons
