Το βουνό μια μέρα πριντην έκρηξη που κατέστρεψε τη βόρεια πλαγιά.
Τοόρος της Αγίας Ελένης (στααγγλικάMount St. Helens, Μάουντ Σεντ Χέλενς) είναι ένα ενεργό στρωματοηφαίστειο, το οποίο βρίσκεται στη κομητεία Σκαμάνια, Ουάσινγκτον, στις βορειοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Βρίσκεται 154 χιλιόμετρα νότια τουΣιάτλ, Ουάσινγκτονκαι 80 χιλιόμετρα βορειοανατολικά τουΠόρτλαντ, Όρεγκον. Πήρε το αγγλικό όνομά του από το Βρετανό διπλωμάτη Αλλέινε Φίρσερμπερτ, 1ο Βαρώνο της Αγίας Ελένης, ενός φίλου του εξερευνητή Τζορτζ Βανκούβερ, ο οποίος ερεύνησε τη περιοχή στα τέλη του 18ου αιώνα. Το ηφαίστειο βρίσκεται στηνοροσειρά Κασκέιντ, η οποία είναι μέρος τουδακτυλιδιού της φωτιάς του Ειρηνικού.
Το όρος της Αγίας Ελένης είναι γνωστό γιατην καταστροφική του έκρηξη στις 18 Μαΐου 1980, τις 8:32 θερινή ώρα Ειρηνικού (18:32 ώρα Ελλάδας),[1]τηπιο φονική και οικονομικά καταστρεπτική ηφαιστειακή έκρηξη στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. 57 άτομα σκοτώθηκαν, 250 σπίτια, 47 γέφυρες, 25 χιλιόμετρα σιδηροτροχιών και 300 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων καταστράφηκαν. Μια τεράστια κατολίσθηση συντριμμιών που προκλήθηκε από ένα σεισμό έντασης 5,1 βαθμών στηνΚλίμακα Ρίχτερ ήταν η αιτία μιας έκρηξης και μείωσε το ύψος του βουνού από 2.950 μέτρα σε 2.550 μέτρα, με ένα κρατήρα σχήματος πετάλου διαμέτρου 1,5 χιλιομέτρων να παίρνει τη θέση της κορυφής. [2]Η κατολίσθηση είχε όγκο 2,9 κυβικά χιλιόμετρα. ΤοΗφαιστειακό Μνημείο Όρους της Αγίας Ελένης δημιουργήθηκε γιατη προστασία του ηφαιστείου καινα επιτρέψει την επιστημονική μελέτη του αντίκτυπου της έκρηξης.
Όπως καιτα περισσότερα από τα υπόλοιπα ηφαίστεια της οροσειράς Κασκέιντ, το όρος της Αγίας Ελένης είναι ένας μεγάλος εκρηκτικός κώνος, ο οποίος αποτελείται από στρώματα στερεοποιημένης λάβαςκαι στάχτης, ελαφρόπετρας (κίσσηρη) και άλλων ηφαιστειακών αναβλημάτων. Το βουνό περιλαμβάνει επίσης στρώματα βασάλτηκαιανδεσίτη, μέσα στα οποία έχουν εκραγεί δόμοιμεδακιτική λάβα. Οι μεγαλύτεροι δόμοι δημιούργησαν τη προηγούμενη κορυφή και βόρεια του βουνού βρισκόταν ο μικρότερος δόμος Γκόουτ Ροκς. Αυτοί οι δόμοι καταστράφηκαν από την έκρηξη του 1980.
Το όρος της Αγίας Ελένης βρίσκεται 72 χιλιόμετρα δυτικά τουόρους Άνταμς, στο δυτικό τμήμα της οροσειράς Κασκέιντ. Αυτά τα δύο βουνά βρίσκονται 80 χιλιόμετρα μακριά από τοόρος Ρενιέρ, το ψηλότερο από τα ηφαίστεια της οροσειράς Κασκέιντ. Τοόρος Χουντ, η κοντινότερη ηφαιστειακή κορυφή στοΌρεγκον, βρίσκεται 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του όρους της Αγίας Ελένης.
Το όρος της Αγίας Ελένης είναι γεωλογικά νεαρό συγκρινόμενο με άλλα μεγάλα ηφαίστεια της ίδιας οροσειράς. Σχηματίστηκε τα τελευταία 40.000 χρόνια καιο κώνος προτου 1980 άρχισε να ανυψώνεται πριν 2.200 χρόνια. [3]Το ηφαίστειο θεωρείται τοπιο ενεργό στη οροσειρά κατά τη διάρκεια τουΟλόκαινου (περίπου τα τελευταία 10.000 χρόνια). [4]
Πριντην έκρηξη του 1980, το όρος της Αγίας Ελένης ήταν η πέμπτη ψηλότερη κορυφή στην Ουάσινγκτον. Ήταν σημαντικά ψηλότερο από τους λόφους πουτο περιέβαλαν και εξαιτίας της συμμετρίας τουκαιτο γεγονός ότι ήταν καλυμμένο από πάγο και χιόνια, το βουνό είχε το προσωνύμιο «Φούτζι της Αμερικής». [5]Η κορυφή υψωνόταν 1.500 μέτρα πάνω από τη βάση του, ενώ οι πλαγιές του συγχωνεύονται με γειτονικές ράχες. Το βουνό στο ύψος της βάσης του έχει διάμετρο περίπου 10 χιλιόμετρα. Η βάση του είναι σε ύψος 1.300 μέτρων στα βορειοανατολικά και 1.200 στην υπόλοιπη περίμετρο. Πριντην έκρηξη, στο ύψος της γραμμής των δέντρων, ο κώνος είχε διάμετρο 6,5 χιλιόμετρα.
Αεροφωτογραφία
Τα ρυάκια που πηγάζουν από το ηφαίστειο καταλήγουν σε τρία συστήματα ποταμών, στονποταμό Τουτλστα βόρεια και βορειοδυτικά, Κάλαμαστα δυτικά καιστον ποταμό Λιούις στα νότια και δυτικά. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι περίπου 3.600 χιλιοστά καιτο ύψος του χιονιού στις πλαγιές μπορεί να φτάσει τα 5 μέτρα. [6]Στορουτου ποταμού Λιούις έχουν κατασκευαστεί τρία υδροηλεκτρικάφράγματα. Οι βόρειες και ανατολικές πλαγιές του ηφαιστείου αποστραγγίζουν στον ταμιευτήρα Σουίφτ, ο οποίος είναι ακριβώς νότια της κορυφής του ηφαιστείου.
Ανκαιτο όρος της Αγίας Ελένης βρίσκεται στη κομητεία Σκαμάνια, Ουάσινγκτον, η πρόσβαση στο βουνό γίνεται μέσω της κομητείας Κάουλιτζ στα δυτικά. Ο πολιτειακός δρόμος 504 συνδέεται μετο διαπολιτειακό 5 στην έξοδο 49, 55 χιλιόμετρα δυτικά του βουνού. Ο διαπολιτειακός 5 διέρχεται από τη μητροπολιτική περιοχή του Πόρτλαντ στο Όρεγκον καιτουΒανκούβερ στην Ουάσινγκτον. Ηπιο κοντινή στο ηφαίστειο κοινότητα είναι τοΚούγκαρ, Ουάσινγκτον, στη κοιλάδα του ποταμού Λιούις, 18 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της κορυφής. ΟΕθνικός Δρυμός Γκίφορντ Πιντσότ περιβάλλει το όρος της Αγίας Ελένης.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα της περιόδου 1980-1981, ένας νέος παγετώνας δημιουργήθηκε. Αυτός ο παγετώνας αρχικά ονομαζόταν Τουλουτσόν, αλλά έλαβε την επίσημη ονομασία Παγετώνας Κρείτερ (Crater Glacier). Σκιασμένος από τα τοιχώματα του κρατήρα και τροφοδοτούμενος από μεγάλες χιονοπτώσεις και συνεχόμενες χιονοστιβάδες, αναπτύχθηκε γρήγορα με ρυθμό 4,5 μέτρα πάχους κάθε χρόνο. Μέχρι το 2004 κάλυπτε 0,93 τετραγωνικά χιλιόμετρα και χωριζόταν από το δόμο σε δυτικό και ανατολικό λοβό. Συνήθως, στο τέλος του καλοκαιριού γίνεται σκουρόχρωμος εξαιτίας της πτώσης βράχων και της στάχτης από τις εκρήξεις. Όσον αφορά το 2006, ο παγετώνας είχε μέσο πάχος 100 μέτρα και μέγιστο πάχος 200 μέτρα, σχεδόν όσο παχύς όσο ο πολύ παλαιότερος και πολύ μεγαλύτερος παγετώνας Κάρμπον στο όρος Ρενιέρ. Όλος ο πάγος δημιουργήθηκε μετά το 1980, με αποτέλεσμα ο παγετώνας να είναι πολύ νεαρός γεωλογικά. Όμως ο όγκος του παγετώνα είναι σχεδόν ίσος μετο συνολικό όγκο όλων παγετώνων του βουνού πριντο 1980 .[7][8][9][10][11]
Όταν άρχισε η πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα το 2004, οι λοβοί του παγετώνα μετακινήθηκαν μακριά από το κέντρο του κρατήρα και προς τα πάνω εξαιτίας της ανάπτυξης νέων ηφαιστειακών δόμων. Η επιφάνεια του παγετώνα, κάποτε χωρίς καθόλου ρωγμές, μετατράπηκε σε ένα χαώδες μοτίβο από ρωγμές που δημιουργήθηκαν από την κίνηση του πυθμένα του κρατήρα.[12]Οι νέοι δόμοι έχουν σχεδόν χωρίσει στα δύο τον παγετώνα σε δυτικό και ανατολικό δόμο. Παρά την ηφαιστειακή δραστηριότητα, ο παγετώνας έχει αυξήσει την έκτασή του, με μικρή επέκταση του δυτικού λοβού και μεγαλύτερη στο καλύτερα σκιασμένο ανατολικό λοβό. Εξαιτίας της ανάπτυξης των λοβών, τα δύο άκρα τους ενώθηκαν στα τέλη του Μαΐου 2008 και έτσι περικλείουν τελείως του δομούς λάβας.[12][13][14] Επίσης, από το 2004, νέοι παγετώνες δημιουργήθηκαν στα τοιχώματα του κρατήρα, σε μεγαλύτερο υψόμετρο από το παγετώνα Κρέιτερ. [15]
Το πρώτα στάδια ηφαιστειακής δραστηριότητας του όρους της Αγίας Ελένης γνωστά ως «Στάδιο Έιπ Κάνυον» (Ape Canyon Stage) (περίπου 40-35.000 χρόνια πριν), το «Στάδιο Κούγκαρ» (Cougar Stage) (περ. 20-18.000 χρόνια πριν) καιτο «Στάδιο Σουίφτ Κρηκ» (Swift Creek Stage) (περίπου 13-8.000 χρόνια). [16]Η σύγχρονη περίοδος, τα τελευταία 2.500 χρόνια, ονομάζεται «Στάδιο Σπίριτ Λέικ» (Spirit Lake Stage). Συνολικά, τα στάδια προτου σταδίου Σπίριτ Λέικ ονομάζονται αρχέγονα (ancestral) στάδια. Τα δύο στάδια διαφέρουν στη σύσταση της λάβας, οι αρχέγονες λάβες αποτελούνται από ένα χαρακτηριστικό μίγμα δακίτηκαιανδεσίτη, ενώ οι σύγχρονες λάβες έχουν πιο ποικίλη σύσταση, που κυμαίνονται από βασάλτη πλούσιο σεολιβίνη μέχρι ανδεσίτη και δακίτη.[17]
Το όρος της Αγίας Ελένης άρχισε να αναπτύσσεται στοΠλειστόκαινο, 37.600 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια του σταδίου Είπ Κάνυον, με δακιτικές και ανδεσιτικές εκρήξεις καυτής στάχτης και κίσσηρη.[17] Πριν 36.000 χρόνια ένα μεγάλο λαχάρ (λασπορροή ηφαιστειακών υλικών) κατέβηκε το βουνό[17]• οι λασπορρόες είναι σημαντικές σε όλα τα στάδια ηφαιστειακής δραστηριότητας του ηφαιστείου. Οι εκρήξεις του σταδίου Έιπ Κάνυον τελείωσαν πριν 35.000 χρόνια, και τις ακολούθησε μια περίοδος 17.000 ετών κατά την οποία το ηφαίστειο ήταν σχετικά ανενεργό. Μέρος του αρχέγονου κώνου κατακερματίστηκε και μετακινήθηκε από τους παγετώνες 14.000 με 18.000 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των Παγετώνων. [17]
Το δεύτερο στάδιο ηφαιστειακής δραστηριότητας, το στάδιο Κούγκαρ, ξεκίνησε πριν 20.000 χρόνια και διήρκησε 2.000 χρόνια.[17]Πυροκλαστικές ροές καυτής κισσήρης και στάχτης μαζί μετην ανάπτυξη δόμο έλαβαν χώρα αυτή τη περίοδο. Ακολούθησαν 5.000 χρόνια αδράνειας, μέχρι την έναρξη του σταδίου Σουίφτ Κρηκ, με πυροκλαστικές ροές, ανάπτυξη δόμων και πτώση τέφρας στις κοντινές περιοχές. Αυτό το στάδιο τελείωσε πριν 8.000 χρόνια.
Μια περίοδος αδράνειας διάρκειας 4.000 περίπου ετών σταμάτησε το 2500 π.Χ., μετην έναρξη της περιόδου ΣμιθΚρηκ (Smith Creek), όταν μεγάλες ποσότητες στάχτης και καφεκίτρινου κισσήρη κάλυψαν χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μια έκρηξη το 1900 π.Χ. είναι η μεγαλύτερη γνωστή έκρηξη του ηφαιστείου κατά τοΟλόκαινο, όσον αφορά τον όγκο των στρωμάτων τέφρας από αυτή τη περίοδο. Αυτή η εκρηκτική περίοδος άφησε στρώματα τέφρας πάχους μισού μέτρου στοΕθνικό Πάρκο όρους Ρενιέρ, 80 χιλιόμετρα μακριά, και ίχνη της τέφρας έχουν εντοπιστεί μέχρι τοΕθνικό Πάρκο ΜπανφστηνΑλμπέρταστα βορειοανατολικά καιτο ανατολικό Όρεγκον στα νοτιοανατολικά. [18]Ο συνολικός όγκος των ηφαιστειακών αναβλημμάτων αυτής της περιόδου ανέρχεται σε 10 km³.[18] Ακολούθησαν 400 περίπου χρόνια αδράνειας.
Η επόμενη δραστηριότητα στο ηφαίστειο έλαβε χώρα το 1.200 π.Χ., σηματοδοτώντας την έναρξη της ηφαιστειακής περιόδου Πάιν Κρηκ (Pine Creek). [18] Διήρκησε περίπου 400 χρόνια και χαρακτηρίζεται από εκρήξεις μικρού όγκου. Παράχθηκαν πολλές πυκνές και υπέρθερμες πυροκλαστικές ροές στο ηφαίστειο, οι οποίες έφτασαν μέχρι τις κοντινές κοιλάδες. Μια λασπορροή γέμισε εν μέρει τη κοιλάδα του ποταμού Λιούις, 65 χιλιόμετρα μακριά, κάποια στιγμή μεταξύ του 500 και 1000 π.Χ.
Η επόμενη ηφαιστειακή περίοδος, η περίοδος ΚαστλΚρηκ, ξεκίνησε το 400 π.Χ. και χαρακτηρίζεται από μια αλλαγή στη σύσταση της λάβας της Αγίας Ελένης, μετη προσθήκη ολιβίνηκαιβασάλτη.[19]Ο κώνος που υπήρχε στη κορυφή πριντο 1980 άρχισε να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της περιόδου ΚαστλΚρηκ. Σημαντικές ροές λάβας σε συνδυασμό μετα προηγουμένως πιο κοινά κατακερματισμένα και κορνιοτοποιημένα ηφαιστειακά πετρώματα (τέφρα), χαρακτηρίζουν αυτή τη περίοδο. Μεγάλες ροές ανδεστικής και βασαλτικής λάβας κάλυψαν μέρη του βουνού, συμπεριλαμβανομένης μιας ροής το 100 π.Χ. η οποία έφτασε μέχρι τις κοιλάδες των ποταμών Λιούις και Κάλαμα.[19] Άλλες, όπως ο βασάλτης Κέιβ (γνωστός γιατο σύστημα σηράγγων λάβας), έφτασαν σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από τις ηφαιστειακές φλέβες.[19] Κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα, λασπορροές έφτασαν σε απόσταση 50 χιλιομέτρων στις κοιλάδες των ποταμών Τουτλκαι Κάλαμα και μπορεί να έφτασαν μέχρι τονΚολούμπια. Μετά ακολούθησαν 400 χρόνια αδράνειας.
Η ηφαιστειακή περίοδος Σούγκαρ Μπόουλ ήταν σύντομη και χαρακτηριστικά διαφορετική από τις υπόλοιπες περιόδους της Αγίας Ελένης. Παρήγαγε τη μοναδική έκρηξη της οποία το εκρηκτικό κύμα να έχει κατευθυνθεί καθαρά προς τα πλάγια και όχι κάθετα πριντην έκρηξη του 1980.[20] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ηφαίστειο πρώτα παρήγαγε ηφαιστειακούς δόμους, καιεν συνεχεία εξερράγη βιαίως δύο φορές, παράγοντας μικρό όγκο τέφρας, πυροκλαστικές ροές και λαχάρ.[20]
Η συμμετρική εμφάνιση της Αγίας Ελένης πριντην έκρηξη του 1980 έδωσε στο βουνό το παρατσούκλι «Φούτζι της Αμερικής». Αυτή η εμφάνιση ήταν αποτέλεσμα των εκρηκτικών περιόδων Κάλαμα και Γκόουτ Ροκς.
Μια περίοδος αδράνειας που διήρκησε περίπου 700 χρόνια τελείωσε περίπου το 1480, ξεκίνησε η ηφαιστειακή περίοδος Κάλαμα, με μεγάλες ποσότητες χλωμής γκρι δακιτικής κισσήρης και στάχτη. Η έκρηξη του 1480 ήταν αρκετές φορές μεγαλύτερη από την έκρηξη τις 18 Μαΐου 1980. [20]Το 1482 έλαβε χώρα μια άλλη ισχυρή έκρηξη, με ισχύ παρόμοια με αυτή της έκρηξης του 1980 όσον αφορά τον όγκο. [20]Η στάχτη καιη κίσσηρη 10 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του ηφαιστείου σχηματίζει ένα στρώμα πάχους ενός περίπου μέτρου και 80 χιλιόμετρα μακριά η στάχτη σχημάτισε ένα στρώμα πάχους 5 εκατοστών. Εν συνεχεία, μεγάλες πυροκλαστικές ροές και λασπορροές κατήλθαν τις δυτικές πλαγιές της Αγίας Ελένης, στο σύστημα απορροής του ποταμού Κάλαμα.
Η λάβα αυτής της περιόδου διάρκειας 150 ετών είχε μικρότερη περιεκτικότητα σεπυρίτιομετη μορφή ανδεσιτικής στάχτης η οποία δημιούργησε τουλάχιστον οχτώ εναλλασσόμενα ανοιχτόχρωμα και σκουρόχρωμα στρώματα.[19] Λάβα από το κρατήρα στη κορυφή κατήλθε τις νοτιοανατολικές πλαγιές του βουνού.[19] Αργότερα, πυροκλαστικές ροές πέρασαν από την ανδεσιτική λάβα και έφτασαν στη κοιλάδα του ποταμού Κάλαμα. Η περίοδος τελείωσε μετη δημιουργία ενός ηφαιστειακού δόμου ύψους περίπου 200 μέτρων στη κορυφή του ηφαιστείου, ο οποίος υπερπλήρωσε τον κρατήρα που βρισκόταν στη κορυφή του ηφαιστείου.[21] Μεγάλα τμήματα του δόμου αποκολλήθηκαν και σχημάτισαν μιασάραστον ηφαιστειακό κώνο. Μετέπειτα εκρήξεις δημιούργησαν μια εσοχή στο νοτιοανατολικό τοίχωμα του κρατήρα. Το ηφαίστειο είχε φτάσει στο μέγιστο ύψος τουκαι αποκτήσει τη συμμετρική του εμφάνιση μέχρι το τέλος της περιόδου Κάλαμα, περίπου το 1647.[21]Το ηφαίστειο παρέμεινε ανενεργό γιατα επόμενα 150 χρόνια.
Το 1800 ξεκίνησε μια νέα εκρηκτική περίοδος, η οποία διήρκησε 57 χρόνια και πήρε το όνομά της από το δόμο Γκόουτ Ροκς. Είναι η πρώτη φορά στην οποία υπάρχουν τόσο γραπτές όσο και προφορικές καταγραφές.[21] Όπως καιη περίοδος Κάλαμα, η περίοδος Γκόουτς Ροκς ξεκίνησε με μία έκρηξη δακιτικής τέφρας, η οποία ακολουθήθηκε από μια ροή ανδεσιτικής λάβας, η οποία ολοκληρώθηκε μετη δημιουργία ενός δακιτικού δόμου. Η έκρηξη του 1800 πιθανότατα είχε μέγεθος παρόμοια μετην έκρηξη του 1980, ανκαιδεν οδήγησε σε καταστροφή του κώνου του ηφαιστείου. Η στάχτη μετακινήθηκε από τον αέρα προς τα βορειοανατολικά πάνω από τη κεντρική και ανατολική Ουάσινγκτον, το βόρειο Αϊντάχοκαιτη δυτική Μοντάνα. Υπήρχαν τουλάχιστον μια ντουζίνα μικρές εκρήξεις στάχτης από το 1831 μέχρι το 1857, με μία σχετικά μεγάλη έκρηξη το 1842. Η φλέβα φαίνεται να ήταν στο ή κοντά στο Γκόουτ Ροκς στη βορειοανατολική πλαγιά.[21]Ο δόμος του Γκόουτ Ροκς ήταν το σημείου που δημιουργήθηκε το εξόγκωμα της έκρηξης του 1980. Ο δόμος καταστράφηκε από την έκρηξη τις 18 Μαΐου 1980, η οποία επίσης κατέστρεψε ολόκληρη τη βόρεια πλαγιά καιτα κορυφαία 400 μέτρα του βουνού.
Η έκρηξη τις 18 Μαΐου. Σύνθετη φωτογραφία από το Τολέντο, Ουάσινγκτον, 55 χιλιόμετρα δυτικά. Ο μίσχος του νέφους στάχτης έχει πλάτος 15 χιλιόμετρα καιη κορυφή του νέφους έχει πλάτος 65 χιλιόμετρα και ύψος 24 χιλιόμετρα. Ο ποδίσκος του μίσχου αντίστοιχη περίπου στην έκταση του δάσους που ισοπεδώθηκε από την έκρηξη.
Στις 20 Μαρτίου 1980, στο όρος της Αγίας Ελένης έλαβε χώρα ένας σεισμός μεγέθους 4,2 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ[1]και στις 27 Μαρτίου ατμός άρχισε να ανυψώνεται από το βουνό.[22] Μέχρι το τέλος του Απρίλιου η βόρεια πλαγιά του βουνού άρχισε να διογκώνεται.[23]Η καταστροφική έκρηξη έγινε στις 18 Μαΐου 1980, όταν ένας δεύτερος σεισμός, με ένταση 5,1 ρίχτερ, προκάλεσε μια τεράστια κατολίσθηση, η οποία κατέστρεψε ολόκληρη τη βόρεια πλαγιά. Ήταν η μεγαλύτερη κατολίσθηση συντριμμιών στη καταγεγραμμένη ιστορία. Το μάγμα μέσα στην Αγία Ελένη προκάλεσε μια μεγάλης κλίμακας πυροκλαστική ροή, η οποία ισοπέδωσε δέντρα και κτίρια σεμια έκταση 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο μετρικοί τόνοι διοξειδίου του θείου εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα. [24]Η έκρηξη ήταν πλινιακή και ταξινομήθηκε στονδείκτη VEI με ένταση 5.
Το όρος της Αγίας Ελένης εξερράγη τις 18 Μαΐου 1980, 8:32 τοπική ώρα.
Η κατάρρευση της βόρειας πλαγιάς ανέμιξε πάγο, χιόνι και νερό γιανα δημιουργήσει λαχάρ (ηφαιστειακή λασπορροή). Τα λαχάρ ταξίδευσαν αρκετά μίλια στους ποταμούς Τουτλκαι Κάουλιτς, καταστρέφοντας γέφυρες και κατασκηνώσεις (lumber camps). Συνολικά 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα υλικών μεταφέρθηκαν 27 χιλιόμετρα νότια, στον ποταμό Κολούμπια από τις λασπορροές.[25]
Για περισσότερες από εννέα ώρες, η έκρηξη ήταν έντονη και δημιούργησε ένα νέφος στάχτης, το οποίο έφτασε σε ύψος 20 με 27 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[26]Το νέφος κινήθηκε προς τα ανατολικά με μέση ταχύτητα περίπου 100 χιλιόμετρα την ώρα και μέχρι το μεσημέρι η στάχτη είχε φτάσει στοΑϊντάχο. Στάχτη είχε κατακαθίσει στις οροφές αυτοκινήτων και στέγες τόσο μακριά όσο τοΈντμοντονστηνΑλμπέρτα, Καναδάς.
Μέχρι τις 5:30 μμ τις 18 Μαΐου, η κατακόρυφη στήλη στάχτης μίκρυνε και μικρότερες εκρήξεις συνέχισαν κατά τη διάρκεια της νύχτας καιγια τις επόμενες μέρες. Η έκρηξη στις 18 Μαΐου απελευθέρωσε 24 μεγατόνους θερμικής ενέργειας[27][28]. Ο όγκος των ηφαιστειακών αναβλημμάτων της έκρηξης υπολογίζεται σε 2,79 κυβικά χιλιόμετρα.[29]Η κατάρρευση της βόρειας πλαγιάς του βουνού δημιούργησε ένα πεταλόμορφο κρατήρα με διαστάσεις 1,5 επί τρία χιλιόμετρα πλάτος και 800 βάθος, ενώ το ύψος του βουνού μειώθηκε κατά 400 περίπου μέτρα. Η έκρηξη σκότωσε 57 ανθρώπους, περίπου 7.000 μεγάλα θηλαστικά (ελάφια, άλκεςκαιαρκούδες) και περίπου 12 εκατομμύρια ψάρια σε ένα ιχθυοτροφείο. Η έκρηξη κατέστρεψε περισσότερα από 200 σπίτια, 300 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων και 24 χιλιόμετρα σιδηρογραμμών.[6]
Ανάμεσα στο 1980 και το 1986, η δραστηριότητα στο όρος της Αγίας Ελένης συνεχίστηκε, μετη δημιουργία ενός νέου δόμου λάβας μέσα στον κρατήρα. Πολυάριθμες μικρές εκρήξεις έλαβαν χώρα. Από τις 7 Δεκεμβρίου 1989 μέχρι τις 6 Ιανουαρίου 1990 και από τις 5 Νοεμβρίου 1990 μέχρι τις 14 Φεβρουαρίου 1991, το ηφαίστειο εξερράγη παράγοντας μερικές φορές τεράστια σύννεφα στάχτης. [30]
Το μάγμα έφτασε πάλι στην επιφάνεια του ηφαιστείου περίπου τις 11 Οκτωβρίου 2004, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέου δόμου λάβας στη νότια πλευρά του ήδη υπάρχοντα. Ο δόμος συνέχισε να αναπτύσσεται όλο το 2005 και μέρος του 2006. Πολλά μεταβατικά χαρακτηριστικά, όπως ο «Γουέιλμπακ» (whaleback, ράχη φάλαινας), ο οποίος περιείχε μακριά κομμάτια στερεοποιημένου μάγματος το όποιο ανορυσσόταν από τη πίεση του παρακείμενου μάγματος. Αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν εύθραυστα και διαλύονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την δημιουργία τους. Τις 2 Ιουλίου 2005, η κορυφή του γουέιλμπακ αποκολλήθηκε και προκάλεσε μια κατολίσθηση που δημιούργησε ένα νέφος σκόνης και στάχτης εκατοντάδες μέτρα ψηλά.[31]
Ο Γουέιλμπακ όπως φαινόταν τον Φεβρουάριο του 2005
Το όρος της Αγίας Ελένης παρουσίασε αξιόλογη δραστηριότητα τις 8 Μαρτίου 2005, όταν ένα νέφος ατμού και στάχτης ύψους 11 χιλιομέτρων αναδύθηκε και ήταν ορατό από τοΣιάτλ.[32] Αυτή η σχετικά μικρή έκρηξη ήταν αποτέλεσμα της απελευθέρωσης της πίεσης που σχετιζόταν μετην ανάπτυξη του δόμου. Συνοδεύτηκε από ένα σεισμό έντασης 2,5 ρίχτερ.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του δόμου ήταν το «φιν» (fin, πτερύγιο) ή «σλαμπ» (slab, πλάκα). Με μέγεθος περίπου ίδιο μετο μισό ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου, τα κρύα ηφαιστειακά πετρώματα ωθούνταν προς τα πάνω με ρυθμό μέχρι δύο μέτρα την ημέρα. [33][34]Στα μέσα του Ιουνίου του 2006 οι κατολισθήσεις ήταν συχνές, ανκαιο δόμος συνέχιζε να αναπτύσσεται. Ο δόμος έφτασε σε ύψος τα 2.300 μέτρα, αλλά και πάλι ήταν χαμηλότερος από το μέγιστο ύψος του γουέιλμπακ.
Τις 22 Οκτωβρίου 2006, τις 3:13 μμ τοπική ώρα, ένα σεισμός 3,5 ρίχτερ προκάλεσε την κατάρρευση του Σπάιν 7 και ένα νέφος στάχτης που προκλήθηκε από την κατάρρευση έφτασε 600 μέτρα πάνω από το δυτικό χείλος του κρατήρα. Στη συνέχεια διαλύθηκε γρήγορα. Τις 19 Δεκεμβρίου 2006, παρατηρήθηκε ένα μεγάλο λευκό νέφος από συμπυκνωμένο ατμό , με αποτέλεσμα κάποιοι δημοσιογράφοι να υποθέσουν ότι έλαβε χώρα μια μικρή έκρηξη. Όμως, το παρατηρητήριο του USGS δεν σημείωσε κάποιο σημαντικό νέφος στάχτης.[35]Η έκρηξη ήταν συνεχής από τον Οκτώβριο του 2004, όμως αυτή η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα στη σταδιακή ανόρυξη ενός θόλου λάβας στο κρατήρα.
Τις 16 Ιανουαρίου 2008, ατμός άρχισε να εξέρχεται από μια ρωγμή στην κορυφή του ηφαιστειακού δόμου καιη σεισμική δραστηριότητα που συνόδευσε το γεγονός ήταν ηπιο αξιοσημείωτη από το 2004. Οι επιστήμονες διέκοψαν τις δραστηριότητές τους στο κρατήρα και τις πλαγιές του βουνού, όμως ο κίνδυνος μιας ηφαιστειακής έκρηξης θεωρήθηκε πολύ μικρός.[36] Μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, η έκρηξη σταμάτησε, καθώς δεν παρατηρήθηκε επιπλέον ανόρυξη λάβας στον δόμο. Στις 10 Ιουλίου 2008, αποφασίστηκε ότι η έκρηξη είχε τελειώσει μετά από έξι μήνες χωρίς ηφαιστειακή δραστηριότητα.[37]
Οι μύθοι των ιθαγενών ήταν εμπευσμένοι από την ομορφιά του βουνού.
Οι Ινδιάνικες λαϊκές παραδόσεις περιέχουν πολλούς μύθους γιανα εξηγήσουν τις εκρήξεις του Όρους της Αγίου Ελένης καιτων άλλων ηφαιστείων του ηφαιστειακού τόξου Κασκέιντ. Ηπιο διάσημη από αυτές είναι ο μύθος της Γέφυρας των Θεών. Στην ιστορία τους, ο επικεφαλής όλων των θεών καιοι δύο γιοιτου, Pahto (ονομάζεται επίσης Klickitat) και Wy’east, ταξίδεψε προς τον ποταμό της Κολούμπια από τον μακρινό Βορρά σε αναζήτηση ενός κατάλληλου χώρου για εγκατάσταση. [38]
Έφτασαν σεμια περιοχή, που τώρα ονομάζεται The Dalles, και νόμιζαν ότι δεν είχαν δει ποτέ μιαγη τόσο όμορφη. Οιγιοι μάλωσαν πάνω από τηγηκαιγιανα λυθεί η διαφορά τους, ο πατέρας τους έριξε δύο τόξα από το πανίσχυρο τόξο του – ένα στο Βορρά καιτο άλλο στο νότο. Ο Pahto ακολούθησε το βέλος προς τα βόρεια και εγκαταστάθηκε εκεί, ενώ ο Wy’east έκανε το ίδιο γιατο βέλος προς τα νότια. Ο αρχηγός των θεών έχτισε τη Γέφυρα των Θεών, έτσι ώστε η οικογένειά τουνα μπορεί να συναντιέται. [38]
Οι δύο γιοιτου αρχηγού των θεών ερωτεύτηκαν μια όμορφη κοπέλα που ονομαζόταν Loowit και αυτή δεν μπορούσε να επιλέξει μεταξύ τους. Οι δύο νέοι αρχηγοί πολέμησαν θάβοντας χωριά και δάση στο πλαίσιο της μάχης. Η περιοχή καταστράφηκε καιηγη άρχισε να τρέμει τόσο βίαια με αποτέλεσμα η τεράστια γέφυρα να πέσει στον ποταμό, δημιουργώντας τους καταρράκτες του φαραγγιού του ποταμού Κολούμπια. [39]
Για τιμωρία, ο αρχηγός των θεών χτύπησε και τους δύο και τους μετέτρεψε σε μεγάλα βουνά στο σημείο που έπεσαν. Ο Wy’east έγινε το ηφαίστειο είναι γνωστό σήμερα ως όρος Χουντ, ενώ ο Pahto μετατράπηκε στο όρος Άντμας. Η κοπέλα Loowit έγινε το βουνό της Αγίας Ελένης και είναι γνωστό ως Louwala-Clough, που σημαίνει «βουνό της φωτιάς» στη γλώσσα τους. [40]
Ο διοικητής του βασιλικού ναυτικούς Τζορτζ Βανκούβερκαι αξιωματικοί του πλοίου HMS Discovery είναι οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Ευρωπαίοι που είδαν το όρος της Αγίας Ελένης , τις 19 Μαΐου 1792, ενώ εξερευνούσαν τις βορειοδυτικές ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού. Ο Βανκούβερ έδωσε στο βουνό το όνομα του Βρετανού διπλωμάτη Αλλέινε Φίτζερμπερτ, πρώτου βαρώνου της Αγίας Ελένης τις 20 Οκτωβρίου 1792,[40] όταν έγινε ορατό καθώς το «Ντισκόβερι» διέπλεε τις εκβολές του ποταμού Κολούμπια.
Χρόνια αργότερα, εξερευνητές, έμποροι και ιεραπόστολοι άκουσαν αναφορές γιανα ηφαίστειο το οποίο εξερράγη στην περιοχή. Γεωλόγοι και ιστορικοί αρκετά χρόνια αργότερα καθόρισαν ότι η έκρηξη έλαβε χώρα το 1800, ξεκινώντας την ηφαιστειακή περίοδο Γκόουτ Ροκς.[21]Εξαιτίας του «στεγνού χιονιού», η φυλή Νεσπέλεμ στη βορειοανατολική Ουάσινγκτον χόρευε και προσευχόταν αντί να μαζεύει τροφή, και έτσι κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπέφερε από την πείνα. [21]
Στα τέλη του 1805 και τις αρχές του 1806, μέλη της αποστολής Λιούις καιΚλαρκ εντόπισαν το όρος της Αγίας Ελένης από τον ποταμού Κολούμπια, αλλά δεν ανέφεραν κάποια έκρηξη. [41] Παρόλα αυτά, ανέφεραν την ύπαρξη κινούμενης άμμου και φράγμα στον ποταμό Σάντυ κοντά στο Πόρτλαντ, δείχνοντας ότι το όρος Χουντ εξερράγη κάποια στιγμή τις προηγούμενες δεκαετίες.
Το 1829, οΧωλΤ. Κίλι ήταν ηγέτες μιας προσπάθειας η οροσειρά Κασκέιντ και μετονομαστεί σε Προεδρική οροσειρά (Πρέζιντεντ΄ς Ρέιντζ) και κάθε μεγάλο βουνό της οροσειράς να λάβει το όνομα ενός από τους προηγούμενους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Σκόπευε να δώσει στο όρος της Αγίας Ελένης το όνομα όρος Ουάσινγκτον (Μάουντ Ουάσινγκτον).[42]
Κυνηγός γουνοφόρων ζώων στη περιοχή του βουνού τον 19ο αιώνα.
Η πρώτη πιστοποιημένη αναφορά αυτόπτη μάρτυρα μιας ηφαιστειακής έκρηξης έγινε τον Μάρτιο του 1835 από τον Μέρεντιθ Γκάιρντερ, ενώ δούλευε γιατην εταιρεία κόλπου Χάντσον στοΦορτ Βανκούβερ. [43] Έστειλε την περιγραφή στηνEdinburgh New Philosophical Journal, η οποία δημοσίευσε το γράμμα τον Ιανουάριο του 1836. Ο Τζέιμς Ντουάιτ Ντάνα του πανεπιστημίου Γέιλ, ενώ ταξίδευε μετην Εξερευνητική Αποστολή Ηνωμένων Πολιτειών, είδε την κορυφή από το στόμιο του ποταμού Κολούμπια το 1841. Ένα άλλο μέλος της αποστολής περιέγραψε «κυτταροειδείς βασαλτικές λάβες» στη βάση του ηφαιστείου.[44]
Ζωγραφιά τουΠωλ Κέιν «Το όρος της Αγίας Ελένης εκρήγνυται το βράδυ» (Mount St. Helens erupting at night), αφότου επισκέφτηκε την περιοχή το 1847.
Στα τέλη του φθινόπωρου ή στις αρχές του χειμώνα του 1842, άνθρωποι που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή και ιεραπόστολοι είδαν αυτό που αποκάλεσαν «Μεγάλη Έκρηξη». Αυτή η μικρή έκρηξη προκάλεσε μεγάλα νέφη στάχτης και μικρότερες εκρήξεις συνέχισαν για 15 χρόνια.[45]Οι εκρήξεις αυτής της περιόδου πιθανότατα ήταν φρεατικές. Ο Τζόσιαχ Πάρρις στο Τσάμποεγκ του Όρεγκον παρατήρησε μια έκρηξη της Αγίας Ελένης τις 22 Νοεμβρίου 1842. Η στάχτη από την έκρηξη μπορεί να έφτασε μέχρι τοΔε Νταλλς, 80 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του ηφαιστείου.[4]
Τον Οκτώβριο του 1843, ο μελλοντικός κυβερνήτης της Καλιφόρνια Πήτερ Μπουρνέτ αφηγήθηκε μια ιστορία ενός ιθαγενή του οποίου το πόδι είχε καεί άσχημα από τη λάβα ή την καυτή στάχτη ενώ κυνηγούσε ένα ελάφι. Αυτή η ιστορία έλεγε ότι ο τραυματισμένος άντρας ζήτησε θεραπεία στοΦορτ Βανκούβερ, όπως ο τότε επίτροπος του οχυρού, Ναπόλιαν ΜανΓκίλβερυ αρνήθηκε ότι υπήρξε τέτοιο γεγονός.[46]Ο βρετανός Χένρι Γουάρε σχεδίασε την έκρηξη του 1845 και δύο χρόνια αργότερα, ο Καναδός ζωγράφος Πωλ Κέιν ζωγράφισε το βουνό με ένα μικρό νέφος καπνού. Το σχέδιο του Γουάρε έδειξε ότι η ηφαιστειακή φλέβα υπεύθυνη γιατην έκρηξη βρισκόταν στα 2/3 του ύψους του βουνού, στη δυτική ή βορειοδυτική πλαγιά, πιθανότατα στο Γκόουτ Ροκς καιμια ζωγραφιά του Κέιν έδειχνε καπνό να εξέρχεται από την ίδια τοποθεσία. [47]
Τις 17 Απριλίου 1857, η εφημερίδα «Ρεπούπλικαν», από το Στέιλακουμ της Ουάσινγκτον ανέφερε ότι η Αγία Ελένη ή ένα άλλο βουνό της περιοχής βρισκόταν σε κατάσταση έκρηξης.[48]Η έλλειψη σημαντικού στρώματος στάχτης πουνα σχετίζεται μετο γεγονός δείχνει ότι η έκρηξη ήταν μικρή. Ήταν η πρώτη αναφορά ηφαιστειακής δραστηριότητας από το 1854.[48]
Πριντηνέκρηξη του 1980, η λίμνη Σπίριτ προσέφερε δραστηριότητες αναψυχής όλες τις εποχές του χρόνου. Το καλοκαίρι ταξίδια βάρκες, κολύμπι και κατασκηνώσεις καιτο χειμώνα σκι.
Ο Ντέιβιντ Τζόνστον ώρες πρωτού σκοτωθεί από την έκρηξη
Πενήντα εφτά άνθρωποι σκοτώθηκαν από την έκρηξη.[49] Εάν η έκρηξη είχε συμβεί μια μέρα αργότερα, όταν οι ξυλοκόποι θα δούλευαν, αντί για Κυριακή, οι νεκροί θα ήταν σίγουρα πολύ περισσότεροι.[6]
Ο 83-χρόνος Χάρρυ Ράνταλ Τρούμαν, ο οποίος ζούσε κοντά στο βουνό για 54 χρόνια, έγινε διάσημος όταν αποφάσισε ναμην φύγει από την περιοχή πριντην έκρηξη, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις από τις τοπικές αρχές. Το σώμα τουδεν βρέθηκε ποτέ μετά την έκρηξη.
Ένα άλλο θύμα της έκρηξης ήταν ο 30-χρονος ηφαιστειολόγος Ντέιβιντ Τζόνστον, ο οποίος βρισκόταν στην κοντινή ράχη Κολντγουότερ. Στιγμές πρινη θέση όπου βρισκόταν πληγεί από ένα καυτό νέφος στάχτης, ο Τζόνστον είπε στον ασύρματο τις διάσημες τελευταίες λέξεις του: «Βανκούβερ! Βανκούβερ! Αυτό είναι!» (Vancouver! Vancouver! This is it!).[50]Η σορός του Τζόνστον δεν βρέθηκε ποτέ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ επιθεώρησε την καταστροφή και είπε «Κάποιος είπε ότι η περιοχή μοιάζει με σεληνιακό τοπίο. Αλλά το φεγγάρι μοιάζει περισσότερο με γήπεδο τουγκολφσε σχέση με αυτό εδώ.» [51]
↑Wiggins, Tracy B.; Hansen, Jon D.; Clark, Douglas H. (2002). «Growth and flow of a new glacier in Mt. St. Helens Crater». Abstracts with Programs - Geological Society of America34 (5): 91.
↑Schilling, Steve P.; Paul E. Carrara; Ren A. Thompson; Eugene Y. Iwatsubo (2004). «Posteruption glacier development within the crater of Mount St. Helens, Washington, USA». Quaternary Research (Elsevier Science (USA)) 61 (3): 325–329. doi:10.1016/j.yqres.2003.11.002. Bibcode: 2004QuRes..61..325S.
↑McCandless, Melanie; Plummer, Mitchell; Clark, Douglas (2005). «Predictions of the growth and steady-state form of the Mount St. Helens Crater Glacier using a 2-D glacier model». Abstracts with Programs - Geological Society of America37 (7): 354.
↑Haugerud, R. A.; Harding; Mark; Zeigler; Queija; Johnson (2004-12). «Lidar measurement of topographic change during the 2004 eruption of Mount St. Helens, WA». American Geophysical Union53: 01. Bibcode: 2004AGUFM.V53D..01H.
Pringle (1993). Roadside Geology of Mount St. Helens National Volcanic Monument and Vicinity, Washington State Department of Natural Resources, Division of Geology and Earth Resources Information; Circular 88.
.jpg)
