Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Γιατη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|5|08|2024}}
Αμφορέας του 530 π.Χ. Η Αταλάντη καιο Πηλέας.
Μετον όρο αμφορέας εννοείται ένα αγγείομε οβάλ σώμα με κάθετη λαβή αμφίπλευρα. Χρησιμοποιείτο γιατην αποθήκευση οίνου και ενίοτε ελαίου. Το όνομα αμφορεύς προέρχεται από το επίρρημα αμφίκαιτο ρήμα φέρειν. Οι αμφορείς επινοήθηκαν στηναρχαία Ελλάδακαι υιοθετήθηκαν από τους Ρωμαίους ως κύρια μέσα μεταφοράς και αποθήκευσης κρασιού, λαδιού ελαιόκαρπου, δημητριακών, ψαριώνκ.α. Χρησιμοποιήθηκαν σε όλη τηΜεσόγειοκαι τις επαρχίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας περίπου έως τον16o αιώνα.
Το συγκεκριμένο αγγείο παρουσιάζεται σε αρκετούς τύπους. Οι αμφορείς ταξινομούνται σε αμφορείς με λαιμό (καθαρό περίγραμμα λαιμού) και κωδωνόσχημους (συνεχές προφίλ από τα χείλη έως τη βάση). Οι αμφορείς με λαιμό κατηγοριοποιούνται σε αμφορείς Nola, Παναθηναϊκούς, Νικοσθένειους από την κεραμική Bucchero και οξυπύθμενους με εξόγκωμα αντί για βάση στο κατώτατο σημείο. Διαχρονικά αγγεία οι αμφορείς παράγονταν από τις απαρχές της μελανόμορφης τεχνικής έως το τέλος της ερυθρόμορφης τεχνικής, ενώ η κατασκευή τους διακρίνεται γιατη λεπτότητά της σε ύστερες περιόδους. Ο Αμφορέας με λαιμό διαθέτει οβάλ σώμα, διακριτό λαιμό με παχύ στόμιο, δύο κάθετες λαβές και βαρύ στήριγμα. Ορισμένοι γεωμετρικοί αμφορείς φέρουν σιγμοειδή διακόσμηση αμφίπλευρα του λαιμού. Εκείνοι που είναι ζωγραφισμένοι μετην αμαυρόχρωμη τεχνική φέρουν συνήθως ανθέμιασε σχήμα λοτούστο λαιμό, αντί για σιγμοειδή διακόσμηση (SOS) και κάποια σκηνή στο σώμα. Ο Τυρρηνικός αμφορέας, ένας άλλος τύπος που κατασκευάστηκε στα μέσα του 6ουαι. π.Χ., είναι υψηλόκορμος ενώ οι αμφορείς τουΕξηκίακαι άλλων εργαστηρίων είναι πλατύσωμοι. Οι μεταγενέστεροι αμφορείς διακρίνονται γιατην ενδιάμεση, ισορροπημένη αισθητικά κατασκευή τους.
Στα πρώιμα χρόνια της ερυθρόμορφης τεχνικής, ωστόσο, ο αμφορέας με λαιμό δεν ήταν και τόσο δημοφιλής απ’ ό,τι φαίνεται. Ο αμφορέας τύπου Νόλα, μια παραλλαγή του αμφορέα με λαιμό, προτιμήθηκε στο πρώτο μισό του 5ουπ.Χ. αιώνα, γιανα αντικατασταθεί στο δεύτερο μισό από τον αμφορέα με λαιμό και πλεκτές λαβές. Οι διαστάσεις των αμφορέων ποικίλουν από 25 έως και 60 εκ. σε ύστερες περιόδους εφαρμογής της ερυθρόμορφης τεχνικής.
Τα βασικότερα είδη τα οποία απαντώνται στην τυπολογία των αμφορέων της κλασικής περιόδου είναι τα παρακάτω:
Αμφορέας τύπου Νόλα
Ο αμφορέας Νόλα φέρει διακριτό λαιμό, λαβές και σταθερό, βαρύ στήριγμα. Το όνομά του προέρχεται από τον αρχαιολογικό τόπο στον οποίο βρέθηκαν πολλοί αμφορείς του είδους του.
Το σχήμα εισήγαγαν εργαστήρια των αρχών του 5ουαι. π.Χ., πιθανώς τουζωγράφου του Βερολίνου, καιτα ακολούθησαν αρκετοί κεραμείς, ανκαι εξαφανίστηκε στο δεύτερο μισό του 5ουπ.Χ. αιώνα. Η σκηνή που διακοσμεί το αγγείο βρίσκεται στο σώμα, ενώ στο κατώτατο σημείο του αγγείου απαντώνται μαίανδροι. Η συνήθης απαντώμενη διάσταση είναι περίπου τα 30 εκ. ύψος.
Οξυπύθμενος αμφορέας
Διακρίνεται γιατο κυκλικό του σώμα, το βαρύ στόμιο, τις κυλινδρικές σε τομή λαβές και ένα μικρό εξόγκωμα αντί βάσης. Πιθανώς εδραζόταν σε ειδικό στήριγμα. Ζωγραφιζόταν είτε μετην ερυθρόμορφη ή την μελανόμορφη τεχνική, ανκαιη παραγωγή του περιορίζεται στο πρώτο μισό του 5ουαι. π.Χ. Οι διαστάσεις τους έφθαναν τα 50-60 εκ. ύψος.
Ο Παναθηναϊκός αμφορέας διακρίνεται γιατο πλατύ σώμα τουτον διακριτό λαιμό μετο βαρύ στόμιο, για τις κυλινδρικές λαβές στην τόμη τους και μικρό του στήριγμα. Χρησιμοποιείτο ως βραβείο στους αγώνες τωνΠαναθηναίωνπου διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια και περιείχε λάδι από τις ελιές της Ακαδημίας.
Η κεντρική σκηνή κατανέμεται και στις δύο πλευρές του σώματος του αγγείου. Στη μία απεικονίζεται ηΑθηνά ανάμεσα σε στήλες καιστην άλλη το αγώνισμα στο οποίο νίκησε ο τροπαιούχος. Από τον 4οαι. καταγραφόταν στη δεξιά στήλη το όνομα τουεπώνυμου άρχοντα
Υπάρχουν και άλλες εικόνες στη θεματογραφία, των παναθηναϊκών αμφορέων αλλά δεν χρησιμοποιούνταν για τους αγώνες. Το είδος προτιμήθηκε ιδιαίτερα στο πρώτο ήμισυ του 5ουαι. π.Χ. Το ύψος του έφθανε τα 60 εκ. καισε ύστερες περιόδους ακόμη καιτα 80 εκ.
Νικοσθένειος Αμφορέας
Ο Νικοσθένειος αμφορέας Ωοειδές σώμα με ψηλό λαιμό, μια ευρεία λαβή από κάθε πλευρά και πλατιά βάση. Εισήχθη από τονΝικοσθένη περίπου το 530 π.Χ. Ζωγραφιζόταν είτε μετην ερυθρόμορφη ή την μελανόμορφη τεχνική, αλλά εξαφανίστηκε στις αρχές του 5ουαι. π.Χ. Μικρότερος σε μέγεθος, η διάστασή του ως προς το ύψος δεν υπερέβαινε τα 30 εκ. περίπου.
Πλατύσωμος αμφορέας (belly)
Ο Πλατύσωμος αμφορέας διακρίνεται γιατο οβάλ σώμα με συνεχές προφίλ από τα χείλη έως το πόδι και τις δύο λαβές. Ταξινομείται στον τύπο A όταν έχει επίπεδες λαβές, στον τύπο B όταν έχει κυλινδρικές λαβές καιστον τύπο Γ όταν έχει στρογγυλεμένο χείλος και κυλινδρικές λαβές. Ο τύπος Β είναι ο παλαιότερος, εμφανίστηκε στο πρώτο μισό του έκτου αιώνα, καιο τύπος Γ προτιμήθηκε από τους ζωγράφους των ερυθρόμορφων. Η διακοσμητική σκηνή αποτυπωνόταν στο σώμα καιμια ακτινωτή διάταξη κοσμούσε το κατώτατο τμήμα του σώματος. Φύλλα κισσού διακοσμούσαν τη λαβή του τύπου Α, ενώ ανθέμιασεσχήμα λοτού προτιμούνταν από τους ζωγράφους της μελανόμορφης τεχνικής ως κορνίζωμα της κεντρικής εικόνας. Ορισμένοι ζωγράφοι που χρησιμοποιούσαν την ερυθρόμορφη τεχνική, ζωγράφιζαν μόνο μαιανδρικές διατάξεις γιατη γραμμή της βάσης.
Αμφορέας μεταφοράς
Μεγάλος αμφορέας που χρησιμοποιήθηκε κυρίως για μεταφορά κρασιού. Είναι οξυπύθμενος και αρκετά ψηλός. Ο λόγος γιατον οποίο χρησιμοποιήθηκε το παρόν σχήμα είναι πιθανώς η ευκολία αποθήκευσής τουσε σχέση με τους αμφορείς που διαθέτουν μεγάλη βάση. Το αγγείο τοποθετείτο σε βάση θαμμένη στο έδαφος καιτο σχήμα του διέφερε από περιοχή σε περιοχή, γεγονός που μας βοηθά να προσδιορίσουμε καιτον τόπο κατασκευής του. Στους ύστερους χρόνους αναγνωρίστηκαν αμφορείς μεταφοράς με σφραγίδα στις λαβές, στην οποία καταγραφόταν το έτος συγκομιδής. Το ύψος του συγκεκριμένου τύπου αγγείου φθάνει τα 70 εκ.