(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Ατομική ακτίνα - Βικιπαίδεια Μετάβαση σしぐまτたうοおみくろん περιεχόμενο

Ατομική ακτίνα

Από τたうηいーた Βικιπαίδεια, τたうηいーたνにゅー ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ατομική ακτίνα (r) ορίζεται ως τたうοおみくろん μισό της απόστασης μεταξύ τたうωおめがνにゅー πυρήνων δύο γειτονικών ατόμων, όπως αυτά διατάσσονται σしぐまτたうοおみくろん κρυσταλλικό πλέγμα τたうοおみくろんυうぷしろん χημικού στοιχείου.

Ηいーた ατομική ακτίνα καθορίζει τたうοおみくろん μέγεθος τたうοおみくろんυうぷしろん ατόμου. Αあるふぁνにゅー θεωρήσουμε τたうοおみくろん άτομο ως σφαίρα, τότε ηいーた ατομική ακτίνα είναι ηいーた μέση απόσταση τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας από τたうοおみくろん κέντρο τたうοおみくろんυうぷしろん πυρήνα. Επειδή όμως τたうαあるふぁ όρια τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονιακών νεφών δでるたεいぷしろんνにゅー είναι σαφή (πιθανότητα εύρεσης τたうοおみくろんυうぷしろん ηλεκτρονίου),είναι αδύνατον νにゅーαあるふぁ προσδιοριστεί μみゅーεいぷしろん ακρίβεια ηいーた ατομική ακτίνα.

Παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Na: Ηいーた ατομική ακτίνα είναι τたうοおみくろん 1/2 της απόστασης μεταξύ δύο γειτονικών ατόμων Na σしぐまτたうοおみくろん μεταλλικό πλέγμα (μεταλλική ακτίνα).
  • Cl: Ηいーた ατομική ακτίνα είναι τたうοおみくろん 1/2 της απόστασης τたうωおめがνにゅー πυρήνων δύο ατόμων Cl πぱいοおみくろんυうぷしろん ενώνονται μみゅーεいぷしろん απλό ομοιοπολικό δεσμό (ομοιοπολική ακτίνα). Έτσι, τたうοおみくろん μήκος τたうοおみくろんυうぷしろん δεσμού Cl-Cl είναι 198pm, οπότε ηいーた ομοιοπολική ακτίνα τたうοおみくろんυうぷしろん Cl είναι 99pm.
  • Xe: Ηいーた ατομική ακτίνα είναι τたうοおみくろん 1/2 της απόστασης δύο ατόμων Xe τたうαあるふぁ οποία βρίσκονται σしぐまεいぷしろん επαφή μεταξύ τους χωρίς νにゅーαあるふぁ συνδέονται μみゅーεいぷしろん ομοιοπολικό δεσμό (ακτίνα van de Waals).

Ηいーた ατομική ακτίνα παίζει σημαντικό ρόλο σしぐまτたうηいーた συμπεριφορά ενός χημικού στοιχείου, γιατί καθορίζει τたうηいーたνにゅー ελκτική δύναμη πぱいοおみくろんυうぷしろん ασκεί οおみくろん θετικά φορτισμένος πυρήνας σしぐまτたうαあるふぁ ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας τたうοおみくろんυうぷしろん ατόμου.

Από ποιους παράγοντες εξαρτάται ηいーた ατομική ακτίνα;[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οおみくろんιいおた παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται ηいーた ατομική ακτίνα είναι οおみくろんιいおた εξής:

Αύξηση τたうοおみくろんυうぷしろん κύριου κβαντικού αριθμού n τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας (nεいぷしろんξくしー.) σημαίνει προσθήκη νέων ηλεκτρονιακών στιβάδων κかっぱαあるふぁιいおた επομένως αύξηση της ατομικής ακτίνας.

Όσο αυξάνεται τたうοおみくろん δραστικό πυρηνικό φορτίο Ζぜーた*, τόσο αυξάνεται ηいーた εκλκτική δύναμη τたうοおみくろんυうぷしろん πυρήνα σしぐまτたうαあるふぁ ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας, άρα ελαττώνεται ηいーた ατομική ακτίνα.

Από τους δύο παράγοντες (n κかっぱαあるふぁιいおた Ζぜーた*) μεγαλύτερη επίδραση σしぐまτたうηいーたνにゅー ατομική ακτίνα έχει οおみくろん κύριος κβαντικός αριθμός τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας (nεいぷしろんξくしー.).

Πώς μεταβάλλεται ηいーた ατομική ακτίνα τたうωおめがνにゅー χημικών στοιχείων σしぐまεいぷしろん σχέση μみゅーεいぷしろん τたうηいーた θέση τους σしぐまτたうοおみくろんνにゅー Περιοδικό Πぱいιいおたνにゅーαあるふぁκかっぱαあるふぁ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ηいーた ατομική ακτίνα είναι μία ομαλά μεταβαλλόμενη περιοδική ιδιότητα τたうωおめがνにゅー χημικών στοιχείων.

Σしぐまεいぷしろん μία ομάδα τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい. ηいーた ατομική ακτίνα αυξάνεται από πάνω προς τたうαあるふぁ κάτω. Τたうαあるふぁ χημικά στοιχεία μίας ομάδας τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい. έχουν περίπου τたうοおみくろん ίδιο δραστικό πυρηνικό φορτίο (Ζぜーた*). Καθώς προχωράμε από πάνω προς τたうαあるふぁ κάτω σしぐまεいぷしろん μία ομάδα τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい., αυξάνεται οおみくろん κύριος κβαντικός αριθμός τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας (nεいぷしろんξくしー.), δηλαδή προστίθενται νέες ηλεκτρονιακές στιβάδες. Έτσι, αυξάνεται ηいーた μέση απόσταση τたうωおめがνにゅー ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας από τたうοおみくろんνにゅー πυρήνα, οπότε ελαττώνεται ηいーた ελκτική δύναμη τたうοおみくろんυうぷしろん πυρήνα σしぐまτたうαあるふぁ ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας, μみゅーεいぷしろん αποτέλεσμα ηいーた ατομική ακτίνα νにゅーαあるふぁ αυξάνεται.

Παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Τたうαあるふぁ άτομα τたうωおめがνにゅー αλκαλίων (IA ομάδα) έχουν εξωτερική ηλεκτρονιακή δομή ns1 κかっぱαあるふぁιいおた περίπου ίδια τιμή Z*. Οおみくろんιいおた ατομικές ακτίνες τους αυξάνονται σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうηいーた σειρά

3Li < 11Na < 19K < 37Rb < 55Cs

nεいぷしろんξくしー.=2 nεいぷしろんξくしー.=3 nεいぷしろんξくしー.=4 nεいぷしろんξくしー.=5 nεいぷしろんξくしー.=6

  • Τたうαあるふぁ άτομα τたうωおめがνにゅー αλογόνων (VIIA ομάδα) έχουν εξωτερική ηλεκτρονιακή δομή ns2np5 κかっぱαあるふぁιいおた περίπου ίδια τιμή Ζぜーた*. Οおみくろんιいおた ατομικές ακτίνες τους αυξάνονται σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうηいーた σειρά:

9F < 17Cl < 35Br < 53I

nεいぷしろんξくしー.=2 nεいぷしろんξくしー.=3 nεいぷしろんξくしー.=4 nεいぷしろんξくしー.=5

Κατά μήκος μίας περιόδου τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい. ηいーた ατομική ακτίνα ελαττώνεται από αριστερά προς τたうαあるふぁ δεξιά.

Τたうαあるふぁ χημικά στοιχεία μίας περιόδου τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい. έχουν τたうοおみくろんνにゅー ίδιο κύριο κβαντικό αριθμό n γがんまιいおたαあるふぁ τたうαあるふぁ ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας (έχουν τたうοおみくろんνにゅー ίδιο αριθμό στιβάδων).

Μみゅーιいおたαあるふぁ γραφική παράσταση πぱいοおみくろんυうぷしろん συγκρίνει τたうηいーたνにゅー υπολογισμένη ατομική ακτίνα τたうωおめがνにゅー στοιχείων μみゅーεいぷしろん ατομικούς αριθμούς 1-100. Ακρίβεια τたうωおめがνにゅー ±5 pm.

Καθώς προχωράμε από αριστερά προς τたうαあるふぁ δεξιά σしぐまεいぷしろん μία περίοδο τたうοおみくろんυうぷしろん Πぱい.Πぱい., αυξάνεται οおみくろん ατομικός αριθμός Ζぜーた τたうωおめがνにゅー χημικών στοιχείων, άρα αυξάνεται κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん δραστικό πυρηνικό φορτίο Ζぜーた* τたうωおめがνにゅー ατόμων. Έτσι, προς τたうηいーたνにゅー κατεύθυνση αυτή αυξάνεται ηいーた ελκτική δύναμη τたうοおみくろんυうぷしろん πυρήνα σしぐまτたうαあるふぁ ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας, μみゅーεいぷしろん αποτέλεσμα ηいーた ατομική ακτίνα νにゅーαあるふぁ ελαττώνεται.

Τたうαあるふぁ στοιχεία μετάπτωσης παρουσιάζουν μικρές αποκλίσεις κατά τたうηいーた μεταβολή της ατομικής τους ακτίνας. Αυτό συμβαίνει γιατί σしぐまεいぷしろん μία σειρά στοιχείων μετάπτωσης (χημικά στοιχεία πぱいοおみくろんυうぷしろん ανήκουν σしぐまτたうηいーたνにゅー ίδια περίοδο), καθώς προχωράμε προς τたうαあるふぁ δεξιά, τたうαあるふぁ επιπλέον ηλεκτρόνια προστίθενται σしぐまτたうηいーたνにゅー εσωτερική (n-1)d υποστιβάδα, οπότε επηρεάζεται ελάχιστα ηいーた ατομική ακτίνα.

Σしぐまτたうηいーたνにゅー αρχή μίας σειράς στοιχείων μετάπτωσης ηいーた αύξηση τたうοおみくろんυうぷしろん Ζぜーた συνοδεύεται μみゅーεいぷしろん μικρή ελάττωση της ατομικής ακτίνας (πぱい.χかい. Sc > Ti > V), ενώ προς τたうοおみくろん τέλος της κάθε σειράς παρατηρείται μικρή αύξηση τたうωおめがνにゅー ατομικών ακτίνων (πぱい.χかい. Ni < Cu < Zn).

Ηいーた ατομική ακτίνα μεταβάλλεται περιοδικά σしぐまεいぷしろん συνάρτηση μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろんνにゅー ατομικό αριθμό (Ζぜーた). Όπως προκύπτει από τたうοおみくろん διάγραμμα, όταν αλλάζει περίοδος, ηいーた ατομική ακτίνα αυξάνεται απότομα, επειδή αυξάνεται ηいーた τιμή τたうοおみくろんυうぷしろん nεいぷしろんξくしー. (προστίθεται μία νέα στιβάδα) κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん Ζぜーた* ελαττώνεται απότομα.