Προσδιορίζονταν επί των ασιατικών ακτών τουΒοσπόρου, την έξοδο στηΜαύρη Θάλασσακαι μέχρι το μέσο των νοτίων ακτών της με αρκετό εύρος ηπειρωτικού εδάφους, συνορεύουσα A. μετηνΠαφλαγονία, προς N. μετηΓαλατίακαιΦρυγίακαιΔ. μετηΜυσία περιλαμβάνοντας τη μεταξύ των ποταμών Ρυνδάκου και Παρθενίου έκταση (χώρα) μετην κλιμακωτή ενδοχώρα όπου φθάνουν οι διακλαδώσεις του Μύσιου Όλυμπου. Την έκταση αυτή έλαβε από τις κατακτήσεις των ντόπιων Βιθυνών ηγεμόνων μετά την περίοδο τωνΔιαδόχωντουΜεγάλου Αλεξάνδρου.
Η Βιθυνία πήρε το όνομα τους από τους Βιθυνούς, οΗρόδοτος τους καταγράφει ως μία από τις Θρακικές φυλές μαζί με τους Θυνούς. Οι λαοί που μιλούσαν τηνΘρακική γλώσσα μετανάστευσαν από ταΒαλκάνιαστηνΜικρά Ασία όταν ξεκίνησε ηΕποχή του Σιδήρου. Οι Βιθυνοί καιοι Θυνοί εγκαταστάθηκαν ταυτόχρονα εκδιώκοντας τους παλιότερους λαούς όπως οιΜυσοίκαιοιΚαύκωνες, διατηρήθηκαν άλλες μικρότερες φυλές όπως οιΜαριανδυνοί. Σύμφωνα μετον Ηρόδοτο οι Θυνοί καιοι Βιθυνοί ήταν γείτονες.[1]Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά μετην γλώσσα τους αλλά ο Ηρόδοτος είναι σαφής, ότι μιλούσαν τα Θρακικά. Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και ίδρυσε αποικίες όπως ηΚίος, ηΧαλκηδόνα σημερινή Καντίκιοϊστην είσοδο τουΒοσπόρου, τοΒυζάντιο σημερινή Κωνσταντινούπολη,ηΗράκλεια η Ποντική 190 χιλιόμετρα ανατολικά του Βοσπόρου καιτονΑστακό.[2]Ο βασιλιάς των Λυδών Κροίσος κατέκτησε την περιοχή και παρέμειναν υπό την κυριαρχία τωνΛυδών μέχρι την εποχή που κατακτήθηκαν από τηνΑχαιμενιδική Αυτοκρατορία (546 π.Χ.). Μετά την Περσική κατάκτηση εισήλθε στην Σατραπία της Φρυγίας που περιείχε όλες τις περιοχές στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.[3] Μετά τον θάνατο τουΜεγάλου Αλεξάνδρου ανέκτησε την ανεξαρτησία της και παρέμεινε Ελληνιστικό κρατίδιο μέχρι την εποχή που κατακτήθηκε από τηνΡωμαϊκή δημοκρατία (71 π.Χ.).
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία της, ο γηγενής Βιθυνός πρίγκηπας Βας της Βιθυνίαςκαιο γιος τουΖιποίτης Α΄ της Βιθυνίαςθα ιδρύσουν τηνΔυναστεία των Νικομηδιδώνπουθα κυβερνήσει το Βασίλειο της Βιθυνίας για περισσότερους από δύο αιώνες. Ο Ζιποίτης Α΄ της Βιθυνίας θα είναι το πρώτο μέλος της οικογένειας πουθα αποκτήσει τον τίτλο του Βασιλέως (297 π.Χ.) Τον Ζιποίτη Α΄ διαδέχθηκε ο γιος τουΝικομήδης Α΄ Φιλέλληναςθα ιδρύσει την πρωτεύουσα του βασιλείου Νικομήδεια (σημερινό Ιζμίτ), την μακρά περίοδο της βασιλείας του (278 π.Χ.-255 π.Χ.) θα αποκτήσει μεγάλη ευημερία. Οι διάδοχοι τουΠρουσίας Α΄ της Βιθυνίας, Προυσίας Β΄ της ΒιθυνίαςκαιΝικομήδης Β΄ Επιφανής αποδείχτηκαν ικανοί βασιλείς, είχαν σημαντικοί επίδραση σε όλους τους υπόλοιπους μονάρχες στηνΜικρά Ασία. ΟΝικομήδης Δ΄ Φιλοπάτωρδεν μπόρεσε ωστόσο να αντισταθεί στις συνεχείς επιθετικές προκλήσεις τουΜιθριδάτη ΣΤ΄ του Πόντου, κάλεσε τηνΡωμαϊκή Σύγκλητοκαι παρέδωσε το βασίλειο τουστηνΡωμαϊκή δημοκρατία (71 π.Χ.).[4]Τα νομίσματα των βασιλέων της Νικομήδειας ήταν Ελληνιστικής μορφής μετην προτομή του βασιλιά, ολοκληρώθηκε οΕξελληνισμόςτων κατοίκων.[5]
Η Βιθυνία αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων (ιστ΄ 7).
Κατά τους χρόνους της Βυζαντινής ΑυτοκρατορίαςηΒιθυνία είχε χωρισθεί σε τρία θέματα: του Οπτιμάτου, του Οψικίου καιτων Βουκελλαρίων, θεωρούμενη μία εκτων πλουσιότερων και ευφορότερων περιφερειών του κράτους. Η γειτνίαση μετηνΚωνσταντινούποληκαιη ταχεία πνευματική ανάπτυξη των κατοίκων την κατέστησαν ευδαίμονα και πλούσια.
Κυριότερες πόλεις στην περιοχή αυτή την εποχή του Βυζαντίου ήταν ηΝικομήδεια, όπου διέμενε ο Αυτοκράτορας ΑδριανόςκαιοΔιοκλητιανός σκόπευε νατην κάνει δεύτερη πρωτεύουσα, ηΠρούσαμετα φημισμένα λουτρά όπου μετέβαινε η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (τουΙουστινιανού) με 4.000 ακολούθους και υπηρέτες, καιη οχυρή Νίκαια. Στη Νίκαια συνήλθε ηΑ΄ Οικουμενική Σύνοδοςτο 325 και η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος το 787. Αργότερα κατέστη Πρωτεύουσα της Ελληνικής μικρασιατικής Αυτοκρατορίας της Νικαίας (1204-1259) μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Η μικρασιατική Αυτοκρατορία της Νίκαιας, με έδρα τηΝίκαια της Βιθυνίας, ήταν ένα από τα διάδοχα κράτη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίαςπου ιδρύθηκαν από τη Βυζαντινή αριστοκρατία μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους της Τέταρτης Σταυροφορίας, στις 13 Απριλίουτου1204. Την περίοδο εκείνη είχε μεταφερθεί στη Νίκαια καιη έδρα τουΟικουμενικού Πατριαρχείου. Το1261οι αυτοκράτορες της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας κατόρθωσαν την επανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, κατέλυσαν τη Λατινική αυτοκρατορία και πραγματοποίησαν την επανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Το1920ηΒιθυνία απελευθερώθηκε από την Ελληνική 11η Μεραρχία της Μαγνησίας, αποβιβασθείσα στηΝικομήδειαγιατην από ανατολών κάλυψη της αγγλικής στρατιωτικής ζώνης κατοχής. Η Μεραρχία επεξέτεινε την κατοχή μέχρι του Αντά-Παζάρ προς Α. των εκβολών του Σαγγάριου προς τη Μαύρη θάλασσα παρενοχλούμενη από άτακτους Τσέτες. Κατά την υποχώρηση του1921η Μεραρχία μεταστάθμευσε νοτιότερα, στην Κίο, όπου συνήψε σκληρή μάχη μετο τουρκικό σώμα του Κοτζά Ιλή. ΣτηΝικομήδειατο μικρό απόσπασμα (πεζικού και ναυτών) που είχε απομείνει, πιεζόμενο από τους Τούρκους αναγκάσθηκε να υποχωρήσει δυτικότερα σταΜουδανιά (νότιες ακτές Προποντίδας). Από το χειμώνα 1921-1922η11η Μεραρχία εξακολούθησε μαχόμενη μέχρι τον Αύγουστο του1922, οπότε και διατάχθηκε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού απ΄ όλη τηΜικρά Ασία.
Barclay Vincent Head (1844-1914), μετάφραση Ιωάννης Σβορώνος (1863-1923), επιμ. (1898). Ιστορία των νομισμάτων. Αθήνα: Π. Δ. Σακελλαρίου, βιβλιοπωλείο Καρόλου Μπεκ. σελίδες Τόμος Β'. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2009.
David and Patt Alexander "Το εκπληκτικό Εγχειρίδιο της Βίβλου", Εκδόσεις Πέργαμος, Αθήνα 1993, σελ.671.