Ο Γιάαν Κρος (εσθονικά: Jaan Kross, 19 Φεβρουαρίου 1920 - 27 Δεκεμβρίου 2007) ήταν σημαντικός Εσθονός λογοτέχνης[1][2].
Γεννήθηκε το 1920 στο Τάλιν της Εσθονίας και ήταν γιος μεταλλεργάτη. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο σχολείο Γιάκομπ Γουέστχολμ[2] και έπειτα εισήχθη στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου του Τάρτου[1]. Το 1940 παντρεύτηκε τη φοιτήτρια φιλολογίας Χέλγκα Πεντουσάαρ και αργότερα διορίστηκε βοηθός λέκτορα του ίδιου πανεπιστημίου. Στις αρχές της κατοχής της Εσθονίας από τη ναζιστική Γερμανία και έχοντας αρχικά καταφέρει να αποφύγει τη στρατολόγησή του σε μάχιμη μονάδα στο Ανατολικό Μέτωπο, διορίστηκε διερμηνέας των γερμανικών αρχών, θέση από την οποία παρείχε πληροφορίες στις μυστικές υπηρεσίες της εξόριστης εσθονικής κυβέρνησης του Ελσίνκι καθώς και στις πρεσβείες ξένων χωρών[3].
Στις 21 Απριλίου του 1944 συνελήφθη από τις κατοχικές αρχές ως ύποπτος για εθνικιστική δράση (ο ίδιος συμμετείχε σε μυστική οργάνωση που σκόπευε στη διατήρηση της εσθονικής ανεξαρτησίας μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου) και παρέμεινε κρατούμενος μέχρι την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων. Κατά το πρώτο διάστημα μετά την οριστική προσάρτηση της Εσθονίας στη Σοβιετική Ένωση, ο Κρος δίδασκε ως λέκτορας Διεθνές Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Τάρτου μέχρι τον Ιανουάριο του 1946 όταν και συνελήφθη από την NKVD και ακολούθως εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο εργασίας όπου παρέμεινε μέχρι το 1954. Το 1945 είχε υποστεί ανάλογο εκτοπισμό και ο πατέρας του, ο οποίος απεβίωσε κατά τη διάρκεια της εξορίας του[3].
Στην εξορία του ο Κρος αποφάσισε να ασχοληθεί εκ νέου με τη λογοτεχνία (ως φοιτητής είχε δημοσιεύσει μερικά διηγήματα), έμαθε ξένες γλώσσες χάρη στις συναναστροφές του με συγκρατούμενους άλλων εθνικοτήτων και γνώρισε την δεύτερη σύζυγό του, τη μεταφράστρια Χέλγκα Ρόος, με την οποία παντρεύτηκε το 1952[3].
Επέστρεψε στην Εσθονία τον Ιούνιο του 1954 και δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή το 1958, μέρος της οποίας είχε γραφτεί κατά την περίοδο της εξορίας του[2][3]. Λίγα χρόνια αργότερα γνώρισε την τρίτη του γυναίκα, την Ουγγαρέζα λογοτέχνιδα Έλεν Νιιτ. Το 1970 παρουσίασε τον πρώτο από τους τέσσερις τόμους του ιστορικού του μυθιστορήματος Μεταξύ τριών Λοιμών (εσθ:Kolme katku vahel) με κεντρικό ήρωα τον Μπάλταζαρ Ρούσοφ. Άλλα μυθιστορήματά του είναι Ο Τρελός του τσάρου (εσθ: Keisri hull ,1978), Η αναχώρηση του καθηγητή Μάρτενς (εσθ: Professor Martensi ärasõit ,1984), το Υπό το βλέμμα της Κλειούς (εσθ:Klio silma all, 1972) κ.ά. Παράλληλα ασχολήθηκε και με τη μετάφραση, μεταφέροντας στα εσθονικά έργα των Σαίξπηρ, Αλεξάντρ Μπλοκ, Ονορέ ντε Μπαλζάκ κλπ. Από το 1976 μέχρι το 1981 ήταν γραμματέας της Ένωσης Συγγραφέων της Σοβιετικής Εσθονίας[3].
Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την ανακήρυξη της εσθονικής ανεξαρτησίας ενεπλάκη προσωρινά με την πολιτική ως μέλος του κοινοβουλίου της χώρας[3]. Απεβίωσε την 27η Δεκεμβρίου του 2007 μετά από μακροχρόνια ασθένεια[1].
Ο Κρος πραγματοποίησε τρεις γάμους: πρώτη του σύζυγος ήταν η Χέλγκα Πεντουσάαρ (1940 - 1952) με την οποία δεν απέκτησε παιδιά, δεύτερη ήταν η Χέλγκα Ρόος (1952 - 1958) με την οποία απέκτησε μια κόρη, ενώ το 1958 παντρεύτηκε την Έλεν Νίιτ με την οποία έμεινε μαζί μέχρι τον θάνατό του, αποκτώντας δύο γιους και μια κόρη[3].
Μέσα από το έργο του ανανέωσε την εσθονική ποίηση δίνοντάς της νέα κατεύθυνση. Θεωρείται ως ο πιο γνώστος και ο πλέον μεταφρασμένος λογοτέχνης της χώρας του. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι ξένες γλώσσες. Μεταξύ άλλων έχει τιμηθεί με βραβείο από τη Διεθνή Αμνηστία, έχει αναγορευτεί επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, ενώ ήταν επί σειρά ετών υποψήφιος της Εσθονίας για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας[1][2][3].
- Ο καρβουνιάρης (εσθ:Söerikastaja, 1958)
- Μεταξύ τριών Λοιμών (εσθ:Kolme katku vahel, 1970 - 1976)
- Υπό το βλέμμα της Κλειούς (εσθ:Klio silma all, 1972)
- Ο Τρελός του τσάρου (εσθ: Keisri hull ,1978)
- Η αναχώρηση του καθηγητή Μάρτενς (εσθ: Professor Martensi ärasõit ,1984)
- Η φάρμα Ταχταμάα (εσθ: Tahtamaa, 2001)
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Jaan Kross, Estonias best known writer, dies at 87». iht.com (στα Αγγλικά). International Herald Tribune. 28 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2017. CS1 maint: Unfit url (link)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Jaan Kross - Biography». estlit.ee (στα Αγγλικά). Estonian Literature Centre. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Thomson, Ian (5 Ιουλίου 2003). «Profile: Jaan Kross». theguardian.com (στα Αγγλικά). The Guardian. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2017.
_by_Guenter_Prust.jpg)
Πολυμέσα σχετικά