|
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|6|07|2024}} |
Ιδιωτικό Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν έννομες σχέσεις μεταξύ ιδιωτών, δηλαδή μεταξύ προσώπων που δεν ασκούν κρατική εξουσία.[1] Το ιδιωτικό δίκαιο αντιδιαστέλλεται ως όρος με το Δημόσιο Δίκαιο, το οποίο ρυθμίζει τις σχέσεις των ιδιωτών με το κράτος. Ως κλάδος του δικαίου είναι πολύ ευρύς και περιλαμβάνει με τη σειρά του τρεις μεγάλους κλάδους του δικαίου:
- το Αστικό Δίκαιο, που ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των ιδιωτών μεταξύ τους εκτός από ποινικούς νόμους, με κύριο νομοθέτημα τον Αστικό Κώδικα.[2]
- το Εμπορικό Δίκαιο, που ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των εμπόρων, το εμπορικό σήμα και επωνυμία μιας εταιρείας, κλπ,[3] με κύριο νομοθέτημα τον Εμπορικό Κώδικα και τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
- το Εργατικό Δίκαιο, που ρυθμίζει τις εργασιακές έννομες σχέσεις. Μέχρι στιγμής το δίκαιο αυτό δεν έχει κωδικοποιηθεί, βρίσκεται δηλαδή σε διάσπαρτους νόμους.
- Το Δίκαιο Πνευματικής ιδιοκτησίας, που επίσης δεν έχει κωδικοποιηθεί ακόμα. Αφορά πνευματικά δικαιώματα, δηλαδή δικαιώματα από τη διάνοια, όπως λογοτεχνικά έργα, στίχοι, μουσική, επιστημονικά και καλλιτεχνικά έργα.[4] Όταν κάποιος δημιουργεί τέτοια έργα, δεν μπορεί άλλος, χωρίς τη συναίνεσή του, να τα δημοσιεύσει πχ. πωλώντας λογοτεχνικά έργα, μουσική, τραγούδια, ούτε καν με αναπαραγωγή των τελευταίων όταν τα έχει αγοράσει, όπως ενδεικτικά μουσική σε καφετέριες, ακόμα κι αν ο ιδιοκτήτης αγόρασε το CD. Οι μεταφράσεις επίσης αποτελούν δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας. Τα πνευματικά δικαιώματα σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ διαρκούν συνήθως εβδομήντα (70) χρόνια, τουλάχιστον πενήντα, κατά τη διάρκεια των οποίων όποιος θέλει να τα χρησιμοποιήσει πρέπει να συμφωνήσει με τον ιδιοκτήτη τους πληρώνοντάς τα, κάθε μήνα ή χρόνο ή όποτε η συμφωνία προβλέπει και σε οποιαδήποτε τιμή προβλέπει. Αν ο δημιουργός πέθανε, ιδιοκτήτες είναι οι κληρονόμοι του. Μπορείτε να μάθετε τα πάντα εδώ, όπου θα βρείτε νόμους και δικαστικές αποφάσεις.[5]
Μεγάλο μέρος του ιδιωτικού δικαίου αποτελεί ενδοτικό δίκαιο (jus dispositivum), δηλαδή τα μέρη (οι ιδιώτες) μπορούν να συμφωνήσουν να ρυθμίζουν τις σχέσεις τους διαφορετικά από ό,τι προβλέπει ο νόμος. Άλλοι νόμοι είναι αναγκαστικοί, υποχρεωτικοί, ανεξάρτητοι από τη βούληση των ανθρώπων. Αυτοί αποβλέπουν στο ευρύτερο καλό, όπως πχ. νόμοι που αφορούν τη δημόσια υγεία, που λέγονται υγειονομικοί νόμοι, που περιλαμβάνουν καφετέριες, τόπους που σερβίρεται ή δίνεται φαγητό, σούπερ μάρκετ.
Τρία πάντως θεμελιώδη, κρίσιμα και μεγάλα κεφάλαια του Αστικού Κώδικα (βλ. λήμμα) που ρυθμίζουν την οικογένεια (οικογενειακό δίκαιο), τα ακίνητα (στο εμπράγματο Δίκαιο), και τα κληρονομικά θέματα (κληρονομικό Δίκαιο) είναι αναγκαστικοί νόμοι, δηλαδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν παρά μόνο ό,τι επιτρέπεται, δεν μπορούν να συμφωνήσουν να ρυθμίζουν τις σχέσεις τους διαφορετικά από ό,τι προβλέπει ο νόμος.
Επίσης ανήθικες συμφωνίες απαγορεύονται, όπως και υπερβολικά επαχθείς (βλ. ενδεικτικά άρθρα 178,[6] 179[7] Αστικού Κώδικα).[8]
Οι διαφορές μεταξύ ιδιωτών (διαφορές ιδιωτικού δικαίου) υπάγονται στα πολιτικά δικαστήρια και δικάζονται σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Κυριότερο ένδικο βοήθημα για την παροχή δικαστικής προστασίας σε μια διαφορά ιδιωτικού δικαίου είναι η αγωγή.
Ένδικο βοήθημα είναι κάθε δικόγραφο (δηλαδή έγγραφο προς Δικαστήριο) που ανοίγει δίκη. Στα πολιτικά Δικαστήρια εκτός από την αγωγή υπάρχει και η αίτηση, κυρίως για ασφαλιστικά μέτρα, όπως και αίτηση στην εκούσια δικαιοδοσία. Στην τελευταία σχεδόν ποτέ δεν υπάρχει αντίδικος, δηλαδή κάποιος που εναντιώνεται στην αίτηση, δικάζει χωρίς να υπάρχει διένεξη, όπως στην περίπτωση που κάποιος θέλει να αλλάξει το όνομά του, ή θέλει να αναλάβει τη δικαστική συμπαράσταση του γονέα του που πάσχει από νοητική υστέρηση που συνήθως προκαλείται από αρρώστιες όπως άνοια, μαλάκυνση, κλπ.[9]
Τα πάντα στα πολιτικά δικαστήρια γίνονται με συγκεκριμένες διαδικασίες που προβλέπονται από τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.[10]
