ΟΛευκός Νείλος (αραβικά: النيل الأبيض αν-νιλαλ-αμπιάντ) είναι ποταμός στην Αφρική, ένας από τους δύο κύριους παραποτάμουςτουΝείλου. Ο άλλος είναι οΜπλε Νείλος. Το όνομα του προέρχεται από το χρωματισμό του, ο οποίος οφείλεται στον πηλό που μεταφέρει μετο νερό.[1]
Μετην αυστηρή έννοια, ο όρος Λευκός Νείλος αναφέρεται στον ποταμό που πηγάζει από την λίμνη Νο, στη συμβολή των ποταμών Μπαχρ αλ ΤζαμπάλκαιΜπαχρ ελ Γκαζάλ. Μετην ευρύτερη έννοια, ο όρος "Λευκός Νείλος" αναφέρεται σε όλα τα τμήματα του ποταμού που απορρέουν από τηνΛίμνη Βικτώρια μέχρι την ένωση τουμετονΜπλε Νείλο. Τα υψηλότερα τμήματα ονομάζονται "Νείλος της Βικτώριας" (μέσω της λίμνης Κιόγκα μέχρι τηνλίμνη Αλβέρτου), το επόμενο τμήμα ονομάζεται "Αλβέρτειος Νείλος" (μέχρι τα σύνορα μετοΝότιο Σουδάν) και έπειτα "Ορεινός Νείλος" ή Μπαχρ-αλ-Τζαμπάλ (μέχρι τηλίμνη Νο).[2]Ο "Λευκός Νείλος" μπορεί μερικές φορές να περιλαμβάνει και τις πηγές τουστην λίμνη Βικτώρια, εκτων οποίων ηπιο απόμακρη απέχει 3.700 χιλιόμετρα από τον λευκό Νείλο.[3]
Τον 19ο αιώνα, η αναζήτηση που έκαναν διάφοροι Ευρωπαίοι γιατην πηγή του Νείλου επικεντρώθηκε κυρίως στον Λευκό Νείλο, η οποία είχε εξαφανιστεί στα βάθη της λεγόμενης "Σκοτεινότερης Αφρικής". Η πηγή του Λευκού Νείλου βρέθηκε το 1937 όταν ο Γερμανός Μπούρκχαρτ Βάλντεκερ ιχνηλάτησε την πηγή σε ένα ρέμα στοΡουτόβου, στη βάση τουόρους Κικίζι.[4]
Ένας χάρτης που δείχνει την πορεία του Λευκού Νείλου καιτουΜπλε Νείλουστην Ανατολική Αφρική.
Οποταμός Καγκέρα, ο οποίος ρέει στην λίμνη Βικτώρια κοντά στοΜπουκόμπα της Τανζανίας, είναι ο μακρύτερος τροφοδότης ποταμός. Οι πηγές δεν συμφωνούν γιατο ποιος είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Καγκέρα καιηπιο απόμακρη πηγή του Νείλου.[5]
Αυτά τα δύο ποτάμια-τροφοδότες συναντώνται κοντά στους καταρράκτες Ρουσούμο στο σύνορο Ρουάντας-Τανζανίας. Οικαταρράκτες είναι γνωστοί για ένα γεγονός που συνέβη στις 28 και 29 Απριλίου 1994, όταν 250.000 Ρουαντανοί διέσχισαν την γέφυρα στους καταρράκτες Ρουσούμο με κατεύθυνση τηνΝγκάρα της Τανζανίαςσε 24 ώρες. ΗΎπατη Αρμοστεία τουΟΗΕγια τους Πρόσφυγεςτην αποκαλεί ως τη "μεγαλύτερη και ταχύτερη έξοδο προσφύγων στη σύγχρονη εποχή". Ο Καγκέρα αποτελεί μέρος των συνόρων Ρουάντας–Τανζανίας και Τανζανίας–Ουγκάνταςπριν κατευθυνθεί προς την Λίμνη Βικτόρια.
Αθλητές τουράφτινγκ στους καταρράκτες Μπουτζαγκάλι κοντά στο στόμιο του Βικτωριανού Νείλου.
Ο Λευκός Νείλος στην Ουγκάντα κινείται υπό την ονομασία "Βικτωριανός Νείλος" από την λίμνη Βικτόρια μέσω της λίμνης Κιόγκα μέχρι την λίμνη Αλβέρτου. Από αυτό το σημείο μετονομάζεται σε "Αλβέρτειος Νείλος" μέχρι το σύνορο μετο Νότιο Σουδάν.
Στους καταρράκτες Καρούμα, ο ποταμός ρέει κάτω από τηνγέφυρα Καρούμα (2°14′45.40″N32°15′9.05″E / 2.2459444°N 32.2525139°E / 2.2459444; 32.2525139) στη νοτιοανατολική γωνία τουεθνικού πάρκου των καταρρακτών Μέρτσισον. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης από τοΣτρατό Αντίστασης του Κυρίου, η γέφυρα Καρούμα, η οποία χτίστηκε το 1963 για να βοηθήσει την βαμβακοβιομηχανία, ήταν κύρια στάση στο δρόμο γιατοΓκουλού (Ουγκάντα), όπου τα οχήματα συγκεντρώνονταν σε κομβόι πριν κινηθούν με στρατιωτική συνοδεία γιατην πορεία προς τον βορρά. Το 2009, η κυβέρνηση της Ουγκάντα ανακοίνωσε τα σχέδιά της να κατασκευάσει ένα πρόγραμμα υδροηλεκτρικών έργων ισχύος 750 μεγαβάτ με προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης το 2016.[9]ΗΠαγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε τη χρηματοδότηση ενός μικρότερου υδροηλεκτρικού φράγματος ισχύος 200 μεγαβάτ αλλά η Ουγκάντα επέλεξε ένα μεγαλύτερο εγχείρημα, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί εσωτερικά από τον λαό αν χρειαστεί.[10]
Ο ποταμός πουη απορροή του εκτείνεται από την Λίμνη Αλβέρτου και βόρεια λέγεται "Αλβέρτειος Νείλος". Χωρίζει την υποπεριοχή Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα από την υπόλοιπη χώρα. Μια γέφυρα περνά πάνω από τον Αλβέρτειο Νείλο στηνεπαρχία Νέμπι. Είναι η μόνη γέφυρα του Λευκού Νείλου σε αυτό το τμήμα. Υπάρχει μια γραμμή πορθμείων που συνδέει τους δρόμους μεταξύ ΑντζουμάνικαιΜόγιο, αλλά το υπόλοιπο του ποταμού διασχίζεται μεμια μικρή βάρκα ή κανό.
Η συμβολή τουΜπλεκαιτου Λευκού Νείλου, κοντά στο Χαρτούμ
Από το σημείο που εισέρχεται στοΝότιο Σουδάν μέσω Ουγκάντας ο ποταμός ονομάζεται "Ορεινός Νείλος". Από την λίμνη Νοστο Νότιο Σουδάν και έπειτα ο ποταμός ονομάζεται Λευκός Νείλος και συνεχίζει προς τα βόρεια μέχρι τοΣουδάν όπου καταλήγει στη συμβολή τουμετον Γαλάζιο Νείλο.
Από τοΝιμούλεστοΝότιο Σουδάν, κοντά στα σύνορα μετην Ουγκάντα, ο ποταμός γίνεται γνωστός ως "Ορεινός Νείλος" ή "Μπαχρ-αλ-Τζαμπάλ" (بحر الجبل), που κυριολεκτικά σημαίνει "Ορεινός Ποταμός"[13]. Το νοτιοσουδανικό κρατίδιο της Κεντρικής Εκουατόριας ήταν γνωστό ως Μπαχρ αλ-Τζαμπάλ μέχρι το 2006.[14]
Το νότιο τμήμα του ποταμού συναντά αρκετά ρεύματα πριν φτάσει την σουδανέζικη πεδιάδα καιτον μεγάλο βάλτο τουΣουντ. Φτάνει στην λίμνη Νο όπου γίνεται η συμβολή μετονΜπαχρ ελ Γκαζάλκαι σχηματίζουν τον Λευκό Νείλο.[15] Ένας παραπόταμος που λέγεται Μπαχρ ελ Ζεράφ διαπερνά τοΣουντκαι ενώνεται μετον Λευκό Νείλο. Ο Ορεινός Νείλος κατεβαίνει υψόμετρο μέσω στενών φαραγγιών και μιας σειράς από ρέματα που περιλαμβάνουν ταρέματα Φούλα.[16][17]
Όπως φαίνεται καιστην εικόνα, οι δύο Νείλοι ενώνονται στοΧαρτούμ, την πρωτεύουσα τουΣουδάν. Απέναντι βρίσκεται τοΟμντουρμάν.
Για μερικούς ανθρώπους, ο Λευκός Νείλος ξεκινά στην συμβολή του Ορεινού Νείλου μετον Μπαχρ αλ Γκαζάλ στην Λίμνη Νο.[15]
Τα 120 χιλιόμετρα του Λευκού Νείλου όπου ρέει ανατολικά από τη Λίμνη Νο μέχρι το στόμιο τουΣομπάτ περιέχουν πλαγιές και έχουν πολλούς βάλτους και λιμνούλες.[18] Όταν πλημμυρίζει, ο Σομπάτ μεταφέρει μεγάλη ποσότητα ιζήματος. Αυτός είναι ο κύριος λόγος πουο Λευκός Νείλος εμφανίζει το χαρακτηριστικό του χλωμό χρώμα.[19] Από το Μαλακάλ, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Νότιου Σουδάν ο ποταμός ρέει αργά αλλά χωρίς βάλτους καιμε κατεύθυνση προς το Χαρτούμ καιτο Σουδάν. Κάτω από τοΜαλακάλ βρίσκεται τοΚοντόκ, το σημείο όπου έλαβε χώρα τοεπεισόδιο της Φασόντα, το οποίο σημάδεψε το τέλος τουΑγώνα γιατην Αφρική.
Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Nile» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 19 (11