Ο Μανουήλ Ερωτικός Κομνηνός (περ. 955/960 – περ. 1020) ήταν Βυζαντινός στρατιωτικός ηγέτης υπό τον Βασίλειο Β΄, και ο πρώτος πλήρως τεκμηριωμένος πρόγονος της δυναστείας των Κομνηνών. Η προέλευση και καταγωγή του είναι ασαφής. Ο ίδιος αναφέρεται στις πηγές να ηγείται της υπεράσπισης της Νίκαιας το 978 έναντι του επαναστάτη Βάρδα Σκληρού, και ως αυτοκρατορικός απεσταλμένος προς αυτόν 11 χρόνια αργότερα. Είχε τρία παιδιά, αργά στη ζωή του. Ο πρωτότοκος, ο Ισαάκιος, έγινε αυτοκράτορας το 1057-1059, και ο νεότερος, ο Ιωάννης, ήταν ο πρόγονος της δυναστείας των Κομνηνών, ως ο πατέρας του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού.
Τίποτε δεν είναι γνωστό για την πρώιμη ζωή του Μανουήλ. Από το γεγονός ότι ήταν στρατιωτικά ενεργός το 978, και με δεδομένο ότι ήταν ικανός να κάνει παιδιά τόσο αργά όσο περίπου το 1015, έχει προταθεί μια ημερομηνία γέννησης περίπου το 955/960, που γίνεται γενικά αποδεκτή από τους μελετητές. Η ταυτότητα των γονιών του είναι ασαφής: καθώς το όνομα του πρωτότοκου γιου του ήταν Ισαάκ (Ισαάκιος), ο Έλληνας μελετητής Κωνσταντίνος Βαρζός θεωρεί πιθανό ότι ο πατέρας του είχε το ίδιο όνομα, αφού σύμφωνα με το Ελληνικό έθιμο το αγόρι παίρνει το όνομα του παππού από την μεριά του πατέρα του. Τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό για τη ζωή και καριέρα του πατέρα του Μανουήλ. Σύμφωνα με τον Βαρζό, ο Μανουήλ κληρονόμησε το επώνυμό του «Κομνηνός» από τον πατέρα του, ενώ εξίσου άγνωστη μητέρα του ήταν μια μη κατονομαζόμενη γυναίκα της οικογένειας των Ερωτικών, πιθανώς σχετιζόμενη με τον επαναστάτη του 11ου αιώνα, Θεόφιλο Ερωτικό. Ο Γάλλος μελετητής Jean-Claude Cheynet, από την άλλη πλευρά, προτείνει ότι ο Μανουήλ ήταν μέλος της οικογένειας των Ερωτικών, και ότι ο ίδιος ήταν ο πρώτος που άλλαξε το επώνυμό του σε Κομνηνός. Η σύγχρονη έρευνα συνήθως δέχεται το σχόλιο του Μιχαήλ Ψελλού ότι η οικογένεια καταγόταν από το χωριό Κόμνη στη Θράκη. Ο Βαρζός θεωρεί επίσης τον Μανουήλ αδελφό του πρωτοσπαθάριου Νικηφόρου Κομνηνού, ο οποίος διορίστηκε κυβερνήτης του αρμενικού βασιλείου της Βασπρακανίας αμέσως μετά την προσάρτησή του το 1021, αλλά αν και είναι πιθανή, μια τέτοια σχέση δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Ο Μανουήλ αναφέρεται για πρώτη φορά το 978, όταν ηγήθηκε της άμυνας της Νίκαιας κατά του επαναστάτη στρατηγού Βάρδα Σκληρού, ο οποίος είχε εξεγερθεί εναντίον του αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ (βασίλευσε 976-1025). Αν και η δισέγγονή του, η πριγκίπισσα Άννα Κομνηνή, ισχυρίζεται στην «Αλεξιάδα» ότι είχε ονομαστεί «στρατηγός αυτοκράτωρ» της Ανατολής και είχε σταλεί με πλήρεις εξουσίες για την αντιμετώπιση της εξέγερσης, είναι πολύ πιο πιθανό ότι ήταν απλώς ένας τοπικός κυβερνήτης. Ο Μανουήλ διηύθυνε την άμυνα της πόλης με κάποια επιτυχία, παρότι οι πολιορκητές κατάφεραν να υπονομεύσουν έναν από τους πύργους και να προκαλέσουν την κατάρρευσή του, μέχρις ότου η έλλειψη τροφίμων έγινε πιο έντονη. Σε εκείνο το σημείο ο Μανουήλ κατάφερεη να ξεγελάσει τον Σκληρό, προσποιούμενος ότι διέθετε ακόμα βουνά σιταριού και ότι εξέταζε να προσχωρήσει στον επαναστάτη, ώστε να επιτραπεί στον ίδιο και τους κατοίκους να αναχωρήσουν ελεύθερα για την Κωνσταντινούπολη. Ο Μανουήλ επανεμφανίζεται το 989, όταν είχε σταλεί ως απεσταλμένος στον Σκληρό, ο οποίος είχε για μια ακόμη φορά ξεσηκωθεί εναντίον του Βασιλείου Β΄, για να τον πείσει να παραδοθεί. Ο Μανουήλ ήταν επιτυχής στο έργο του, και ο ηλικιωμένος επαναστάτης έληξε την εξέγερσή του και παραδόθηκε στις 11 Οκτωβρίου. Αναφέρεται με τους τίτλους του πατρικίου, ανθυπάτου, και βέστη.
Στον Μανουήλ ανήκαν εκτάσεις γης στην περιοχή της σύγχρονης Κασταμονής στην Παφλαγονία, που κληρονόμησε μετά το θάνατό του, ο μεγαλύτερος γιος του, και η οποία έγινε το προπύργιο της οικογένειας τον 11ο αιώνα. Ο Μανουήλ Ερωτικός Κομνηνός πέθανε πιθανώς γύρω στο 1020. Εκείνη τη στιγμή, τα παιδιά του ήταν ακόμα μικρά, έτσι τα ανέθεσε στη φροντίδα του αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄.
