Τανηματώδη είναι τύπος σκουληκιώντα οποία αποτελούν τησυνομοταξίατων Νηματωδών (Nematoda).[1] Πρόκειται για συνομοταξία με εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία ως προς τα περιβάλλοντα στα οποία μπορεί να προσαρμοστεί και τους διαφόρους τύπους οι οποίοι υπάρχουν. Ανκαι έχουν περιγραφεί πάνω από 25.000 είδη της οικογένειας αυτής, η αναγνώρισή τους είναι γενικά δύσκολη.[2][3]
Το 1758, ο Σουηδός βοτανολόγος Κάρολος Λινναίος περιέγραψε κάποια από τα είδη των νηματοδών, όπως τις ασκαρίδες.
Η ονομασία της συνομοταξίας προήλθε από τον τίτλο Nematoidea (Νηματοειδή) τον οποίο εισήγαγε ο Ελβετός φυσιοδίφης Καρλ Ρουντόλφι (Karl Rudolphi) το 1808,[4]καιη οποία ετυμολογικά στηρίζεται στις αρχαίες ελληνικές λέξεις νῆμακαι -ειδἠς, υποδηλώνοντας το είδος των λεπτών και επιμηκυμένων αυτών μορφών ζωής. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά ως ταξινομική οικογένεια από τον Γερμανό ζωολόγο Χέρμαν Μπουρμάιστερ (Hermann Burmeister) το 1837.[4]Κατά την περίοδο εκείνη, στα νηματοειδή συμπεριλαμβάνονταν τα νηματώδη, καθώς καιτα νηματόμορφα, βάσει της ταξινόμησης από τονΦίλιπ Φραντς φον Ζίμπολντ (Philipp Franz von Siebold)το 1843. Μαζί μεταακανθοκέφαλα, τρηματώδηκαιτακεστώδη αποτελούσαν την ομάδα τωνεντόζωων, η οποία δεν υφίσταται πλέον.[5][6] Κατηγοριοποιήθηκαν επίσης μετα ακανθοκέφαλα στην παρωχημένη συνομοταξία των νημαθελμινθών από τονΚαρλ Γκέγκενμπαουρ (Karl Gegenbaur) το 1859. Το 1861, η ομάδα για πρώτη φορά κατατάχθηκε στηνταξονιμκή τάξητων Νηματοειδών[7]καιτο 1877 τα Νηματοειδή ορίστηκαν για πρώτη φορά ως συνομοταξία.
Εναλλακτικές ονομασίες γιατη συνομοταξία αποτελούν καιοιΝημάτες (Nemates) ή Νήματα (Nemata).
Τα περίπου μισά από τα είδη των νηματωδών είναι παρασιτικάκαιο συνολικός αριθμός των ειδών τους εκτιμάται πως προσεγγίζει το ένα εκατομμύριο.[8] Αντίθετα με τις συνομοταξίες τωνΚνιδόζωων (μεδουσοειδή), τα νηματώδη είναι αμφίπλευρα, έχοντας σωληνοειδή πεπτικά συστήματα, τα οποία διαθέτουν υποδοχές και στις 2 πλευρές.
Ως τύπος σκουληκιών έχουν προσαρμοστεί επιτυχώς σε σχεδόν οποιοδήποτε οικοσύστημα, από το θαλάσσιο νερό έως το νερό των ποταμών, στο χώμα, από τις πολικές περιοχές έως τις τροπικές, καθώς καισε περιοχές ανεξαρτήτως υψόμετρου, σε βουνά, ερήμους, και ακόμα καισε ωκεάνιες τάφρους, και γενικώς σε κάθε τμήμα της γήινης λιθόσφαιρας. Βρίσκονται παντού στα υγρά και γαιώδη περιβάλλοντα, όπου συχνά υπερέχουν αριθμητικά έναντι των υπολοίπων ζώων, τόσο σε αριθμό μελών όσο καισε αριθμό ειδών. Αριθμητικά, αποτελούν το 90% όλων των ζώων του ωκεάνιου πυθμένα.[9]Η αριθμητική αυτή υπεροχή τους, που συχνά συμβαίνει να υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο άτομα ανά τετραγωνικό μέτρο, καινα αντιστοιχούν στο 80% όλων των ζώων στηΓη, όπως καιη προσαρμοστικότητα την οποία επιδεικνύουν στα διάφορα περιβάλλοντα που έχουν παρουσία, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ισορροπία πολλών οικοσυστημάτων.[10] Έχει επίσης ανακαλυφθεί πως μπορούν να διαβιώσουν ακόμα καισε μεγάλα βάθη κάτω από τηΓη (0.9–3.6 χλμ), σύμφωνα με παρατηρήσεις που έγιναν σε χρυσωρυχεία της Νότιας Αφρικής.[11][12][13]
Περιστατικά εντερικής μόλυνσης σε ανθρώπινους πληθυσμούς από παρασιτικά νηματώδη
άγνωστο
< 25
25–50
50–75
75–100
100–120
120–140
140–160
160–180
180–200
200–220
220–240
> 240
Οι παρασιτικές ποικιλίες τους αποτελούν παθογόνους οργανισμούς στα περισσότερα φυτά και ζώα, ανάμεσά τους καιτον άνθρωπο.[14] Μερικά από τα νηματώδη είναι επίσης ικανά γιακρυπτοβίωση, όπου διαβιούν εντός άλλων οργανισμών χωρίς να ανιχνεύονται. Ωστόσο διαθέτουν και φυσικούς εχθρούς, όπως η ομάδα τωννηματοφάγων μυκητών (nematophagous fungi) οι οποίοι τρέφονται μετα νηματώδη πουζουνστο έδαφος.[15][16]
↑Hodda, M (2011). «Phylum Nematoda Cobb, 1932. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness». Zootaxa3148: 63–95.
↑Zhang, Z (2013). «Animal biodiversity: An update of classification and diversity in 2013. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)». Zootaxa3703 (1): 5–11. doi:10.11646/zootaxa.3703.1.3.
↑Schmidt-Rhaesa, A. (2014). Gastrotricha, Cycloneuralia and Gnathifera: General History and Phylogeny. In: Schmidt-Rhaesa, A. (ed.). Handbook of Zoology (founded by W. Kükenthal); Gastrotricha, Cycloneuralia and Gnathifera; Vol 1, Nematomorpha, Priapulida, Kinorhyncha, Loricifera. de Gruyter: Berlin-Boston.
↑Platt HM (1994). «foreword». Στο: Lorenzen S, Lorenzen SA. The phylogenetic systematics of freeliving nematodes. London: The Ray Society. ISBN0-903874-22-9.
↑Hsueh YP, Leighton DHW, Sternberg PW. (2014). Nematode Communication. In: Witzany G (ed). Biocommunication of Animals. Springer, 383-407. ISBN 978-94-007-7413-1.
